Zachowane elementy dialektalne we frazeologii rosyjskiej gwary staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego
Magdalena Grupa-Dolińska
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w ToruniuAbstrakt
Celem artykułu jest prezentacja elementów dialektalnych zachowanych w zasobie frazeologicznym
rosyjskiej gwary staroobrzędowców w Polsce. Staroobrzędowcy na ziemiach
polskich pojawili się ponad dwa wieki temu. W momencie przybycia posługiwali się rosyjską
gwarą należącą do zachodniego typu gwar środkowowielkoruskich (gwara typu
nowogrodzko-pskowskiego). Pomimo postępującego wpływu polszczyzny w tradycyjnej
gwarze starowierców nadal zachowało się wiele jej pierwotnych cech, takich jak specyficzna
leksyka i morfologia. Przedmiotem zainteresowania w niniejszym artykule jest
frazeologia, ponieważ w jej składzie występują nie tylko wyrazy współczesne, ale także
i archaiczne, a zatem stanowi ona, ze względu na jej przekaz we względnie stałej formie,
cenne źródło wiedzy na temat cech językowych.
Słowa kluczowe:
elementy dialektalne, frazeologia, rosyjska gwara, staroobrzędowcy, leksyka gwarowaBibliografia
Głuszkowski M. (2011): Czy gwara staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego jest wciąż rosyjska? „Zeszyty Łużyckie” 45, s. 107–117. Google Scholar
Grek-Pabisowa I. (1968): Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Grek-Pabisowa I. (1983): Słownictwo rosyjskiej wyspy gwarowej staroobrzędowców mieszkających w Polsce. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź. Google Scholar
Grek-Pabisowa I. (1999): Światowe migracje staroobrzędowców (od wieku siedemnastego do czasów współczesnych). [W:] Staroobrzędowcy. Szkice z historii, języka, obyczajów. Wybór prac z okazji 45-lecia pracy naukowej. Red. I. Grek-Pabisowa. Warszawa, s. 13–32. Google Scholar
Grek-Pabisowa I., Maryniakowa I. (1980): Słownik gwary starowierców mieszkających w Polsce. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk. Google Scholar
Grupa-Dolińska M. (2019): Frazeologiczne kalki, półkalki i hybrydy w mowie dwujęzycznej społeczności staroobrzędowców mieszkających w Polsce. „LingVaria” 1(27), s. 249–258.
Crossref
Google Scholar
Grupa-Dolińska M. (2020): Obcojęzyczne elementy we frazeologii rosyjskiej gwary staroobrzędowców w Polsce. [W:] Słowiańska frazeologia gwarowa II. Red. M. Rak, V.M. Mokienko. Kraków, s. 109–121.
Crossref
Google Scholar
Gwozdariew Ju.A. (1985): Rasskazy o russkoj frazieołogii. Moskwa. Google Scholar
Gżybowskij S. (2011): Russkij ostrownoj gowor w polskom jazykowom okrużenii. [W:] Russko-polskije jazykowyje, litieraturnyje i kulturnyje kontakty. Red. S. Gżybowskij, W.A. Choriew, M. Wołos. Moskwa, s. 45–59. Google Scholar
Gżybowskij S., Głuszkowskij M. (2008): Socyolingwisticzeskaja situacyja staroobriadcew w dieriewniach Gabowie Grondy i Bur. [W:] Russkije staroobriadcy: jazyk, kultura, istorija. Sbornik statiej k Mieżdunarodnomu sjezdu sławistow. Red. Ł.Ł. Kasatkin. Moskwa, Google Scholar
s. 200–214. Google Scholar
Iwaszko Ł.A. (1981): Oczerki russkoj dialektnoj frazieołogii. Leningrad. Google Scholar
Jaroszewicz H. (2013): Zwrot frazeologiczny jako baza w polskiej i serbskiej derywacji międzyfrazeologicznej. „Slavica Wratislaviensia” CLVII, s. 141–157. Google Scholar
Karaś H. (2010): Zdrobnienia. [W:] Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych, , dostęp: 20.03.2021. Google Scholar
Kasatkin Ł.Ł. (1989): Russkaja dialektołogija. Moskwa. Google Scholar
Mokijenko W.M. (1980): Sławianskaja frazieołogija. Moskwa. Google Scholar
Paśko-Koneczniak D. (2013a): Funkcyonirowanije administratiwnoj i szkolnoj tierminołogii w russkom goworie staroobriadcew, prożywajuszczich w Suwalsko-Awgustowskom riegionie Polszy. [W:] Russkije staroobriadcy: jazyk, kultura, istorija. Red. Ł.Ł. Kasatkin. Google Scholar
Moskwa, s. 390–400. Google Scholar
Paśko-Koneczniak D. (2013b): Wpływ języka polskiego na idiomatykę rosyjskiej gwary staroobrzędowców na Suwalszczyźnie. [W:] Dialog kultur. Języki wschodniosłowiańskie w kontakcie z polszczyzną i innymi językami europejskimi. Red. J. Mędelska, E. Titarenko. Google Scholar
Bydgoszcz, s. 49–57. Google Scholar
Paśko-Koneczniak D. (2014): Białoruskie elementy językowe w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców mieszkających w regionie suwalsko-augustowskim. „Acta Baltico-Slavica” 38, s. 207–218.
Crossref
Google Scholar
Piela A. (2016): Pozorna tożsamość. Polskie tradycjonalizmy z semantycznym archaizmem. Katowice. Google Scholar
Sorokoletow F.P. (1968): Dialektnaja leksika w jeje otnoszenii k słowarnomu sostawu obszczenarodnogo jazyka. [W:] Słowo w russkich narodnych goworach. Red. F.P. Sorokoletow. Leningrad. Google Scholar
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.