Non-categorial names of ceremonial actions and acts with the formant -ina // -iny in Joachim Lelewel’s idiolect

Violetta Jaros

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie


Abstract

The article focuses on non-categorial names of ceremonial actions and acts with the
formant -ina //-iny in Joachim Lelewel’s idiolect. The descriptive-recording and statistical
methods were applied in the approach to the linguistic material. The aim of the undertaken
analyses was to determine: 1) the repertoire of derivatives with the suffix -ina//-iny
denoting names of ceremonial actions and acts in Lelewel’s idiolect, 2) unique vocabulary,
3) the conditions of such names’ occurrence in the text, and 4) the stylistic function of the
new lexical units. Detailed research showed that the historian’s personal language
is characterized not only by a predilection for the use of derivatives with the suffix -ina//-
iny, but also by creation of unique vocabulary with this formant, which in the colloquial and informal variety (letters) evokes homeliness, native values, tradition, while in the
scientific variety (historical narrative) introduces archaic or elevated stylisation, or is
subordinated to scientific factuality (names of religious rituals or names of ancient beliefs).


Keywords:

idiolect, non-categorial action names, ceremonial act names


Bizior R. (2012): O języku prozy Jędrzeja Kitowicza. Wyd. 2. Częstochowa.   Google Scholar

Boleski A. (1956): Słownictwo Juliusza Słowackiego (1825–1849). Łódź.   Google Scholar

Brajerski T. (1961): O języku „Pieśni” Konstancji Bonisławskiej. Lublin.   Google Scholar

Brzeziński J. (1975): Język Franciszka Dionizego Kniaźnina. Zielona Góra.   Google Scholar

Cieślikowa A. (2006): Onimizacja, apelatywizacja a derywacja. [W:] Onimizacja i apelatywizacja. Red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz. Białystok, s. 47–56.   Google Scholar

Cyran W. (1977): Tendencje słowotwórcze w gwarach polskich. Łódź.   Google Scholar

Doroszewski W. (1949): Język Teodora Tomasza Jeża (Zygmunta Miłkowskiego). Warszawa.   Google Scholar

Gaertner H. (1938): Gramatyka współczesnego języka polskiego. Lwów–Warszawa.   Google Scholar

Grabias S. (1994): Język w zachowaniach społecznych. Lublin.   Google Scholar

Grzegorczykowa R. (1961): Kształtowanie się funkcji znaczeniowej sufiksu -ina. „Biuletyn   Google Scholar

Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XX, s. 163–173.   Google Scholar

Grzegorczykowa R. (1984): Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe. Wyd. 6. Warszawa.   Google Scholar

Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H. (red.) (1984): Gramatyka współczesnego języka polskiego. T. 2: Morfologia. Warszawa.   Google Scholar

Jaros V. (2015): Studia nad językiem i stylem pism naukowych Joachima Lelewela. Częstochowa.   Google Scholar

Kaproń-Charzyńska I. (2007): Pragmatyczna funkcja formantów w opisie derywatów. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXIII, s. 147–156.   Google Scholar

Kawyn-Kurzowa Z. (1963): Język filomatów i filaretów. Słowotwórstwo i słownictwo. Wrocław–Warszawa–Kraków.   Google Scholar

Kleszczowa K. (1996): Formant -ina. [W:] Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych. Red. K. Kleszczowa. Katowice, s. 177–184.   Google Scholar

Kleszczowa K. (1998): Staropolskie kategorie słowotwórcze i ich perspektywiczna ewolucja: rzeczowniki. Katowice.   Google Scholar

Kozłowska A. (2011): O stylistycznym zróżnicowaniu idiolektu (na przykładzie tekstów Karola Wojtyły – Jana Pawła II). [W:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś. Red. U. Sokólska. Białystok, s. 89–107.   Google Scholar

Kurdyła P. (2011): Funkcje formantów rzeczownikowych w polszczyźnie ludowej (na przykładzie trzech wsi podkarpackich). Kraków.   Google Scholar

