Tematyka kopernikowska w polskiej poezji humorystycznej
Zbigniew Chojnowski
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Biographical details pertaining to Nicolaus Copernicus and ideas formulated by him have rarely been presented in a humorous way in Polish poetry. The earliest works are related to the non-recognition of the heliocentric theory. In the 19th and 20th centuries, authors of epigrams, satires and other humorous poems employed Copernican motifs as pretexts for presenting and ridiculing moral phenomena and human vices. These humorous works were critical of the dispute over Copernicus’s nationality and the instrumental treatment of the brilliant astronomer.
Słowa kluczowe:
astronomy in poetry, epigram, Copernican motifs, monuments of Nicolaus Copernicus, Polish satireBibliografia
Bieńkowska, B. (1971), Kopernik i heliocentryzm w polskiej kulturze umysłowej do końca XVIII wieku. Wrocław etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. Google Scholar
Bohomolec, F. (red.) (1758), Zabawki poetyckie niektórych kawalerów Akademii Szlacheckiej Warszawskiej Societatis Jesu w krasomowskiej sztuce ćwiczących się. Warszawa: Wawrzyniec Mitzler de Kolof. Google Scholar
Breza, T. (1934), Prawa do Kopernika. Kurier Poranny (9 grudnia): 14. Google Scholar
Chojnowski, Z. (2023), Mikołaj Kopernik w tekstach warmińskich poetów ludowych. W: Kopiczko, A. (red.), Mikołaj Kopernik i Warmia: o pamięci regionalnej w 550. rocznicę urodzin i 480. śmierci. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum: 695–706. Google Scholar
Dzikowski, S. (1946), Niemiec wyszydzony. Warszawa: Wydawnictwo Ludwika Fiszera i Józefa Kubickiego. Google Scholar
Grzybowski, P.P./Marszałek, K. (2022), Harcerska kultura śmiechu w Polsce: o śmiechu i nie tylko w harcerskim Prawie, edukacji, służbie oraz twórczości. Kraków: Wydawnictwo Impuls. Google Scholar
Hahn, W., Kopernik w poezji polskiej. W: Marcin, M. (1924), Mikołaj Kopernik. Księga zbiorowa. Lwów etc.: Książnica Polska: 187–207. Google Scholar
Hurwic, J. (red.) (1965), Mikołaj Kopernik: szkice monograficzne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Google Scholar
Iłłakowiczówna, K. (1998), Poezje zebrane 2. Zebr., oprac. i bibliografię sporządzili Biesiada, J./Żurawska-Włoszczyńska, A., wstęp Ratajczak, J. Toruń: Algo. Google Scholar
Iwaszkiewiczowie, A. i J. (2014), Listy 1932–1939. Oprac. Bojanowska, M./Cieślak, W. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”. Google Scholar
Jost, H. (1959), Julian Konopka. Zapomniany technik polski. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 4: 521–527. Google Scholar
Kamiński, J.N. (1828), Przekłady i ulotne wiersze. Lwów: Drukarnia Piotra Pillera. Google Scholar
Kapuścik, J./Podgórski, W.J. (red.) (1974), Obroty słów serdecznych. Antologia poezji o Mikołaju Koperniku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Google Scholar
Katarzyński, W. (2009), Kopernik. Gazeta Olsztyńska 136 (12 czerwca): 20. Google Scholar
Kotkowska-Bareja, H. (1973), Pomnik Kopernika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Google Scholar
Kuniński, Z. (1958), Jestem nietypowy. Warszawa: Iskry. Google Scholar
Kuniński, Z. (1965), Kłopoty zawodu. Warszawa: Iskry. Google Scholar
Kuniński, Z. (1973), Ad astra. Architektura 7: 291. Google Scholar
Łomonosow, M. (1953), O ruchu Ziemi. Przeł. Tuwim, J. Problemy 12: 794. Google Scholar
Łomonosow, M. (1973), O ruchu Ziemi. Przeł. Tuwim, J. Czerwony Sztandar 42: 4. Google Scholar
Łomonosow, M.W. (1974), O ruchu Ziemi. Przeł. Tuwim, J. Red. Bednarczyk, A. Warszawa: Oddział Warszawski Towarzystwa Przyjaciół Książki. Google Scholar
Matuszewski, R. (1974), Kopernik i poeci. W: Wiśniewska, M. (red.) (1973), Słoneczna kantata: wiersze poetów polskich poświęcone Mikołajowi Kopernikowi, antologia około 1540–1971. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze: 7–16. Google Scholar
Mikołaj Kopernik. Księga zbiorowa (1924), Lwów etc.: Książnica Polska. Google Scholar
Mikulski, K./Rachuba, A. (red.) (1994), Urzędnicy inflanccy XVI–XVIII wieku. Spisy. Kórnik: Biblioteka Kórnicka. Google Scholar
Moll, J.I. (1806), Zabawki wierszem we dwóch częściach. Wilno: Drukarnia Pijarów. Google Scholar
Pusz, W. (1992), Z problematyki oświeceniowych nominacji literackich: studia, eseje, opinie. Kraków: Universitas. Google Scholar
Redakcja. (1971), [bez tytułu]. Rocznik Krakowski XLI: 96–97. Google Scholar
Rolewicz, J. (1976), W hołdzie Kopernikowi. Ze wspomnień okupacyjnych. Urania 5: 152. Google Scholar
R.T. (1975), [recenzja]. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2: 381–382. Google Scholar
Słonimski, A. (1936), Na pomniki warszawskie. Wiadomości Literackie 50: 6. Google Scholar
Sobotko, P. (1992), Kto jest autorem sławnego dwuwiersza o Koperniku. Urania 2: 58–59. Google Scholar
Wasiutyński, J. (1936), Spór o narodowość Kopernika. Prosto z Mostu 37: 2. Google Scholar
Wasiutyński, J. (1938), Kopernik: twórca nowego nieba. Warszawa: Wydawnictwo J. Przeworskiego. Google Scholar
Wiśniewska, M. (red.) (1973), Słoneczna kantata: wiersze poetów polskich poświęcone Mikołajowi Kopernikowi, antologia około 1540–1971. Zebr. i oprac., przedm. Matuszewski, R. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze. Google Scholar
Witkowska, A./Przybylski, R. (1997), Romantyzm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Google Scholar
Załęski, G. (red.) (2011), Satyra w konspiracji 1939–1944. Warszawa: Wydawnictwo LTW. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Inne teksty tego samego autora
- Zbigniew Chojnowski, Cludius, Carl Eduard (2022), „Faust” Goethego jako apologia chrześcijaństwa. Białystok: Temida 2, ss. 162, ISBN 978-83-67169-10-3 , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XXV (2023): Acta Neophilologica
- Zbigniew Chojnowski, Browarny, Wojciech (2023), "Anatomia nowoczesnego regionu. O związkach środowiska, kultury i pamięci". Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, ss. 212, ISBN 978-83-229-3800-3 , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XXV (2023): Acta Neophilologica