Dyslalia w perspektywie naukowo-badawczej pierwszego 25-lecia trzeciego milenium. Teoretyczne i metodologiczne podstawy własnych badań

Lilianna Konopska

Uniwersytet Szczeciński
https://orcid.org/0000-0002-9289-4683

Danuta Pluta-Wojciechowska

Uniwersytet Śląski w Katowicach
https://orcid.org/0000-0003-0425-6006


Аннотация

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie teoretycznych i metodologicznych podstaw przeprowadzonych badań własnych nad zakresem, rodzajem i liczebnością rodzimych prac badawczo-naukowych skoncentrowanych wokół problematyki zaburzeń dźwiękowych realizacji fonemów (dyslalii) podejmowanych w latach 2000–2024. W pracy przedstawiamy wstępne wyniki badań, tj. główne i szczegółowe kategorie obszaru badawczego dotyczącego dyslalicznych zaburzeń mowy oraz rodzaje artykułów naukowych i ich liczebność, zmapowane w oparciu o ramy metodologiczne przeglądu zakresu literatury.


Ключевые слова:

dyslalia, teoria i praktyka dyslalii, przegląd zakresu literatury, czasopisma


Arksey H., O’Malley L. (2005): Scoping studies: towards a methodological framework. „International Journal of Social Research Methodology”, s. 19–32.
Crossref   Google Scholar

Armstrong R., Hall B.J., Doyle J., Waters E. (2011): ‘Scoping the scope’ of a Cochrane review. „Journal of Public Health” 33(1), s. 147–150.
Crossref   Google Scholar

Colquhoun H.L., Levac D., O’Brien K.K., Straus S., Tricco A.C., Perrier L., Moher D. (2014): Scoping reviews: time for clarity in definition, methods, and reporting. „Journal of Clinical Epidemiology” 67(12), s. 1291–1294.
Crossref   Google Scholar

Cormen T.H., Leiserson Ch.E., Rivest R.L., Stein C. (2023): Wprowadzenie do algorytmów. Przekład K.M. Diks, A. Malinowski. Warszawa.   Google Scholar

Czakon W. (2011): Metodyka systematycznego przeglądu literatury. „Przegląd Organizacji” 3, s. 57–61.
Crossref   Google Scholar

Ćwiklicki M. (2020): Metodyka przeglądu zakresu literatury (scoping review). [W:] Współczesne zarządzanie – koncepcje i wyzwania. Red. A. Sopińska, A. Modliński. Warszawa, s. 53–68.   Google Scholar

Emiluta-Rozya D. (2012): Formy zaburzeń mowy. [W:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Red. S. Grabias, Z.M. Kurkowski. Lublin, s. 73–87.   Google Scholar

Fan D., Breslin D., Callahan J.L., Iszatt-White M. (2022): Advancing literature review methodology through rigour, generativity, scope and transparency. „International Journal of Management Reviews” 24(2), s. 171–180.
Crossref   Google Scholar

Grabias S.A. (2019): Język w zachowaniach społecznych: podstawy socjolingwistyki i logopedii. Lublin.   Google Scholar

Grant M.J., Booth A. (2009): A typology of reviews: an analysis of 14 review types and associated methodologies. „Health Information & Libraries Journal” 26(2), s. 91–108.
Crossref   Google Scholar

Grochowska A. (1991): Normalizacja terminologii z zakresu bibliotekarstwa i bibliografii. „Przegląd Biblioteczny” (2), s. 147–155.   Google Scholar

Hadie S.N.H. (2024): ABC of Scoping Review: A simplified JBI. Scoping Review Guideline Education in Medicine Journal (early view).
Crossref   Google Scholar

Janas-Kaszczyk J., Tarkowski Z. (1991). O metodologii logopedii. Wprowadzenie do badań nad teorią i metodą logopedii. Lublin.   Google Scholar

Kaczmarek L. (1978): Podręczna biblioteczka logopedy. Lublin.   Google Scholar

Kaczmarek L., Dobrzański Z., Kania J. (1965): Polska bibliografia logopedyczna. Lublin.   Google Scholar

Khalil H., Peters M.D., Tricco A.C., Pollock D., Alexander L., McInerney P., Munn Z. (2021): Conducting high quality scoping reviews-challenges and solutions. „Journal of Clinical Epidemiology” 130, s. 156–160.
Crossref   Google Scholar

Levac D., Colquhoun H., O’Brien K.K. (2010): Scoping studies: advancing the methodology. „Implementation Science” 5, s. 1–9.
Crossref   Google Scholar

Mierzejewska H., Emiluta-Rozya D. (1997): Projekt zestawienia form zaburzeń mowy. „Audiofonologia” 10, s. 37–48.   Google Scholar

Munn Z., Pollock D., Khalil H., Alexander L., Mclnerney P., Godfrey C.M., .Tricco A.C. (2022): What are scoping reviews? Providing a formal definition of scoping reviews as a type of evidence synthesis. „JBI Evidence Synthesis” 20(4), s. 950–952.
Crossref   Google Scholar

Orłowska A., Mazur Z., Łaguna M. (2017): Systematyczny przegląd literatury: Na czym polega i czym różni się od innych przeglądów? „Ogrody Nauk i Sztuk” (7), s. 350–363.   Google Scholar

Ostapiuk B. (1997): Zaburzenia dźwiękowej realizacji fonemów języka polskiego – propozycja terminów i klasyfikacji. „Audiofonologia” 10, s. 117–136.   Google Scholar

Ostapiuk B. (2013): Dyslalia. O badaniu jakości wymowy w logopedii. Szczecin.   Google Scholar

Page M.J., McKenzie J.E., Bossuyt P.M., Boutron I., Hoffmann T.C., Mulrow C.D., Moher D. (2021): The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. BMJ, 372:n71, https://www.bmj.com/content/372/bmj.n71.short
Crossref   Google Scholar

Paré G., Kitsiou S. (2016): Methods for Literature Reviews. [W:] Handbook of eHealth Evaluation: An Evidence-based Approach. Red. F. Lau, C. Kuziemsky. Victoria (BC), s. 157–179, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK481583   Google Scholar

Paré G., Trudel M.C., Jaana M., Kitsiou S. (2015): Synthesizing information systems knowledge: A typology of literature reviews. „Information & Management” 52(2), s. 183–199.
Crossref   Google Scholar

Paul J., Criado A.R. (2020): The art of writing literature review: What do we know and what do we need to know?. „International Business Review” 29(4), 101717, s. 1–7.
Crossref   Google Scholar

Peters M.D., Godfrey C., McInerney P., Munn Z., Tricco A.C., Khalil H. (2017): Scoping reviews. Joanna Briggs Institute Reviewer’s Manual, s. 1–24.   Google Scholar

Peters M.D., Marnie C., Colquhoun H., Garritty C. M., Hempel S., Horsley T., Tricco A.C. (2021): Scoping reviews: reinforcing and advancing the methodology and application. „Systematic Reviews” 10, s. 1–6.
Crossref   Google Scholar

Peters M.D., Marnie C., Tricco A.C., Pollock D., Munn Z., Alexander L., Khalil H. (2020): Updated methodological guidance for the conduct of scoping reviews. JBI Evidence Synthesis 18(10), s. 2119–2126.
Crossref   Google Scholar

Peters M.D., Godfrey C., McInerney P., Munn Z., Tricco A.C., Khalil H. (2020): Chapter 11: Scoping Reviews (2020 version). [W:] JBI Manual for Evidence Synthesis. Red. E. Aromataris, Z. Munn. JBI https://synthesismanual.jbi.global
Crossref   Google Scholar

. https://doi.org/10.46658/JBIMES-20-12.
Crossref   Google Scholar

Pollock D., Tricco A.C., Peters M.D., Mclnerney P.A., Khalil H., Godfrey C.M., Munn Z. (2022): Methodological quality, guidance, and tools in scoping reviews: a scoping review protocol. JBI Evidence Synthesis 20(4), s. 1098–1105.
Crossref   Google Scholar

Snyder H. (2019): Literature review as a research methodology: An overview and guidelines. „Journal of Business Research” 104, s. 333–339.
Crossref   Google Scholar

Styczek I. (1981): Logopedia. Warszawa.   Google Scholar

Tricco A.C., Lillie E., Zarin W., O’Brien K., Colquhoun H., Kastner M., Straus S.E. (2016a): A scoping review on the conduct and reporting of scoping reviews. „BMC Medical Research Methodology” 16, s. 1–10.
Crossref   Google Scholar

Tricco A.C., Soobiah C., Antony J., Cog, E., MacDonald H., Lillie E., Kastner M. (2016b): A scoping review identifies multiple emerging knowledge synthesis methods, but few studies operationalize the method. „Journal of Clinical Epidemiology” 73, s. 19–28.
Crossref   Google Scholar

Vom Brocke J., Simons A., Riemer K., Niehaves B., Plattfaut R., Cleven A. (2015): Standing on the shoulders of giants: Challenges and recommendations of literature search in information systems research. „Communications of the Association for Information Systems” 37(1), 9, s. 205–224.
Crossref   Google Scholar

Wolnicz-Pawłowska E. (red.) (2007): Logopedia. Bibliografia do 2006 roku. Warszawa.   Google Scholar


Опубликован
2025-09-30

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Konopska, L., & Pluta-Wojciechowska, D. (2025). Dyslalia w perspektywie naukowo-badawczej pierwszego 25-lecia trzeciego milenium. Teoretyczne i metodologiczne podstawy własnych badań. Prace Językoznawcze, 27(3), 309–326. https://doi.org/10.31648/pj.11542

Lilianna Konopska 
Uniwersytet Szczeciński
https://orcid.org/0000-0002-9289-4683
Danuta Pluta-Wojciechowska 
Uniwersytet Śląski w Katowicach
https://orcid.org/0000-0003-0425-6006