Wielość masek w Masce Stanisława Lema. Źródła, konteksty, powinowactwa

Michał Friedrich

doi:10.31648/pl.7856

Opublikowane: 2022-07-301

Nr `10 (2022)

Wielość masek w Masce Stanisława Lema. Źródła, konteksty, powinowactwa

Michał Friedrich

Prace Literaturoznawcze

Dział: W kręgu twórczości Stanisława Lema

https://doi.org/10.31648/pl.7856

Abstrakt

The paper is devoted to The Mask (Maska) by Stanisław Lem, one of the best known short stories in the literary output of this Polish novelist. The main goal of the article is to discuss the intertextuality of this tale which evokes many contexts, ranging from mythology, through medieval and baroque poetry, to contemporary science fiction artworks. The Mask recognizes a large variety of problems, such as the definition of humanity, human gender and sexuality, as well as crucial emotions like love and the will to survive. Due to its catalogue of subjects, this short story can be interpreted on various levels and from the perspective of various methodological strategies. The texts of culture mentioned in the essay include: Jacek Dukaj’s Gothic, Ernst Theodor Amadeus Hoffmann’s The Sandman, Hans Rudolf Giger’s artworks, and Bjork’s music video All Is Full of Love.

Słowa kluczowe:

maska (motyw), płeć, śmierć, science fiction, człowieczeństwo, android, intertekstualność

Inne teksty tego samego autora

Michał Friedrich, „Bezradni rząd, ministrowie, żandarmi...” Recepcja poezji w punk rocku XX i XXI wieku. Wybrane przykłady polskie , Prace Literaturoznawcze: Nr 5 (2017)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Friedrich, M. (2022). Wielość masek w Masce Stanisława Lema. Źródła, konteksty, powinowactwa. Prace Literaturoznawcze, (`10), 73–89. https://doi.org/10.31648/pl.7856

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła i konteksty
Google Scholar

Dukaj Jacek (2002), Gotyk w: Strefa mroku. Jedenastu apostołów grozy, red. Jacek Piekara, Warszawa: 28–47.
Google Scholar

Guðmundsdóttir Björk (1999), All is Full of Love [utwór muzyczny], Polygram Music Publishing Ltd, Londyn.
Google Scholar

Kuligowski Mateusz Ignacy (1699), Demokryt śmieszny albo śmiech Demokryta Chrześcijańskiego z tego świata na trzy części życia ludzkiego podzielony, Wilno: brak numeracji stron.
Google Scholar

Lem Stanisław (1999), Golem XIV, Kraków.
Google Scholar

Lem Stanisław (2008), Solaris, Kraków.
Google Scholar

Lem Stanisław (2016), Maska, w: Fantastyczny Lem. Antologia opowiadań według czytelników, Kraków: 390–443.
Google Scholar

Quay Steven, Quay Timothy (2010), Maska [film], Studio Se-Ma-For, Łódź.
Google Scholar

Opracowania
Google Scholar

Buck Dmitrij (1992), Maska, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 3 (15): 108–122.
Google Scholar

Brzeziński Wojciech (2020), Strach przed rozbiciem lustra, „Tygodnik Powszechny”, nr 51–52: 9–11.
Google Scholar

Brzostek Dariusz (2005), „Maska” Stanisława Lema, czyli narodziny umysłu z ciała maszyny, w: Polska literatura fantastyczna, red. Dariusz Brzostek, Andrzej Stoff, Kraków: 318–329.
Google Scholar

Crutzen Paul J., Mc Neill John R., Steffen Will (2018), The Anthropocene: Are Humans Now Overwhelming the Great Forces of Nature, „AMBIO: A Journal of the Human Environment”, nr 36 (8): 614–622.
Crossref
Google Scholar

Haraway Donna (2003), Manifest cyborgów: nauka, technologia i feminizm socjalistyczny lat osiemdziesiątych, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 1(3): 49–87.
Google Scholar

Jauss Hans Robert (1976), Historia literatury jako wyzwanie rzucone teorii literatury, przeł. Ryszard Handke, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. Henryk Markiewicz, Kraków: 271–307.
Google Scholar

Kaźmierska Agata (2020), Stało się słowo, „Tygodnik Powszechny”, dodatek specjalny: „2021. Rok Lema”, nr 51–52: 16–18.
Google Scholar

Nawarecki Aleksander (1991), Czarny karnawał. „Uwagi śmierci niechybnej” księdza Baki. Poetyka tekstu i paradoksy recepcji, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar

Parker Jo Alyson (1992), (U/od)płciowienie maszyny: „Maska” Stanisława Lema, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” nr 3 (15): 108–122.
Google Scholar

Radkowska-Walkowicz Magdalena (2008), Od Golema do Terminatora. Wizerunki sztucznego człowieka w kulturze, Warszawa.
Google Scholar

Wróblewski Maciej (2007), Czy maszyna może być człowiekiem? „Maska” Stanisława Lema, „Acta Universtatis Lodziensis. Folia Literaria Polonica”, nr 9: 165–178.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Giger Hans Rudolf (1974), The Spell II, w: H. R. Giger Archive, https://www.anothermanmag.com/life-culture/gallery/9480/hr-giger-archive/6 [dostęp: 13.09.2021].
Google Scholar

Poppe Julie, komentarz pod filmem w serwisie YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=0cSjn4r4ddA [dostęp: 17.09.2021].
Google Scholar

Słupek Joanna, „Gotyk”. Jacek Dukaj, w: Esensja. Magazyn Kultury Popularnej, https://esensja.pl/esensjopedia/obiekt.html?rodzaj_obiektu=2&idobiektu=22952 [dostęp: 7.09.2021].
Google Scholar