Polski epizod Aleksandra Wertyńskiego
Nel Bielniak
Uniwersytet ZielonogórskiAbstrakt
Alexander Vertinsky belongs to the group of representatives of the first wave of Russian emigration, whose refugee history interwove with Poland. The article discusses the issue of the singer’s multiple stays in Poland in the interwar period. While visiting our country, the artist gave concerts in many cities, recorded albums, collaborated with the “second stream theatre”, and made numerous acquaintances, among others, in the environment of actors, writers and politicians.
Słowa kluczowe:
Alexander Vertinsky, a singer, the first wave of emigration, Poland, the interwar periodBibliografia
Bielska I. Jak śpiewał Wertyński. 1989. Przekł. Hornung M. „Kraj Rad” nr 19: 39.
Boy-Żeleński Tadeusz. 1924. Premiera w „Qui-Pro-Quo”. „Kurier Poranny” nr 318: 5.
Iwanczikow M. 1989. Król rosyjskiej estrady. Przekł. Kolek Z. „Kraj Rad” nr 26: 22–23.
Iwaszkiewiczowie Anna i Jarosław. 1998. Listy 1922–1926. Oprac. Bojanowska M., Cieślik E., wstęp Burek T. Warszawa: Czytelnik.
Karpiński Krzysztof. 2014. Był jazz: krzyk jazz-bandu w międzywojennej Polsce. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Klimowicz Tadeusz. 1996. Przewodnik po współczesnej literaturze rosyjskiej i jej okolicach (1917–1996). Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej. Lerski Tomasz. 2004. Syrena Record: pierwsza polska wytwórnia fonograficzna. New York–Warszawa: Karin.
Lisiecka Anna. 2017. Loda Halama. Pierwsze nogi Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Zona Zero.
Lubelski Tadeusz. 1996. Włóczęga i artysta. W: Wertyński Aleksander. Romanse i poematy. Wyb., przekł., posł. i oprac. Lubelski T. Kraków: Wydawnictwo Literackie: 121–139.
Makarov Anatolij. 1998. Aleksandr Vertinskij: Portret na fone vremeni. Moskva– Smolensk: Olimp –Rusič [Макаров Анатолий. 1998. Александр Вертинский: Портрет на фоне времени. Москва–Смоленск: Олимп–Русич].
Mawdsley Evan. 2010. Wojna domowa w Rosji 1917–1920. Przekł. Popławska M. Warszawa: Bellona.
Mianowska Joanna. 1998. Rosyjska literatura emigracyjna i literatura rosyjskiej opozycji wewnętrznej w komentarzach. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP. Nyczek Tadeusz. 1996. Romanse Wertyńskiego. „Książki. Gazeta” nr 6 (135): 11.
Osińska Katarzyna. 1997. Leksykon teatru rosyjskiego XX wieku. Warszawa: Semper.
Paczkowski Andrzej. 1980. Prasa polska w latach 1918–1939. Warszawa: PWN.
Polakow Władimir. 1977. Mój przyjaciel śmiech. Przekł. Sarachanowa A. „Przekrój” nr 1697: 9.
Sempoliński Ludwik. 1977. Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik.
Sielicki Franciszek. 1996. Pisarze rosyjscy początku XX wieku w Polsce międzywojennej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Sobieska Anna. 2012. Ach, ten „tiomnyj morok cygańskich piesien…” (Aleksandr Błok) – o uwiedzionych przez rosyjski romans cygański. „Pamiętnik Literacki” nr 103, z. 3: 143–181.
Ślęzak Justyna. 2010. „Szlakiem rosyjskiego Pierrota” – sylwetka Aleksandra Wertyńskiego. „Przegląd Rusycystyczny” nr 4 (132): 15–26.
Turczyński Andrzej. 1993. Winny smak antonówek. „Twórczość” nr 7 (572): 52–73.
Woroszylski Wiktor. 2006. Moi Moskale. Wybór przekładów z poezji od Puszkina do Ratuszyńskiej. Wrocław: Biuro Literackie.
Źródła internetowe
Lechowski Andrzej. 2009. Aleksander Wertyński – bożyszcze Europy lat dwudziestych. Sprawdź, kim był! „Poranny.pl”. (online) http://www.poranny.pl/album-bialostocki/art/5238882,aleksander-wertynski-bozyszcze-europy-lat-dwudziestych-sprawdz-kim-byl,id,t.html (dostęp 23.06.2018).
Majewski Jerzy S. Frywolne półnagie tancerki. To miejsce polecał biskup. (online) http://warszawa. wyborcza.pl/warszawa/1,54420,12568016,Frywolne_polnagie_tancerki__To_miejsce_polecal_ biskup.html (dostęp 22.06.2018).
Russkoe zarubežʹe. Zolotaâ kniga èmigracii. Pervaâ tretʹ XX veka. Ènciklopedičeskij biografičeskij slovarʹ. 1997. Pod obŝ. red. Šelohaeva V.V. Moskva: ROSSPÈN. (online) https://lib.druzya.org/ enciklopedia/.view-emigrate.txt.html (dostup 16.06.2018) [Русское зарубежье. Золотая книга эмиграции. Первая треть XX века. Энциклопедический биографический словарь. 1997. Под общ. ред. Шелохаева В.В. Москва: РОССПЭН. (online) https://lib.druzya.org/enciklopedia/. view-emigrate.txt.html (доступ 16.06.2018)].
Vertinskij Aleksandr. 1989. Četvertʹ veka bez rodiny. Stranicy minuvšego. Kiev: Muzyčna Ukrajina. (online) https://coollib.com/b/315582 (dostup 17.06.2018) [Вертинский Александр. 1989. Четверть века без родины. Страницы минувшего. Киев: Музычна Украйина. (online) https://coollib.com/b/315582 (доступ 17.06.2018)].
Vertinskij Aleksandr. 1990. Dorogoj dlinnoû… Moskva: Pravda. (online) https://coollib. com/b/321010/read (dostup 17.06.2018) [Вертинский Александр. 1990. Дорогой длинною… Москва: Правда. (online) https://coollib.com/b/321010/read (доступ 17.06.2018)]. (online) http://www.bibliotekapiosenki.pl/osoby/Wertynski_Aleksander/publikacje (dostęp 17.06.2018). (online) http://polona.pl/item/33341874 (dostęp 17.06.2018). (online) http://www.kchf.ru/ship/vspomog/vel_kn_alex_mikhailovich.htm (dostęp 17.06.2018). (online) http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/13084,druk.html (dostęp 22.06.2018).
Boy-Żeleński Tadeusz. 1924. Premiera w „Qui-Pro-Quo”. „Kurier Poranny” nr 318: 5.
Iwanczikow M. 1989. Król rosyjskiej estrady. Przekł. Kolek Z. „Kraj Rad” nr 26: 22–23.
Iwaszkiewiczowie Anna i Jarosław. 1998. Listy 1922–1926. Oprac. Bojanowska M., Cieślik E., wstęp Burek T. Warszawa: Czytelnik.
Karpiński Krzysztof. 2014. Był jazz: krzyk jazz-bandu w międzywojennej Polsce. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Klimowicz Tadeusz. 1996. Przewodnik po współczesnej literaturze rosyjskiej i jej okolicach (1917–1996). Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej. Lerski Tomasz. 2004. Syrena Record: pierwsza polska wytwórnia fonograficzna. New York–Warszawa: Karin.
Lisiecka Anna. 2017. Loda Halama. Pierwsze nogi Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Zona Zero.
Lubelski Tadeusz. 1996. Włóczęga i artysta. W: Wertyński Aleksander. Romanse i poematy. Wyb., przekł., posł. i oprac. Lubelski T. Kraków: Wydawnictwo Literackie: 121–139.
Makarov Anatolij. 1998. Aleksandr Vertinskij: Portret na fone vremeni. Moskva– Smolensk: Olimp –Rusič [Макаров Анатолий. 1998. Александр Вертинский: Портрет на фоне времени. Москва–Смоленск: Олимп–Русич].
Mawdsley Evan. 2010. Wojna domowa w Rosji 1917–1920. Przekł. Popławska M. Warszawa: Bellona.
Mianowska Joanna. 1998. Rosyjska literatura emigracyjna i literatura rosyjskiej opozycji wewnętrznej w komentarzach. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP. Nyczek Tadeusz. 1996. Romanse Wertyńskiego. „Książki. Gazeta” nr 6 (135): 11.