Kurzowa Z. (1993): Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w. Warszawa–Kraków.   Google Scholar

Kwaśniewska-Mżyk K. (1979): Język Franciszka Karpińskiego. Warszawa–Wrocław – Karpiński.   Google Scholar

Lewaszkiewicz T. (197): Osobliwości leksykalne w języku Joachima Lelewela. „Slavia Occidentalis”. T. 33, s. 59–74.   Google Scholar

Nagórko A. (2005): Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem). Wyd. 3 rozszerzone. Warszawa.   Google Scholar

Nowotny-Szybistowa M. (1973): Osobliwości leksykalne w języku Stanisława Witkiewicza. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.   Google Scholar

Puzynina J. (1969): Nazwy czynności we współczesnym języku polskim (słowotwórstwo, semantyka, składnia). Warszawa.   Google Scholar

Reichan J. (2008): Formacje z przyrostkiem -iny w funkcji niekategorialnych nazw czynności i stanów w gwarach polskich na tle danych historycznojęzykowych. [W:] Językoznawstwo historyczne i typologiczne. W 100-lecie urodzin Profesora Tadeusza Milewskiego. Red. L. Bednarczuk, W. Smoczyński, M. Wojtyła-Świerzowska. „Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU”. T. 76. Kraków, s. 637–641.   Google Scholar

Siekierska K. (1974): Język W.S. Chrościńskiego. Studium mazowieckiej polszczyzny z przełomu XVII i XVIII wieku. Wrocław.   Google Scholar

Sierociuk J. (1998): Słowotwórstwo języka współczesnej wsi (zarys problemu). [W:] Teoretyczne, badawcze i dydaktyczne założenia dialektologii. Red. S. Gala. „Prace Wydziału I ŁTN” nr 99, s. 265–272.   Google Scholar

Skubalanka T. (1962): Neologizmy w poezji romantycznej. Toruń.   Google Scholar

Sokólska U. (2011): Neologizm jako element stylotwórczy. [W:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś. Red. U. Sokólska. Białystok, s. 308–325.   Google Scholar

Szober S. (1959): O języku Stanisława Staszica. [W:] tegoż: Wybór pism. Warszawa, s. 98–168.   Google Scholar

Trypućko J. (1955): Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). T. 1. Uppsala.   Google Scholar

Trypućko J. (1957): Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). T. 2. Uppsala.   Google Scholar

Turska H. (1930): Język Jana Chodźki. Wilno.   Google Scholar

Urbańczyk S. (1983): Uwagi o polszczyźnie prac Joachima Lelewela. „Język Polski” LXIII, z. 3, s. 170–179.   Google Scholar

Waszakowa K. (1998): Neologizmy tekstowe w świetle ram interpretacyjnych. [W:] Tekst. Analizy i interpretacje. Red. J. Bartmiński, B. Boniecka. Lublin, s. 21–33.   Google Scholar

Waszakowa K. (2007): Derywaty słowotwórcze w tekście. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXIII, s. 125–138.   Google Scholar

Węgier J. (1972): Język Franciszka Bohomolca. Poznań.   Google Scholar

Węgier J. (1973): Język komediopisarzy Oświecenia. Słowotwórstwo, słownictwo, frazeologia. Warszawa.   Google Scholar

Zieniukowa J. (1968): Z dziejów polszczyzny literackiej w XVIII wieku. Język pism Jana Jabłonowskiego wobec ówczesnych przepisów normatywnych. Wrocław–Warszawa–Kraków.   Google Scholar


Published
2022-09-30

Cited by

Jaros, V. . (2022). Non-categorial names of ceremonial actions and acts with the formant -ina // -iny in Joachim Lelewel’s idiolect. Prace Językoznawcze, 24(3), 173–187. https://doi.org/10.31648/pj.7906

Violetta Jaros 
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie