Dziedzictwo czy balast? Wybrane aspekty konceptualizacji przeszłości w świetle analizy kolokacji leksemu przeszłość w języku polskim
Monika Szymańska
Аннотация
Artykuł prezentuje wyniki kognitywnej analizy semantycznej wybranych kolokacji leksemu przeszłość i związanych z nimi struktur gramatycznych. Celem analizy jest rekonstrukcja elementów mentalnego obrazu przeszłości odzwierciedlonego w tych strukturach językowych i ukazanie pewnych aspektów konceptualizacji przeszłości w języku polskim. Analiza pokazuje, że przeszłość jest postrzegana jako determinanta kształtująca tożsamość człowieka albo społeczności (np. narodu). Ujawnia również naszą skłonność do przedstawiania w naszych wypowiedziach przeszłości jako istotnego czynnika oddziałującego zarówno na współczesność, jak i na przyszłość.
Ключевые слова:
semantyka kognitywna, kolokacja, konstrukcja, konceptualizacja pojęcia, przeszłośćБиблиографические ссылки
Bartmiński J. (red.) (2003): Język w kręgu wartości. Lublin. Google Scholar
Bartmiński J. (2006): Językowe podstawy obrazu świata. Lublin. Google Scholar
Bartmiński J., Tokarski R. (red.) (1998): Profilowanie w języku i tekście. Lublin. Google Scholar
Burzyńska A.B., Libura A. (2000): Obraz czasu w języku potocznym i naukowym. [W:] „Język a Kultura” 13: Językowy obraz świata i kultura. Red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz. „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2218. Wrocław, s. 131–141. Google Scholar
Dróżdż G. (2005): Metaforyka czasu – analiza porównawcza w języku polskim, angielskim i francuskim. [W:] Czas w języku i kulturze. Red. J. Arabski, E. Borkowska, A. Łyda. Katowice, s. 82–91. Google Scholar
Evans V. (2004): How we conceptualize time: language, meaning and temporal cognition. „Essays in Arts and Sciences” 33, 2. Google Scholar
Goldberg A.E. (1995): Constructions. A Construction Grammar Approach to Argument Structure. Chicago. Google Scholar
Goldberg A.E. (2006): Constructions at Work. The Nature of Generalizations in Language. Oxford. Google Scholar
Handke K. (2008): Socjologia języka. Warszawa. Google Scholar
Haspelmath M. (1997): From space to time. Munich. Google Scholar
Janda L.A. (2002): Concepts of case and time in Slavic. “Glossos” nr 3. Online: , dostęp: 15.04.2019. Google Scholar
Kallas K. (1999): Przymiotnik. [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel. Warszawa, s. 469–523. Google Scholar
Krawuczka A (2005): Czas a językowy obraz świata. Uwagi o postrzeganiu czasu w niektórych językach słowiańskich. [W:] Czas w języku i kulturze. Red. J. Arabski, E. Borkowska, A. Łyda. Katowice, s. 67–72. Google Scholar
Lakoff G., Johnson M. (1980): Metaphors We Live By. 1980. Google Scholar
Langacker R. (2009): Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie. Przeł. E. Tabakowska i in. Kraków. Google Scholar
Łyda A. (2005): Czas, przestrzeń, komunikacja. [W:] Czas w języku i kulturze. Red. J. Arabski, E. Borkowska, A. Łyda. Katowice, s. 73–81. Google Scholar
Narodowy Korpus Języka Polskiego. Online: , dostęp: 15.04.2019 (NKJP). Google Scholar
Núñez, R. E., Sweetser E. (2006): With the Future Behind Them: Convergent Evidence From Aymara Language and Gesture in the Crosslinguistic Comparison of Spatial Construals of Time. „Cognitive Science” 30, s. 401–450. Google Scholar
Pęzik P. (2012): Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP. [W:] Narodowy Korpus Języka Polskiego. Red. A. Przepiórkowski i in. Warszawa, s. 253–273. Google Scholar
Przepiórkowski i in. (red.) (2012): Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa. Google Scholar
Przybylska R. (1985): Znaczenia temporalne polskich przyimków. „Polonica”. T. XI, s. 77–117. Google Scholar
Przybylska R. (2006): Spacjalizacja c zasu w p rzyimkowych f razach t emporalnych. [W:] „Język a Kultura” 19: Czas – język – kultura. Red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska. „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2883. Wrocław, s. 45–59. Google Scholar
Sinclair J. (2004): Trust the Text. Language, Corpus and Discourse. London. Google Scholar
Wielki słownik języka polskiego PAN. Red. P. Żmigrodzki. Online: , dostęp: 15.04.2019 (WSJP PAN). Google Scholar
Wojdyła-Świerzowska M. (2006): Słownictwo czasu i przestrzeni. [W:] „Język a Kultura” 19: Czas – język – kultura. Red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska. „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2883. Wrocław, s. 67–72. Google Scholar
