Biblical Argumentation in Sermons about the Dead by Johannes Marienwerder (1343–1417)

Marek Karczewski

University of Warmia and Mazury in Olsztyn
https://orcid.org/0000-0001-9435-3832


Abstract

Three sermons about the dead are among the lesser-known writings of Johannes Marienwerder. They were addressed to Teutonic clergymen. In these writings, referring to 2 Mch 12:45, the author expounded the Catholic doctrine of purgatory, pointing out various aspects of prayer for the dead. The article analyzes the biblical argumentation to which Johannes of Marienwerder referred. He emphasizes the necessity of fervent and pious prayer for the dead. When analyzing the biblical argumentation, special attention was paid to the biblical hermeneutics used in the sermons, doctrinal message and pastoral recommendations.


Keywords:

Johannes Marienwerder, Pomesanian diocese, late mediecal sermon, prayer for the dead, purgatory


Borzyszkowski Marian, 1969, Jana z Kwidzyna (†1417) kazanie synodalne Expergiscimini   Google Scholar

hodie… wygłoszone w Pradze po 1384 r., Studia Warmińskie, t. 6, s. 509–522.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1968, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości   Google Scholar

Jana z Kwidzyna (1343 – 1417) (Cz. 1), Studia Warmińskie, t. 5, s. 111–199.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1977, Tekst i problematyka listu Jana z Kwidzyna (+1417) do   Google Scholar

księcia Austrii Albrechta na temat apostolatu modlitwy i uczynków zasługujących,   Google Scholar

Studia Warmińskie, t. 14, s. 539–549.   Google Scholar

Burgazzi Riccardo, 2016, Meditating on Passion: The Sermon Erit vita tua quasi pendens   Google Scholar

ante te (Deut 28,66), w: Jan Odstričilik, Riccardo Burgazzi, Francesa Battista (red.), Henry Totting of Oyta: Three Sermons of Late MedievalIntellectual. De passione Domini, De assumpcione beat Virginis Marie, De nativitate Iohannis Baptiste, Academic Press, Frankfurt am Main, s. 23-74.   Google Scholar

Dobrowolski Paweł T., 1990, Fides ex auditu: uwagi o funkcji kazania w poźnym średniowieczu, Przegląd Historyczny, t. 81, z. 1–2, s. 27–58.   Google Scholar

Dygo Marian, 2023, Mulier fortis. Studia nad Prologiem w Vita Dorotheae Montoviensis Jana z Kwidzyna, Wydawnictwo DiG, Warszawa.   Google Scholar

Glauert Mario, 2021, Pomezańska kapituła katedralna w czasach średniowiecza 1284-1527, Benardinum, Peplin.   Google Scholar

Głowa Stanisław, Bieda Ignacy (oprac.), 1989, Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań.   Google Scholar

Grzybowska Lidia, 2011, Inventio i argumentatio w średniowiecznym tzw. kazaniu   Google Scholar

uczonym – na przykładzie kazania De sancto Michaele Jakuba z Paradyża, w: Michał Choptiany, Wojciech Ryczek (red.) Studia Rhetorica, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 55–66.   Google Scholar

Hajder Mateusz, 2020, Biblijne podstawy wiary w czyściec, Teologia i Człowiek, t. 51, z. 3, s. 81-101.
Crossref   Google Scholar

Hipler Franz, 1889, Drei Predigten für die Verstorbenen. Ein Beitrag zur Geschichte der Predigt im Mittelalter, Pastoralblatt für die Diözese Ermland, t. 21, nr 6, s. 63-70.   Google Scholar

Hipler Franz, 1889, Johannes Marienwerder, Domdechant von Pomesanien, Pastoralblatt für die Diözese Ermland, t. 21, nr 6, s. 62-63.   Google Scholar

Hipler Franz, 1883, Kurze Auslegung des Vaterunser von Johannes Marienwerder, Pastoralblatt für die Diözese Ermland, t. 15, nr 12, s. 142-143.   Google Scholar

Karczewski Marek, 2024b, Biblical Argumentation in a Synodal Sermon Expergiscimini hodie anime devote by Johannes Marienweder, Biblica et Patristica Thorunensia, t. 17, s. 425-444.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2022, Biblical Sources of Ecclesiology in Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder, Studia Warmińskie, t. 59, s. 241-260.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2021b, Pismo Święte i odwieczne Słowo Boga w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Biblica et Patristica Thoruniensia, t. 14(3), s. 287–304.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2024a, Polemika przeciw waldensom w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Studia Warmińskie, t. 61, s. 225-242.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2023, Sacrament of Eucharist according Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder, Forum Teologiczne, t. 24, s. 25-41.
Crossref   Google Scholar

Knapp Fritz P, 2011, Grundlagen der europäischen Literatur des Mittelalters. Eine sozial-, kultur-, ideen- und formgeschichtliche Einführung, Akademische Druck- und Verlagsanstalt, Graz.   Google Scholar

Krzesik Tomasz, 2017, Problematyka czyśćca w polskim przepowiadaniu po Soborze Watykańskim II, Unum, Kraków.
Crossref   Google Scholar

Kowalczyk Marta, 2015, Święta Brygida Szwedzka i jej przesłanie religijne w świetle objawień zawartych w „Revelationes”, Verbinum, Górna Grupa.   Google Scholar

Michalik Andrzej, 2018, Charakterystyczne cechy egzegezy Pisma Świętego św. Tomasza z Akwinu, Tarnowskie Studia Teologiczne, t. 37, z. 1-2, s. 167-191.
Crossref   Google Scholar

Olszewski Mikołaj, 1995, Teoria czterech sensów tekstu biblijnego w I kwestii Summy Teologii Tomasza z Akwinu, Principia, t. 13-14, s. 39-54.   Google Scholar

Panuś Kazimierz, 2007, Historia kaznodziejstwa, Wydawnictwo Salwator, Kraków.   Google Scholar

Roszak Piotr, 2018, Rola Pisma Świętego w średniowiecznej teologii, Teologia w Polsce, t. 12(2), s. 71–84.
Crossref   Google Scholar

Roszak Piotr, Vijgen Jorgen, 2015, Reading Sacred Scripture with Thomas Aquinas. Hermeneutical Tools, Theological Questiones And New Perspectives, Brepols Publishers, Thournhout.
Crossref   Google Scholar

Wehrli-Johns Martina, 2010, Bildexegese und Sprachreflexion im Dienste der Kirchenreform. Predigten zum Fest Maria Heimsuchung aus den Umfeld des Prager Reformkreises und der dominikanischen Frühobservanz, w: Rene Wetzel, Fabrice Fluckiger (red.), Die Predigt im Mittelalter zwischen Mundlichkeit, Bildlichkeit und Schriftlichkeit, Chronos, Zürich, s. 109-118.   Google Scholar

Wiśniewski Jan, 2023, Historia Diecezji Pomezańskiej. Tom 1. Średniowiecze (1243-1525), Bernardinum, Pelplin.   Google Scholar

Wiśniewski Jan, 2002, Sacrum i profanum wpisane w codzienność katolików średniowiecza, Wydawnictwo Hosianum, Olsztyn.   Google Scholar

Wojtkowski Julian (oprac.), 2017, Joannes Marienwerder. De octo beatitudinibus, Fo¬rum Teologiczne, t. 18, s. 243–272.
Crossref   Google Scholar

Wojtkowski Julian, Borzyszkowski Marian i in. (oprac.), 2023, Jan z Kwidzyna. Wykład Symbolu Apostolskiego Expositio Symboli Apostolorum, Wydział Teologii Uniwersy¬tet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn.   Google Scholar

Zawadzki Wojciech, 2020, Model kapłana pomezańskiego w XV w. w świetle ustawodawstwa synodalnego, w: Justyna Liguz (red.), Studia z dziejów diecezji pomezańskiej, Bernardinum, Pelplin, s. 137-146.   Google Scholar

Zieliński Jacek, 2023, Alegoria a alegoreza – przyczynek do dyskusji o poprawności terminów stosowanych w badaniach nad alegorezą grecką, żydowską i wczesnochrześcijańską, Vox Patrum, t. 86, s. 7-34.
Crossref   Google Scholar


Published
2025-12-17

Cited by

Karczewski, M. (2025). Biblical Argumentation in Sermons about the Dead by Johannes Marienwerder (1343–1417). Studia Warmińskie, 62(62), 203–220. https://doi.org/10.31648/sw.11265

Marek Karczewski 
University of Warmia and Mazury in Olsztyn
https://orcid.org/0000-0001-9435-3832