Czy biomedyczne ulepszanie pozbawia nas człowieczeństwa? Perspektywa filozoficzna
Marcin Ferdynus
Katedra Etyki, Instytut Filozofii, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublinhttps://orcid.org/0000-0003-0176-1023
Abstrakt
Autor podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy biomedyczne ulepszanie pozbawia nas człowieczeństwa. Refleksja filozoficzna koncentruje się wokół kilku zagadnień: eugeniki, transformacji ludzkiej natury oraz charakteru miłości rodzicielskiej. Na podstawie przeprowadzonych analiz autor wykazuje, że w przypadku biomedycznego ulepszania możemy mówić o potrójnym negowaniu człowieczeństwa. Po pierwsze, ulepszanie człowieka ściśle wiąże się z eugeniczną selekcją. Po drugie, przekształca lub niszczy naturę ludzką. Po trzecie, dokonuje zmiany charakteru miłości rodzicielskiej z bezwarunkowej na miłość własną (egoizm).
Słowa kluczowe:
ulepszanie, osoba, natura ludzka, eugenika, transhumanizmBibliografia
Agar Nicholas, 2010, Humanity’s End. Why We Should Reject Radical Enhancement, MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London.
Agar Nicholas, 2004, Liberal Eugenics: In Defence of Human Enhancement, Blackwell, Oxford.
Agar Nicholas, 2014, Truly Human Enhancement. A Philosophical Defence of Limits, MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London.
Al-Rodhan Nayef R.F., 2011, The Politics of Emerging Strategic Technologies. Implications for Geopolitics, Human Enhancement and Human Destiny, Palgrave Macmillan, New York.
Ball Howard, 2017, The Right to Die, ABC-CLIO, Santa Barbara, Denver.
Barazzetti Gaia, 2011, Looking for the Fountain of Youth. Scientific, Ethical, and Social Issues in the Extension of Human Lifespan, w: Savulescu Julian, Ruud ter Meulen, Kahane Guy (red.), Enhancing Human Capacities, Wiley-Blackwell, Malden, Oxford, Chichester: 335–349.
Beyond Therapy: Biotechnology and the Pursuit of Happiness. A Report by the President’s Council on Bioethics, 2003. President’s Council on Bioethics, HarperCollins Publishers, New York.
Biesaga Tadeusz, 2019, Eugenika w propozycjach legalizacji prawa do zdrowej reprodukcji, Logos i Ethos, nr 2, s. 27–46.
Bostrom Nick, 2005, In Defence of Posthuman Dignity, Bioethics, nr 3, s. 202–214.
Braidotii Rosi, 2014, Po człowieku, tłum. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Brock Dan W., 2011, Is Selection of Children Wrong? w: Savulescu Julian, Bostrom Nick (red.), Human Enhancement, Oxford University Press, Oxford, s. 251–276.
Buchanan Allen, 2011a, Better than Human. The Promise and Perils of Enhancing Ourselves, Oxford University Press, Oxford.
Buchanan Allen, 2011b, Beyond Humanity? The Ethics of Biomedical Enhancement, Oxford University Press, Oxford.
Chyrowicz Barbara, 2015, Bioetyka. Anatomia sporu, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Chyrowicz Barbara, 2000, Bioetyka i ryzyko. Argument ,,równi pochyłej” w dyskusji wokół osiągnięć współczesnej genetyki, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Crook Paul, 2008, The New Eugenics? The Ethics of Bio-Technology, Australian Journal of Politics and History, nr 1, 2008, s. 135–143.
Cynk Karolina, 2013, Moralny spór o genetyczne ulepszanie człowieka, http://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/492 (20.01.2020).
Drwięga Marek, 2008, W poszukiwaniu doskonałości. Natura ludzka i etyka w dobie inżynierii genetycznej, Diametros, nr 16, s. 80–91.
Ekberg Merryn, 2007, The Old Eugenics and the New Genetics Compared, Social History of Medicine, nr 3, s. 581–593.
Elliott Carl, 1998, The Tyranny of Happiness: Ethics and Cosmetic Psychopharmacology, w: Eric Parens (red.), Enhancing Human Traits: Ethical and Social Implications, Georgetown University Press, Washington, s. 177–188.
Ferdynus Marcin, 2013, Czy biomedyczne doskonalenie ludzkiej natury jest „zabawą w Boga”?, Studia Warmińskie, nr 50, s. 9–22.
Ferdynus Marcin, 2017, Przedłużanie życia jako problem moralny, Biblos, Tarnów.
Ferdynus Marcin, 2019, Dlaczego śmierć nie jest taka zła?, Studia Warmińskie, nr 56, s. 47–61.
Ferdynus Marcin, 2020, Albert Mieczysław Krąpiec’s theory of the person for professional nursing practice, Nursing Philosophy, nr 21, s. 1–9.
Freedman Carol, 1998, Aspirin for the Mind? Some Ethical Worries About Psychopharmacology, w: Parens Eric (red.), Enhancing Human Traits: Ethical and Social Implications, Georgetown University Press, Washington: 135–150.
Fukuyama Francis, 2008, Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, tłum. B. Pietrzak, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Gyngell Chris, 2012, Enhancing the Species: Genetic Engineering Technologies and Human Persistence, Philosophy & Technology, nr 25, s. 495–512.
Habermas Jürgen, 2003, Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, tłum. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Hall Melinda, 2017, The Bioethics of Enhancement. Transhumanism, Disability, and Biopolitics, Lexington Books, London.
Harris John, 2011, Enhancements Are a Moral Obligation, w: Savulescu Julian, Bostrom Nick (red.), Human Enhancement, Oxford University Press, Oxford, s. 131–154.
Harris John, 2007, Enhancing Evolution: The Ethical Case for Making Better People, Princeton University Press, Princeton.
Hayflick Leonard, 2000, The Future of Aging, Nature, nr 408, s. 267–269.
Hauskeller Michael, 2013, Better Humans? Understanding the Enhancement Project, Acumen, Durham.
Häyry Matti, 2010, Rationality and the Genetic Challenge. Making People Better?, Cambridge University Press, Cambridge.
Holocher Justyna, Kosielińska-Grabowska Urszula, 2015, Dopuszczalność ulepszania natury ludzkiej (enhancement), Ethics in Progress, nr 1, s. 85–118.
Juengst Eric, 2015, Human Enhancement, https://plato.stanford.edu/entries/enhancement/ustyna (10.01.2020).
Juengst Eric, 1997, Can Enhancement Be Distinguished from Prevention in Genetic Medicine?, Journal of Medicine and Philosophy, nr 2, s. 125–142.
Kass Leon R., 2004, Life, Liberty and the Defense of Dignity. The Challenge for Bioethics, Encounter Books, New York, London.
Klichowski Michał, 2014, Narodziny cyborgizacji. Nowa Eugenika, transhumanizm i zmierzch edukacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Kopania Jerzy, Nowacka Maria, 2018, Od unieśmiertelniania człowieka do śmierci cywilizacji, w: Grzegorz Hołub, Duchliński Piotr (red.), Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków, s. 97–125.
Kraj Tomasz, 2010, Granice genetycznego ulepszania człowieka, Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków.
Kurzweil R., 2013, Nadchodzi osobliwość. Kiedy człowiek przekroczy granice biologii, tłum. Eliza Chodkowska, Anna Nowosielska, Kurhaus, Warszawa.
More Max, 2013, The Philosophy of Transhumanism, w: More Max, Vita-More Natasha (red.), The Transhumanist Reader. Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the Human Future, Wiley-Blackwell, Oxford, s. 3–17.
Nawrot Oktawian, 2010, Na krętych ścieżkach bioetyki – ,,etyka gatunku” Jürgena Habermasa, w: Zajadło Jerzy (red.), Dziedzictwo i przyszłość. Problemy współczesnej niemieckiej filozofii prawa, Wydawnictwo Arche, Gdańsk, s. 109–129.
Nozick Robert, 2010, Anarchia, państwo i utopia, tłum. Paweł Maciejko, Michał Szczubiałka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Persson Ingmar, Savulescu Julian, 2011, Unfit for the Future? Human Nature, Scientific Progress, and the Need for Moral Enhancement, w: Savulescu Julian, Ruud ter Meulen, Kahane Guy (red.), Enhancing Human Capacities, Wiley-Blackwell, Malden, Oxford, Chichester, s. 486–500.
Peterson James C., 2010, Changing Human Nature. Ecology, Ethics, Genes, and God, William B. Eerdmans Publishing Company, Michigan, Cambridge.
Rawls John, 2009, Teoria sprawiedliwości, tłum. Maciej Panufnik, Jarosław Pasek, Adam Romaniuk, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Rose Michael, 2013, Immortalist Fictions and Strategies, w: More Max, Vita-More Natasha (red.), The Transhumanist Reader. Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the Human Future, Wiley-Blackwell, Oxford, s. 196–204.
Sala Roman, 2018, Medycyna klasyczna wobec fenomenu ulepszania człowieka, w: Hołub Grzegorz, Duchliński Piotr (red.), Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków, s. 199–227.
Sandberg Anders, 2013, Morphological Freedom – Why We Not Just Want It, but Need It, w: More Max, Vita-More Natasha (red.), The Transhumanist Reader. Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the Human Future, Wiley-Blackwell, Oxford, s. 56–64.
Sandel Michael J., 2014, Przeciwko udoskonalaniu człowieka. Etyka w czasach inżynierii genetycznej, tłum. Olga Siara, Kurhaus Publishing, Warszawa.
Sandel Michael J., 2011, The Case Against Perfection: What’s Wrong with Designer Children, Bionic Athletes, and Genetic Engineering, w: Savulescu Julian, Bostrom Nick (red.), Human Enhancement, Oxford University Press, Oxford, s. 71–89.
Sandler Ronald, 2012, The Ethics of Species, Cambridge University Press, Cambridge.
Savulescu Julian, Ruud ter Meulen, Kahane Guy (red.), 2011, Enhancing Human Capacities, Wiley-Blackwell, Malden, Oxford, Chichester.
Shimazono Susumu, 2011, Reasons Against the Selection of Life: From Japan’s Experience of Prenatal Genetic Diagnosis, w: Savulescu Julian, Bostrom Nick (red.), Human Enhancement, Oxford University Press, Oxford, s. 291–313.
Spaemann Robert, 1997, Szczęście a życzliwość. Esej o etyce, tłum. Jarosław Merecki, RW KUL, Lublin.
Spaemann Robert, 2001, Osoby. O różnicy między czymś a kimś, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Tokarczuk Roman, 2012, Prawa narodzin, życia i śmierci, Wolters Kluwer, Warszawa.
Vetulani Jerzy, 2016, Kiedy emocje kłócą się z rozsądkiem. Zachowania korzystne dla gatunku, budzące zastrzeżenia moralne. Część I. Eugenika, Wszechświat, nr 1–3, s. 42–50.
Witthøfft Nielsen Lisbeth, 2011, The Concept of Nature and the Enhancement Technologies Debate, w: Savulescu Julian, Ruud ter Meulen, Kahane Guy (red.), Enhancing Human Capacities, Wiley-Blackwell, Malden, Oxford, Chichester, s. 19–33.
Wojtyła Karol, 2000, Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, TN KUL, Lublin.
Wojtyła Karol, 2001, Miłość i odpowiedzialność, TN KUL, Lublin.
Ziemiński Ireneusz, 2013, Życie wieczne. Przyczynek do eschatologii filozoficznej, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań, Kraków.
Żuradzki Tomasz, 2014, Nowa liberalna eugenika: krytyczny przegląd argumentów przeciwko biomedycznemu poprawianiu ludzkiej kondycji fizycznej i umysłowej, Diametros, nr 42, s. 204–226.
Agar Nicholas, 2004, Liberal Eugenics: In Defence of Human Enhancement, Blackwell, Oxford.
Agar Nicholas, 2014, Truly Human Enhancement. A Philosophical Defence of Limits, MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London.
Al-Rodhan Nayef R.F., 2011, The Politics of Emerging Strategic Technologies. Implications for Geopolitics, Human Enhancement and Human Destiny, Palgrave Macmillan, New York.
Ball Howard, 2017, The Right to Die, ABC-CLIO, Santa Barbara, Denver.
Barazzetti Gaia, 2011, Looking for the Fountain of Youth. Scientific, Ethical, and Social Issues in the Extension of Human Lifespan, w: Savulescu Julian, Ruud ter Meulen, Kahane Guy (red.), Enhancing Human Capacities, Wiley-Blackwell, Malden, Oxford, Chichester: 335–349.
Beyond Therapy: Biotechnology and the Pursuit of Happiness. A Report by the President’s Council on Bioethics, 2003. President’s Council on Bioethics, HarperCollins Publishers, New York.
Biesaga Tadeusz, 2019, Eugenika w propozycjach legalizacji prawa do zdrowej reprodukcji, Logos i Ethos, nr 2, s. 27–46.
Bostrom Nick, 2005, In Defence of Posthuman Dignity, Bioethics, nr 3, s. 202–214.
Braidotii Rosi, 2014, Po człowieku, tłum. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Brock Dan W., 2011, Is Selection of Children Wrong? w: Savulescu Julian, Bostrom Nick (red.), Human Enhancement, Oxford University Press, Oxford, s. 251–276.
Buchanan Allen, 2011a, Better than Human. The Promise and Perils of Enhancing Ourselves, Oxford University Press, Oxford.
Buchanan Allen, 2011b, Beyond Humanity? The Ethics of Biomedical Enhancement, Oxford University Press, Oxford.
Chyrowicz Barbara, 2015, Bioetyka. Anatomia sporu, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Chyrowicz Barbara, 2000, Bioetyka i ryzyko. Argument ,,równi pochyłej” w dyskusji wokół osiągnięć współczesnej genetyki, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Crook Paul, 2008, The New Eugenics? The Ethics of Bio-Technology, Australian Journal of Politics and History, nr 1, 2008, s. 135–143.
Cynk Karolina, 2013, Moralny spór o genetyczne ulepszanie człowieka, http://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/492 (20.01.2020).
Drwięga Marek, 2008, W poszukiwaniu doskonałości. Natura ludzka i etyka w dobie inżynierii genetycznej, Diametros, nr 16, s. 80–91.
Ekberg Merryn, 2007, The Old Eugenics and the New Genetics Compared, Social History of Medicine, nr 3, s. 581–593.
Elliott Carl, 1998, The Tyranny of Happiness: Ethics and Cosmetic Psychopharmacology, w: Eric Parens (red.), Enhancing Human Traits: Ethical and Social Implications, Georgetown University Press, Washington, s. 177–188.
Ferdynus Marcin, 2013, Czy biomedyczne doskonalenie ludzkiej natury jest „zabawą w Boga”?, Studia Warmińskie, nr 50, s. 9–22.
Ferdynus Marcin, 2017, Przedłużanie życia jako problem moralny, Biblos, Tarnów.
Ferdynus Marcin, 2019, Dlaczego śmierć nie jest taka zła?, Studia Warmińskie, nr 56, s. 47–61.
Ferdynus Marcin, 2020, Albert Mieczysław Krąpiec’s theory of the person for professional nursing practice, Nursing Philosophy, nr 21, s. 1–9.
Freedman Carol, 1998, Aspirin for the Mind? Some Ethical Worries About Psychopharmacology, w: Parens Eric (red.), Enhancing Human Traits: Ethical and Social Implications, Georgetown University Press, Washington: 135–150.
Fukuyama Francis, 2008, Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, tłum. B. Pietrzak, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Gyngell Chris, 2012, Enhancing the Species: Genetic Engineering Technologies and Human Persistence, Philosophy & Technology, nr 25, s. 495–512.
Habermas Jürgen, 2003, Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, tłum. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Hall Melinda, 2017, The Bioethics of Enhancement. Transhumanism, Disability, and Biopolitics, Lexington Books, London.
Harris John, 2011, Enhancements Are a Moral Obligation, w: Savulescu Julian, Bostrom Nick (red.), Human Enhancement, Oxford University Press, Oxford, s. 131–154.
Harris John, 2007, Enhancing Evolution: The Ethical Case for Making Better People, Princeton University Press, Princeton.
Hayflick Leonard, 2000, The Future of Aging, Nature, nr 408, s. 267–269.
Hauskeller Michael, 2013, Better Humans? Understanding the Enhancement Project, Acumen, Durham.
Häyry Matti, 2010, Rationality and the Genetic Challenge. Making People Better?, Cambridge University Press, Cambridge.
Holocher Justyna, Kosielińska-Grabowska Urszula, 2015, Dopuszczalność ulepszania natury ludzkiej (enhancement), Ethics in Progress, nr 1, s. 85–118.
Juengst Eric, 2015, Human Enhancement, https://plato.stanford.edu/entries/enhancement/ustyna (10.01.2020).
Juengst Eric, 1997, Can Enhancement Be Distinguished from Prevention in Genetic Medicine?, Journal of Medicine and Philosophy, nr 2, s. 125–142.
Kass Leon R., 2004, Life, Liberty and the Defense of Dignity. The Challenge for Bioethics, Encounter Books, New York, London.
Klichowski Michał, 2014, Narodziny cyborgizacji. Nowa Eugenika, transhumanizm i zmierzch edukacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Kopania Jerzy, Nowacka Maria, 2018, Od unieśmiertelniania człowieka do śmierci cywilizacji, w: Grzegorz Hołub, Duchliński Piotr (red.), Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków, s. 97–125.
Kraj Tomasz, 2010, Granice genetycznego ulepszania człowieka, Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków.
Kurzweil R., 2013, Nadchodzi osobliwość. Kiedy człowiek przekroczy granice biologii, tłum. Eliza Chodkowska, Anna Nowosielska, Kurhaus, Warszawa.
More Max, 2013, The Philosophy of Transhumanism, w: More Max, Vita-More Natasha (red.), The Transhumanist Reader. Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the Human Future, Wiley-Blackwell, Oxford, s. 3–17.
Nawrot Oktawian, 2010, Na krętych ścieżkach bioetyki – ,,etyka gatunku” Jürgena Habermasa, w: Zajadło Jerzy (red.), Dziedzictwo i przyszłość. Problemy współczesnej niemieckiej filozofii prawa, Wydawnictwo Arche, Gdańsk, s. 109–129.
Nozick Robert, 2010, Anarchia, państwo i utopia, tłum. Paweł Maciejko, Michał Szczubiałka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Persson Ingmar, Savulescu Julian, 2011, Unfit for the Future? Human Nature, Scientific Progress, and the Need for Moral Enhancement, w: Savulescu Julian, Ruud ter Meulen, Kahane Guy (red.), Enhancing Human Capacities, Wiley-Blackwell, Malden, Oxford, Chichester, s. 486–500.
Peterson James C., 2010, Changing Human Nature. Ecology, Ethics, Genes, and God, William B. Eerdmans Publishing Company, Michigan, Cambridge.
Rawls John, 2009, Teoria sprawiedliwości, tłum. Maciej Panufnik, Jarosław Pasek, Adam Romaniuk, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Rose Michael, 2013, Immortalist Fictions and Strategies, w: More Max, Vita-More Natasha (red.), The Transhumanist Reader. Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the Human Future, Wiley-Blackwell, Oxford, s. 196–204.
Sala Roman, 2018, Medycyna klasyczna wobec fenomenu ulepszania człowieka, w: Hołub Grzegorz, Duchliński Piotr (red.), Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków, s. 199–227.
Sandberg Anders, 2013, Morphological Freedom – Why We Not Just Want It, but Need It, w: More Max, Vita-More Natasha (red.), The Transhumanist Reader. Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the Human Future, Wiley-Blackwell, Oxford, s. 56–64.
Sandel Michael J., 2014, Przeciwko udoskonalaniu człowieka. Etyka w czasach inżynierii genetycznej, tłum. Olga Siara, Kurhaus Publishing, Warszawa.
Sandel Michael J., 2011, The Case Against Perfection: What’s Wrong with Designer Children, Bionic Athletes, and Genetic Engineering, w: Savulescu Julian, Bostrom Nick (red.), Human Enhancement, Oxford University Press, Oxford, s. 71–89.
Sandler Ronald, 2012, The Ethics of Species, Cambridge University Press, Cambridge.
Savulescu Julian, Ruud ter Meulen, Kahane Guy (red.), 2011, Enhancing Human Capacities, Wiley-Blackwell, Malden, Oxford, Chichester.
Shimazono Susumu, 2011, Reasons Against the Selection of Life: From Japan’s Experience of Prenatal Genetic Diagnosis, w: Savulescu Julian, Bostrom Nick (red.), Human Enhancement, Oxford University Press, Oxford, s. 291–313.
Spaemann Robert, 1997, Szczęście a życzliwość. Esej o etyce, tłum. Jarosław Merecki, RW KUL, Lublin.
Spaemann Robert, 2001, Osoby. O różnicy między czymś a kimś, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Tokarczuk Roman, 2012, Prawa narodzin, życia i śmierci, Wolters Kluwer, Warszawa.
Vetulani Jerzy, 2016, Kiedy emocje kłócą się z rozsądkiem. Zachowania korzystne dla gatunku, budzące zastrzeżenia moralne. Część I. Eugenika, Wszechświat, nr 1–3, s. 42–50.
Witthøfft Nielsen Lisbeth, 2011, The Concept of Nature and the Enhancement Technologies Debate, w: Savulescu Julian, Ruud ter Meulen, Kahane Guy (red.), Enhancing Human Capacities, Wiley-Blackwell, Malden, Oxford, Chichester, s. 19–33.
Wojtyła Karol, 2000, Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, TN KUL, Lublin.
Wojtyła Karol, 2001, Miłość i odpowiedzialność, TN KUL, Lublin.
Ziemiński Ireneusz, 2013, Życie wieczne. Przyczynek do eschatologii filozoficznej, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań, Kraków.
Żuradzki Tomasz, 2014, Nowa liberalna eugenika: krytyczny przegląd argumentów przeciwko biomedycznemu poprawianiu ludzkiej kondycji fizycznej i umysłowej, Diametros, nr 42, s. 204–226.
Ferdynus, M. (2020). Czy biomedyczne ulepszanie pozbawia nas człowieczeństwa? Perspektywa filozoficzna. Studia Warmińskie, 57, 39–56. https://doi.org/10.31648/sw.4999
Marcin Ferdynus
Katedra Etyki, Instytut Filozofii, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
https://orcid.org/0000-0003-0176-1023
Katedra Etyki, Instytut Filozofii, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
https://orcid.org/0000-0003-0176-1023
