Wartości materialne a kreacje antroponimiczne
Iza Matusiak-Kempa
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
W artykule omawia się antroponimy utworzone od apelatywów z zakresu pola pojęciowego
wartości materialnych. Tekst składa się z dwóch części. Pierwsza ma charakter
teoretyczny: przybliża poznawczą i ontologiczną funkcję nazw osobowych o charakterze
przezwiskowym, a także status wartości materialnych w potocznym systemie pojęciowym.
W tej partii tekstu przywołuje się również konteksty historyczne i biologiczne,
uzasadniające konotacje wartościujące leksyki z pól pojęciowych BOGACTWO i BIEDA.
W drugiej części artykułu omawia się antroponimy utworzone od wyrazów pospolitych,
wybrane z trzech słowników nazw osobowych. Prezentację materiału onimicznego poprzedza
omówienie semantyki leksemów wyznaczających centra pojęciowe wartości
i antywartości materialnych. Wnioski z analizy leksyki pozwalają korelować określenia
z zakresu wartości materialnych z określeniami z zakresu pola pojęciowego wartości
witalnych i odczuciowych.
Słowa kluczowe:
wartości materialne, przezwisko, motywacje antroponimiczne, bogactwo, biedaBibliografia
Anusiewicz J. (1994): Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki. Wrocław. Google Scholar
Austin J. L. (1993): Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne. Przełożył i wstępem opatrzył oraz skorowidz sporządził B. Chwedończuk. Warszawa. Google Scholar
Biolik M. (1983): Przezwiska i przydomki ludności wiejskiej (na przykładzie wsi Andrzejki w woj. łomżyńskim). „Onomastica” XLII, s. 195–210. Google Scholar
Brzozowska M. (2009): Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne. Lublin. Google Scholar
Bubak J. (1986): Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego. Kraków. Google Scholar
Cieślikowa A. (1998): Miejsce przezwiska w systemie antroponimicznym (historia a współczesność). [W:] Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich. Cz. 1. Red. S. Warchoł. Lublin, s. 71–79. Google Scholar
Gumowska I. (2015): O pojęciu bogactwa w polszczyźnie (w świetle danych słownikowych i w tekstach przysłów). [W:] Wartości w języku i kulturze. T. 8. Red. J. Adamowski, M. Wójcicka. Lublin, s. 235–244. Google Scholar
Hołówka T. (1986): Myślenie potoczne. Heterogeniczność zdrowego rozsądku. Przedmową opatrzył M. Czerwiński. Warszawa. Google Scholar
Jakubowicz M. (2010): Drogi słów na przestrzeni wieków. Zarys słownika motywacji semantycznych na materiale przymiotników słowiańskich odziedziczonych z prasłowiańszczyzny. Warszawa. Google Scholar
Długosz-Kurczabowa K. (2003): Nowy słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Krzeszowski T. P. (1994): Parametr aksjologiczny w przedpojęciowych schematach wyobrażeniowych. „Etnolingwistyka” 6, s. 29–51. Google Scholar
Lakoff G., Johnosn M. (1988): Metafory w naszym życiu. Tłum. T. P. Krzeszowski. Warszawa. Google Scholar
Laskowska E. (1992): Wartościowanie w języku potocznym. Bydgoszcz. Google Scholar
Malinowski B. (2000): Jednostka, społeczność, kultura. Przeł. S. Kapralski, J. Obrębski, J. Piotrowski, J. Szymura, A. Waligórski. Warszawa. Google Scholar
Matusiak-Kempa I. (2019). Nomen omen. Studium antroponimiczno-aksjologiczne. Olsztyn. Google Scholar
Pinker S. (2002): Jak działa umysł. Przeł. M. Koraszewska. Warszawa. Google Scholar
Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa. Google Scholar
Reinhard W. (2009): Życie po europejsku. Tłum. J. Antkowiak. Warszawa. Google Scholar
Rymut K. (2003). Szkice onomastyczne i historycznojęzykowe. Kraków. Google Scholar
Uspienski B. (1998): Historia i semiotyka. Przełożył i przedmową opatrzył B. Żyłko. Gdańsk. Google Scholar
Warchala J. (2003): Kategoria potoczności. Katowice. Google Scholar
Wierzbicka A. (1969): Dociekania semantyczne. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
