Polskie zapożyczenia leksykalne w ukraińskiej gwarze nadsańskiej (na przykładzie kilku wsi z regionu mościskiego)
Anna Kostecka-Sadowa
Polska Akademia Nauk w KrakowieAbstract
The influence of the Polish language on the Ukrainian local dialect results from the long-lasting contact between the two languages and from the bilingualism of those who speak them. On the basis of the presented examples one may draw the conclusion that the complicated cultural and linguistic situation of the inhabitants of southern borderland, especially those belonging to the middle-aged and the young generation, results in the fact that it is difficult for them to specify their identity and to distinguish which language item is actually Ukrainian and which is a borrowing. The analysis of their Ukrainian dialect shows that its condition results from the development of both the external processes and the internal processes which include a diffusion of Polish influences. Sometimes it is difficult to distinguish foreign influences from preserved archaisms or from the language’s own change and development.
Schlagworte:
gwara ukraińska, zapożyczenia leksykalne, kontakty polsko-ukraińskie, świadomość językowa, zróżnicowanie pokolenioweLiteraturhinweise
Brückner A. (1989): Słownik etymologiczny języka polskiego, wyd. V. Warszawa. Google Scholar
Czyżewszki F., Sajewicz M. (1992): Polsko-ukraińskie paralele leksykalne w gwarach b. powiatu włodawskiego, [w:] Między Wschodem a Zachodem, Część IV. Zjawiska językowe na pograniczu polsko-ruskim, pod red. J. Bartmińskiego, M. Łesiowa. Lublin, s. 121–132. Google Scholar
Czyżewszki F., Warchoł S. (1998): Polskie i ukraińskie teksty gwarowe ze wschodniej Lubelszczyzny. Lublin. Google Scholar
Dejna K. (1948): Elementy polskie w gwarach zachodnio-małoruskich, „Język Polski” XXVIII, z. 3. Kraków. Google Scholar
Janiak B. (1995): Polsko-ukraińskie związki językowe na przykładzie gwary Niemirowa nad Bugiem. Fonetyka, fonologia, słownictwo. Łódź. Google Scholar
Karaś M. (1958): Z problematyki gwar mieszanych i przejściowych, „Język Polski” XXXVIII, z. 4. Kraków, s. 286–296. Google Scholar
Karaś M. (red.) (1975): Studia nad dawną dialektologią polską i ruską (Z materiałów b. Katedry Języków Ruskich UJ), „Zeszyty Naukowe UJ CCCLXXVI, Prace Językoznawcze” z. 44. Kraków-Warszawa. Google Scholar
Kość J. (2000): Archaizmy a interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych, „Slavia Orientalis” 49, z. 3, s. 451–462. Google Scholar
Kuraszkiewicz W. (1965): Uwagi o gwarze ukraińskiej we wsi Biszcza pod Biłgorajem, [w:] Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, t. V, s. 219–222. Google Scholar
Kuraszkiewicz W. (1985): Ruthenica. Studia z historycznej i współczesnej dialektologii wschodniosłowiańskiej. Warszawa. Google Scholar
Lehr-Spławiński T. (1938): Szkice z dziejów rozwoju i kultury języka polskiego. Lwów-Warszawa. Google Scholar
Łesiów M. (1973): Gwary ukraińskie na terenie Polski Ludowej, „Slavia Orientalis”, XXII 1, Warszawa. Google Scholar
Łesiów M. (1978): Polsko-ukraińskie oboczności leksykalne w gwarach pogranicza, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, seria Językoznawstwo. Warszawa, s. 279–286. Google Scholar
Rąkowski G. (2007): Przewodnik po Ukrainie Zachodniej Część III Ziemia Lwowska. Pruszków. Google Scholar
Rieger J. (2002): Ze słownika gwar nadsańskich (na podstawie zapisów Stefana Hrabca), [w:] Studia nad słownictwem gwar ukraińskich w Polsce: Łemkowszczyzna i gwary nadsańskie, pod kier. J. Riegera. Warszawa, s. 11–16. Google Scholar
Rieger J. (2012): Gwary nadsańskie w nowym świetle, „Slavia Orientalis”, LXI 2, s. 231-256. Google Scholar
Sajewicz M. (1993): O ustalaniu przynależności językowej gwar peryferyjnych (na przykładzie gwar poleskich), [w:] Gwary mieszane i przejściowe na terenach słowiańskich, pod red. S. Warchoła. Lublin, s. 255–261. Google Scholar
Sierociuk J. (2003): Założenia metodologiczne badan języka wsi, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. XI, pod red. Z. Krążyńskiej i Z. Zagórskiego. Poznań, s. 131–136. Google Scholar
Stieber Z. (1938): Sposoby powstawania słowiańskich gwar przejściowych. Kraków. Google Scholar
Warchoł S. (1992): Specyfika gwar mieszanych i przejściowych na terenach etnicznie zróżnicowanych, Lublin. Google Scholar
Warchoł S. (2002): Dublety leksykalne w polskiej wyspowej gwarze wsi Łabunie na polsko-ukraińskim pograniczu językowym, [w:] B. Dunaj, J. Okoniowa (red.), Studia dialektologiczne 2. Kraków, s. 167–178. Google Scholar
Ziłyński I. (1932): Opis fonetyczny języka ukraińskiego. Kraków. Google Scholar
Аркушин Г. (2000): Словник західнополіських говірок, t. 1, 2. Луцьк. Google Scholar
Верхратський І. (1900): Про говір долівський, „Записки Наукового Товариства ім. Шевченка у Львові”, т. XXXV, ст. 1–128. Google Scholar
Грінченко Б.Д. (1907–1909): Словарь української мови. T. I–IV. Київ. Google Scholar
Жилко Ф.Т. (1955): Нариси з діалектології української мови. Київ. Google Scholar
Лесів М. (1997): Українські говірки у Польщі. Варшава. Google Scholar
Онишкевич М. (1995): Атлас давніх говорів Надсяння та суміжних земель (АГН), [w:] Badania dialektów i onomastyki na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim pod red. M. Kondratiuka. Białystok, s. 41–51. Google Scholar
Пшепюрська М. (1938): Надсянський говір, „Праці Українського Наукового Інституту, T. XLIV: Серія філологічна”, Кн. 7. Warszawa. [przedruk w: Пшепюрська-Овчаренко М., 2007, Мова українців Надсяння, Перемишль, s. 87–212]. Google Scholar
Хомчак Л. (2007): Лексика родиннної обрядовості Надсяння у лексикографічних джерелах, „Україна-Польща: історична спадщина і суспільна свідомість”, вип 2. Депортації 1944–1951, М. Литвин (ред.), s. 249–253. Львів. Google Scholar
Хомчак Л. (2008): З історії дослідження надсянських говірок, „Діалектологічні студії 7. Традиції і модерн”. П. Гриценко, Н. Хобзей (ред.), s. 171–182. Львів. Google Scholar
Хомчак Л. (2009a): Матеріали до етнолінгвістичного словника родиннної обрядовості Надсяння: родильний обряд, „Діалектологічні студії 8. Говори південно-західного нарічччя”, П. Гриценко, Н. Хобзей (ред.), s. 199–237. Львів. Google Scholar
Хомчак Л. (2009b): Назви учасників родильного обряду на Надсянні, „Діалектологічні студії 8. Говори південно-західного нарічччя”, П. Гриценко, Н. Хобзей (ред.), s. 36–55. Львів. Google Scholar
Хомчак Л. (2010): Полонізми в лексиці родиннної обрядовості надсянських говірок, „Діалектологічні студії 9. Запозичення та інтерференція”, П. Гриценко, Н. Хобзей (ред.), s. 159–176. Львів. Google Scholar
Хомчак Л., Глушко М. (2017): Надсяння: традиційна культура і побут. Львів. Google Scholar
Шило Г. (1957): Південно-західні українські говори УРСР на північ від Дністра. Львів. Google Scholar
Шило Г. (2008): Нaддністрянський реґіональний словник. Львів. Google Scholar
www.polacynawschodzie.pl/index.php?page=miejsca&id=2084&lang=pl Google Scholar
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mościska Google Scholar
Polska Akademia Nauk w Krakowie
Lizenz
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Keine Bearbeitungen 4.0 International.