Osińska Katarzyna. 1997. Leksykon teatru rosyjskiego XX wieku. Warszawa: Semper.
Paczkowski Andrzej. 1980. Prasa polska w latach 1918–1939. Warszawa: PWN.
Polakow Władimir. 1977. Mój przyjaciel śmiech. Przekł. Sarachanowa A. „Przekrój” nr 1697: 9.
Sempoliński Ludwik. 1977. Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik.
Sielicki Franciszek. 1996. Pisarze rosyjscy początku XX wieku w Polsce międzywojennej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Sobieska Anna. 2012. Ach, ten „tiomnyj morok cygańskich piesien…” (Aleksandr Błok) – o uwiedzionych przez rosyjski romans cygański. „Pamiętnik Literacki” nr 103, z. 3: 143–181.
Ślęzak Justyna. 2010. „Szlakiem rosyjskiego Pierrota” – sylwetka Aleksandra Wertyńskiego. „Przegląd Rusycystyczny” nr 4 (132): 15–26.
Turczyński Andrzej. 1993. Winny smak antonówek. „Twórczość” nr 7 (572): 52–73.
Woroszylski Wiktor. 2006. Moi Moskale. Wybór przekładów z poezji od Puszkina do Ratuszyńskiej. Wrocław: Biuro Literackie.
Źródła internetowe
Lechowski Andrzej. 2009. Aleksander Wertyński – bożyszcze Europy lat dwudziestych. Sprawdź, kim był! „Poranny.pl”. (online) http://www.poranny.pl/album-bialostocki/art/5238882,aleksander-wertynski-bozyszcze-europy-lat-dwudziestych-sprawdz-kim-byl,id,t.html (dostęp 23.06.2018).
Majewski Jerzy S. Frywolne półnagie tancerki. To miejsce polecał biskup. (online) http://warszawa. wyborcza.pl/warszawa/1,54420,12568016,Frywolne_polnagie_tancerki__To_miejsce_polecal_ biskup.html (dostęp 22.06.2018).
Russkoe zarubežʹe. Zolotaâ kniga èmigracii. Pervaâ tretʹ XX veka. Ènciklopedičeskij biografičeskij slovarʹ. 1997. Pod obŝ. red. Šelohaeva V.V. Moskva: ROSSPÈN. (online) https://lib.druzya.org/ enciklopedia/.view-emigrate.txt.html (dostup 16.06.2018) [Русское зарубежье. Золотая книга эмиграции. Первая треть XX века. Энциклопедический биографический словарь. 1997. Под общ. ред. Шелохаева В.В. Москва: РОССПЭН. (online) https://lib.druzya.org/enciklopedia/. view-emigrate.txt.html (доступ 16.06.2018)].
Vertinskij Aleksandr. 1989. Četvertʹ veka bez rodiny. Stranicy minuvšego. Kiev: Muzyčna Ukrajina. (online) https://coollib.com/b/315582 (dostup 17.06.2018) [Вертинский Александр. 1989. Четверть века без родины. Страницы минувшего. Киев: Музычна Украйина. (online) https://coollib.com/b/315582 (доступ 17.06.2018)].
Vertinskij Aleksandr. 1990. Dorogoj dlinnoû… Moskva: Pravda. (online) https://coollib. com/b/321010/read (dostup 17.06.2018) [Вертинский Александр. 1990. Дорогой длинною… Москва: Правда. (online) https://coollib.com/b/321010/read (доступ 17.06.2018)]. (online) http://www.bibliotekapiosenki.pl/osoby/Wertynski_Aleksander/publikacje (dostęp 17.06.2018). (online) http://polona.pl/item/33341874 (dostęp 17.06.2018). (online) http://www.kchf.ru/ship/vspomog/vel_kn_alex_mikhailovich.htm (dostęp 17.06.2018). (online) http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/13084,druk.html (dostęp 22.06.2018).
Bielniak, N. (2018). Polski epizod Aleksandra Wertyńskiego. Acta Polono-Ruthenica, 3(XXIII), 7–18. https://doi.org/10.31648/apr.2763
Nel Bielniak
Uniwersytet Zielonogórski
Uniwersytet Zielonogórski
