Leksykalne regionalizmy i dialektyzmy w języku familijnym Joachima Lelewela (na podstawie listów do najbliższych)

Violetta Jaros

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
https://orcid.org/0000-0003-0479-2503


Abstract

Przedmiotem artykułu są regionalizmy i dialektyzmy leksykalne występujące w języku familijnym Joachima Lelewela, wybitnego historiografa pierwszej połowy XIX w. Podstawę materiałową stanowi 319 listów pisanych z wielu miejsc pobytu historyka w różnych okresach jego życia do najbliższych. Podstawowym założeniem badawczym jest teza o społecznych determinantach języka osobniczego jednostki, przy czym za najważniejszą dla każdego osobnika w procesie socjalizacji i akwizycji języka grupę odniesienia uznaje się rodzinę. W opracowaniu materiału językowego zastosowano metodę opisująco-rejestrującą i statystyczną. Celem szkicu jest nie tylko przedstawienie leksyki zakwalifikowanej jako regionalna lub gwarowa, ale także wskazanie jej roli w języku familijnym uczonego i ustalenie pól semantycznych najbardziej obciążonych słownictwem uwarunkowanym geograficznie.


Schlagworte:

dialektyzm, regionalizm, kresowizm, język familijny, list


Listy Joachima Lelewela. Oddział pierwszy. Listy do rodzeństwa pisane. T. 1. Poznań 1878.   Google Scholar

Listy Joachima Lelewela. Oddział pierwszy. Listy do rodzeństwa pisane. T. 2. Poznań 1879.   Google Scholar

Grabias S. (2019): Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Lublin.   Google Scholar

Handke K. (2008): Język familijny. [W:] tejże: Socjologia języka. Warszawa, s. 75−133.   Google Scholar

Kałkowska A. (1982): Struktura składniowa listu. Wrocław.   Google Scholar

Karaś H. (1996): Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów. Warszawa.   Google Scholar

Kwapień E. (2010): Kształtowanie się zasobu leksykalnego polszczyzny XIX wieku. Warszawa.   Google Scholar

Nowowiejski B. (1991): Regionalizmy kresowe (północno-wschodnie) w mowie mieszkańców Sokółki. [W:] Regionalizmy w języku familijnym (zbiór studiów). Red. K. Handke. Wrocław−Warszawa−Kraków, s. 13−22.   Google Scholar

Piotrowska-Wojaczyk A. (2011): Regionalizmy leksykalne w słownikach doby nowopolskiej. Poznań.   Google Scholar

Saloni Z. (1999): Dialektyzm (gwaryzm). [W:] Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Red. K. Polański. Wrocław−Warszawa−Kraków, s. 120.   Google Scholar

Saloni Z. (1999): Regionalizm (prowincjonalizm). [W:] Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Red. K. Polański. Wrocław−Warszawa−Kraków, s. 485.   Google Scholar

Satkiewicz H. (1991): Regionalizmy leksykalne w języku familijnym dawnych mieszkanek Grodna. [W:] Regionalizmy w języku familijnym (zbiór studiów). Red. K. Handke. Wrocław−Warszawa−Kraków, s. 7−11.   Google Scholar

Urbańczyk S. (1983): Uwagi o polszczyźnie prac Joachima Lelewela. „Język Polski” LXIII, z. 3, s. 170−179.   Google Scholar

Wolińska O. (1991): Jeszcze o socjalnych uwarunkowaniach wpływów dialektalnych na język familijny. [W:] Regionalizmy w języku familijnym (zbiór studiów). Red. K. Handke. Wrocław−Warszawa−Kraków, s. 61−77.   Google Scholar


Veröffentlicht
2020-02-27

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Jaros, V. (2020). Leksykalne regionalizmy i dialektyzmy w języku familijnym Joachima Lelewela (na podstawie listów do najbliższych). Prace Językoznawcze, 22(2), 39–56. https://doi.org/10.31648/pj.5232

Violetta Jaros 
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
https://orcid.org/0000-0003-0479-2503