The Organization of Parental Care in Orphanages (1945-1989) in Warmia and Mazury
Joanna M. Domańska
Instytut Pedagogiki, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, ul. Mieszka I 61 C, 71 - 011 SzczecinAbstract
Presentation of the structure of care and educational process in children's homes within the period 1945–1989 (illustrated with the example of Warmia and Masuria region) has been divided into four aspects:
I. Completion of care and educational process. Having analyzed the available data, we found that the the institutions subject to our research represent an average level. However, such state of affairs should be acknowledged to be understandable since it is impossible to compensate for care and education provided by natural families.
II. Organizational structure of a group of children, where diversity can be observed. Different numbers of pupils presently in different homes. There were homes which were adapted to be a home for a very large, small or average number of pupils. In every children's home, children are divided into educational groups. In most cases the division is on account of their sex and age, however, some co-educational teams were also observed. Not every home develops children's interests because interest circles are not available in some of them, or sometimes even if they are available, they are not effective. The situation is similar when it comes to pupils' self-governments. Not every children's home has such organization, and sometimes their work is simply not productive.
III. Activities available for teams of pupils in children's homes included in the research were diversified. Their diversity and effectiveness most of all depend on the minders, their knowledge of the needs and expectations of their pupils, as well as their own creativity, financial capability or facilities available for a given children's home.
IV. Cooperation between children's homes and the outside environment was observed. Some of the houses remain on friendly terms with each other and with the local population, more seldom with families of their pupils. They established different relationships e.g. with local institutions or employment establishments. Some of the children's homes have their own Care Committees which, however, do not always take care of the home they were responsible for.
Keywords:
orphanage, social orphan, natural orphan, process of care, pupilReferences
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokoły i sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/259.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokoły i sprawozdania z wizytacji Państwowych Domów Dziecka, zespół Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie”, sygn. 495/89.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokoły i zarządzenia pokontrolne Państwowych Domów Dziecka w Barczewie, Bartoszycach i Biskupcu (1950–1956)”, sygn. 444/257.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokoły zdawczo-odbiorcze Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/260.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokóły z kontroli i zarządzenia pokontrolne Państwowych Domów Dziecka w Szczytnie i Pasymiu”, sygn. 444/261.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Sprawozdania i protokoły powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka na terenie woj. olsztyńskiego”, sygn. 444/191.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne – Domy Dziecka i Zakłady Karne”, sygn. 444/190.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka (1953–1954)”, sygn. 444/194.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Sprawozdania z wizytacji i protokoły kontrolne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/189.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium kręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Protokoły i sprawozdania z wizytacji Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 495/89.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium kręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne – Domy Dziecka i Zakłady Karne”, sygn. 444/190.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/194.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Działalność opiekuńczo-wychowawcza w Państwowych Domach Dziecka, Państwowych Zakładach Wychowawczych i Szkołach Specjalnych”, sygn. 444/40.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Protokoły i sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/259.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne – Domy Dziecka i Zakłady Karne”, sygn. 444/190.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania i protokoły powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka na terenie woj. olsztyńskiego”, sygn. 444/191.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Protokoły z kontroli i zarządzenia pokontrolne Państwowych Domów Dziecka w Szczytnie i Pasymiu”, sygn. 444/261.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/194.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urząd Powiatowy w Morągu, „Protokoły i sprawozdania z kontroli Domów Dziecka oraz wykazy wychowanków Domów Dziecka”, sygn. 913/1528.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urząd Powiatowy w Lidzbarku Warmińskim (1950–1975), „Plan Państwowego Domu Dziecka Nr 2 w Lidzbarku Warmińskim”, sygn. 449/437.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urząd Powiatowy w Morągu (1950–1975), „Protokoły i sprawozdania z kontroli Domów Dziecka oraz wykazy wychowanków Domów Dziecka”, sygn. 913/1528.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urząd Powiatowy w Lidzbarku Warmińskim, „Plan Państwowego Domu Dziecka w Lidzbarku Warmińskim”, sygn. 449/437.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Domy Dziecka, Rodziny Zastępcze”, sygn. O-VI/095, VI/133.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli gminy Stawiguda”, sygn. A O–VI/095, VI/129.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Biskupiec”, sygn. A O–VI/095, VI/131.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. 0–III/5043, O–III/116.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, B–5, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka, Rodziny Zastępcze”, sygn. O–III/5043, II/119.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. I/95, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–10, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Projekty organizacyjne – Domy Dziecka”, sygn. BE–5, O–I, I/54.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. O–III/5043, O–III/116.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Projekty organizacyjne – Domy Dziecka”, sygn. BE–5, O–I, I/54.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Szczytno”, sygn. Domy Dziecka, Rodziny Zastępcze, sygn. O–III/5043, VI/133.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli gminy Stawiguda”, sygn. O–VI/095, VI/129.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Olsztynek”, sygn. A O–VI/095, VI/154.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. O W - I/5043, I/95.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–5/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Domy dziecka”, sygn. OW–I/5043, I/95.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–10, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Olsztynek”, sygn. A O–VI/095, VI/154.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–5, OW –5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli gminy Małdyty”, sygn. A O–VI/095, VI/147.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. O–III/5043, O–III/116.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–5, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroligminy Małdyty”, sygn. A, O–VI/095, VI/147.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–5/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Olsztynek”, A, O–VI/095, VI/154.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Olsztynek”, A O–VI/095, VI/154.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli gminy Stawiguda”, sygn. A O–VI/095, VI/129.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Szczytno, 1979r.”, sygn. O–VI/095, VI/173.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. OW–I/5043, I/95.
Bierkowski T., „Społeczny ruch kulturalno-oświatowy na Warmii i Mazurach (1945-1970)”, Bydgoszcz-Olsztyn 1980.
Dąbrowski Z. (red.), „Węzłowe problemy opieki i wychowania w domu dziecka”, Olsztyn 1997.
Dewitz W., „Czas wolny i życie kulturalne wychowanków”, Kielce 1996.
Filipkowski T., „Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960”, Warszawa 1978.
Kicowska A., „Średnie szkolnictwo rolnicze na Warmii i Mazurach w latach 1945-1975”, Olsztyn 1986.
Łukaszewicz B. (red.), „Warmia i Mazury. Zarys dziejów”, Olsztyn 1985.
Matyjas B., „Aktywność kulturalna dzieci i młodzieży w teorii i praktyce pedagogicznej Janusza Korczaka”, Kielce 1996.
Raczkowska J., „Wychowanie w domu dziecka”, Warszawa 1983.
Szymczak M. (red.), „Słownik jęz. Polskiego”, Warszawa 1995.
Zarządzenie MOiW z dn. 19 III 1980.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokoły i sprawozdania z wizytacji Państwowych Domów Dziecka, zespół Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie”, sygn. 495/89.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokoły i zarządzenia pokontrolne Państwowych Domów Dziecka w Barczewie, Bartoszycach i Biskupcu (1950–1956)”, sygn. 444/257.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokoły zdawczo-odbiorcze Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/260.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Protokóły z kontroli i zarządzenia pokontrolne Państwowych Domów Dziecka w Szczytnie i Pasymiu”, sygn. 444/261.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Sprawozdania i protokoły powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka na terenie woj. olsztyńskiego”, sygn. 444/191.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne – Domy Dziecka i Zakłady Karne”, sygn. 444/190.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka (1953–1954)”, sygn. 444/194.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, „Sprawozdania z wizytacji i protokoły kontrolne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/189.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium kręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Protokoły i sprawozdania z wizytacji Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 495/89.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium kręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne – Domy Dziecka i Zakłady Karne”, sygn. 444/190.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/194.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Działalność opiekuńczo-wychowawcza w Państwowych Domach Dziecka, Państwowych Zakładach Wychowawczych i Szkołach Specjalnych”, sygn. 444/40.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Protokoły i sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/259.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne – Domy Dziecka i Zakłady Karne”, sygn. 444/190.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania i protokoły powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka na terenie woj. olsztyńskiego”, sygn. 444/191.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Protokoły z kontroli i zarządzenia pokontrolne Państwowych Domów Dziecka w Szczytnie i Pasymiu”, sygn. 444/261.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Kuratorium okręgu Szkolnego PWRN w Olsztynie, „Sprawozdania powizytacyjne Państwowych Domów Dziecka”, sygn. 444/194.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urząd Powiatowy w Morągu, „Protokoły i sprawozdania z kontroli Domów Dziecka oraz wykazy wychowanków Domów Dziecka”, sygn. 913/1528.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urząd Powiatowy w Lidzbarku Warmińskim (1950–1975), „Plan Państwowego Domu Dziecka Nr 2 w Lidzbarku Warmińskim”, sygn. 449/437.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urząd Powiatowy w Morągu (1950–1975), „Protokoły i sprawozdania z kontroli Domów Dziecka oraz wykazy wychowanków Domów Dziecka”, sygn. 913/1528.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Zespół: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urząd Powiatowy w Lidzbarku Warmińskim, „Plan Państwowego Domu Dziecka w Lidzbarku Warmińskim”, sygn. 449/437.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Domy Dziecka, Rodziny Zastępcze”, sygn. O-VI/095, VI/133.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli gminy Stawiguda”, sygn. A O–VI/095, VI/129.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Biskupiec”, sygn. A O–VI/095, VI/131.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. 0–III/5043, O–III/116.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, B–5, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka, Rodziny Zastępcze”, sygn. O–III/5043, II/119.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. I/95, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–10, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Projekty organizacyjne – Domy Dziecka”, sygn. BE–5, O–I, I/54.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. O–III/5043, O–III/116.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Projekty organizacyjne – Domy Dziecka”, sygn. BE–5, O–I, I/54.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Szczytno”, sygn. Domy Dziecka, Rodziny Zastępcze, sygn. O–III/5043, VI/133.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli gminy Stawiguda”, sygn. O–VI/095, VI/129.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Olsztynek”, sygn. A O–VI/095, VI/154.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. O W - I/5043, I/95.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–5/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Domy dziecka”, sygn. OW–I/5043, I/95.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–10, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Olsztynek”, sygn. A O–VI/095, VI/154.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–5, OW –5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli gminy Małdyty”, sygn. A O–VI/095, VI/147.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. O–III/5043, O–III/116.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–5, OW–I/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroligminy Małdyty”, sygn. A, O–VI/095, VI/147.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Opieka całkowita”, sygn. B–5/5043.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Olsztynek”, A, O–VI/095, VI/154.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Olsztynek”, A O–VI/095, VI/154.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Protokoły z kontroli gminy Stawiguda”, sygn. A O–VI/095, VI/129.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, Zespół: Urząd Wojewódzki w Olsztynie, „Protokoły z kontroli miasta Szczytno, 1979r.”, sygn. O–VI/095, VI/173.
Archiwum Urzędu Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, „Domy Dziecka”, sygn. OW–I/5043, I/95.
Bierkowski T., „Społeczny ruch kulturalno-oświatowy na Warmii i Mazurach (1945-1970)”, Bydgoszcz-Olsztyn 1980.
Dąbrowski Z. (red.), „Węzłowe problemy opieki i wychowania w domu dziecka”, Olsztyn 1997.
Dewitz W., „Czas wolny i życie kulturalne wychowanków”, Kielce 1996.
Filipkowski T., „Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960”, Warszawa 1978.
Kicowska A., „Średnie szkolnictwo rolnicze na Warmii i Mazurach w latach 1945-1975”, Olsztyn 1986.
Łukaszewicz B. (red.), „Warmia i Mazury. Zarys dziejów”, Olsztyn 1985.
Matyjas B., „Aktywność kulturalna dzieci i młodzieży w teorii i praktyce pedagogicznej Janusza Korczaka”, Kielce 1996.
Raczkowska J., „Wychowanie w domu dziecka”, Warszawa 1983.
Szymczak M. (red.), „Słownik jęz. Polskiego”, Warszawa 1995.
Zarządzenie MOiW z dn. 19 III 1980.
Domańska, J. M. (2013). The Organization of Parental Care in Orphanages (1945-1989) in Warmia and Mazury. Studia Warmińskie, 50, 111–138. https://doi.org/10.31648/sw.191
Joanna M. Domańska
Instytut Pedagogiki, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, ul. Mieszka I 61 C, 71 - 011 Szczecin
Instytut Pedagogiki, Szczecińska Szkoła Wyższa Collegium Balticum, ul. Mieszka I 61 C, 71 - 011 Szczecin
