Tematyka kopernikowska w polskiej poezji humorystycznej

Zbigniew Chojnowski

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie


Abstrakt

Biographical details pertaining to Nicolaus Copernicus and ideas formulated by him have rarely been presented in a humorous way in Polish poetry. The earliest works are related to the non-recognition of the heliocentric theory. In the 19th and 20th centuries, authors of epigrams, satires and other humorous poems employed Copernican motifs as pretexts for presenting and ridiculing moral phenomena and human vices. These humorous works were critical of the dispute over Copernicus’s nationality and the instrumental treatment of the brilliant astronomer.


Słowa kluczowe:

astronomy in poetry, epigram, Copernican motifs, monuments of Nicolaus Copernicus, Polish satire


Bieńkowska, B. (1971), Kopernik i heliocentryzm w polskiej kulturze umysłowej do końca XVIII wieku. Wrocław etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.   Google Scholar

Bohomolec, F. (red.) (1758), Zabawki poetyckie niektórych kawalerów Akademii Szlacheckiej Warszawskiej Societatis Jesu w krasomowskiej sztuce ćwiczących się. Warszawa: Wawrzyniec Mitzler de Kolof.   Google Scholar

Breza, T. (1934), Prawa do Kopernika. Kurier Poranny (9 grudnia): 14.   Google Scholar

Chojnowski, Z. (2023), Mikołaj Kopernik w tekstach warmińskich poetów ludowych. W: Kopiczko, A. (red.), Mikołaj Kopernik i Warmia: o pamięci regionalnej w 550. rocznicę urodzin i 480. śmierci. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum: 695–706.   Google Scholar

Dzikowski, S. (1946), Niemiec wyszydzony. Warszawa: Wydawnictwo Ludwika Fiszera i Józefa Kubickiego.   Google Scholar

Grzybowski, P.P./Marszałek, K. (2022), Harcerska kultura śmiechu w Polsce: o śmiechu i nie tylko w harcerskim Prawie, edukacji, służbie oraz twórczości. Kraków: Wydawnictwo Impuls.   Google Scholar

Hahn, W., Kopernik w poezji polskiej. W: Marcin, M. (1924), Mikołaj Kopernik. Księga zbiorowa. Lwów etc.: Książnica Polska: 187–207.   Google Scholar

Hurwic, J. (red.) (1965), Mikołaj Kopernik: szkice monograficzne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.   Google Scholar

Iłłakowiczówna, K. (1998), Poezje zebrane 2. Zebr., oprac. i bibliografię sporządzili Biesiada, J./Żurawska-Włoszczyńska, A., wstęp Ratajczak, J. Toruń: Algo.   Google Scholar

Iwaszkiewiczowie, A. i J. (2014), Listy 1932–1939. Oprac. Bojanowska, M./Cieślak, W. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.   Google Scholar

Jost, H. (1959), Julian Konopka. Zapomniany technik polski. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 4: 521–527.   Google Scholar

Kamiński, J.N. (1828), Przekłady i ulotne wiersze. Lwów: Drukarnia Piotra Pillera.   Google Scholar

Kapuścik, J./Podgórski, W.J. (red.) (1974), Obroty słów serdecznych. Antologia poezji o Mikołaju Koperniku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.   Google Scholar

Katarzyński, W. (2009), Kopernik. Gazeta Olsztyńska 136 (12 czerwca): 20.   Google Scholar

Kotkowska-Bareja, H. (1973), Pomnik Kopernika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.   Google Scholar

Kuniński, Z. (1958), Jestem nietypowy. Warszawa: Iskry.   Google Scholar

Kuniński, Z. (1965), Kłopoty zawodu. Warszawa: Iskry.   Google Scholar

Kuniński, Z. (1973), Ad astra. Architektura 7: 291.   Google Scholar

Łomonosow, M. (1953), O ruchu Ziemi. Przeł. Tuwim, J. Problemy 12: 794.   Google Scholar

Łomonosow, M. (1973), O ruchu Ziemi. Przeł. Tuwim, J. Czerwony Sztandar 42: 4.   Google Scholar

Łomonosow, M.W. (1974), O ruchu Ziemi. Przeł. Tuwim, J. Red. Bednarczyk, A. Warszawa: Oddział Warszawski Towarzystwa Przyjaciół Książki.   Google Scholar

Matuszewski, R. (1974), Kopernik i poeci. W: Wiśniewska, M. (red.) (1973), Słoneczna kantata: wiersze poetów polskich poświęcone Mikołajowi Kopernikowi, antologia około 1540–1971. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze: 7–16.   Google Scholar

Mikołaj Kopernik. Księga zbiorowa (1924), Lwów etc.: Książnica Polska.   Google Scholar

Mikulski, K./Rachuba, A. (red.) (1994), Urzędnicy inflanccy XVI–XVIII wieku. Spisy. Kórnik: Biblioteka Kórnicka.   Google Scholar

Moll, J.I. (1806), Zabawki wierszem we dwóch częściach. Wilno: Drukarnia Pijarów.   Google Scholar

Pusz, W. (1992), Z problematyki oświeceniowych nominacji literackich: studia, eseje, opinie. Kraków: Universitas.   Google Scholar

Redakcja. (1971), [bez tytułu]. Rocznik Krakowski XLI: 96–97.   Google Scholar

Rolewicz, J. (1976), W hołdzie Kopernikowi. Ze wspomnień okupacyjnych. Urania 5: 152.   Google Scholar

R.T. (1975), [recenzja]. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2: 381–382.   Google Scholar

Słonimski, A. (1936), Na pomniki warszawskie. Wiadomości Literackie 50: 6.   Google Scholar

Sobotko, P. (1992), Kto jest autorem sławnego dwuwiersza o Koperniku. Urania 2: 58–59.   Google Scholar

Wasiutyński, J. (1936), Spór o narodowość Kopernika. Prosto z Mostu 37: 2.   Google Scholar

Wasiutyński, J. (1938), Kopernik: twórca nowego nieba. Warszawa: Wydawnictwo J. Przeworskiego.   Google Scholar

Wiśniewska, M. (red.) (1973), Słoneczna kantata: wiersze poetów polskich poświęcone Mikołajowi Kopernikowi, antologia około 1540–1971. Zebr. i oprac., przedm. Matuszewski, R. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.   Google Scholar

Witkowska, A./Przybylski, R. (1997), Romantyzm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Załęski, G. (red.) (2011), Satyra w konspiracji 1939–1944. Warszawa: Wydawnictwo LTW.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-08-21

Cited By /
Share

Chojnowski, Z. (2024). Tematyka kopernikowska w polskiej poezji humorystycznej. Acta Neophilologica, 1(XXVI), 67–79. https://doi.org/10.31648/an.10082

Zbigniew Chojnowski 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie