Poetyka emocji: harmonia dźwięków i relacja Ja – Ty w opowiadaniu Vladimira Nabokova Dźwięki
Małgorzata Ułanek
Uniwersytet Marie Curie-Skłodowskiej w LublinieAbstrakt
The subject of discussion in the article is the way the protagonist of Vladimir Nabokov’s short story Sounds perceives the world. The sense-forming function of the sound as a literary trick, serv-ing to conceptualize the image of the world and the descriptions of emotional states of Nabokov’s characters, is revealed. It is proved that due to the recollective strategy (reconstructing in his mem-ory the day of parting with the beloved) the protagonist-artist perceives the ubiquitous harmony of sounds in the surrounding reality and at the same time recognizes (Gadamer) his own feelings that once bound him with his beloved. The “rhythmic order” of nature experienced by the protagonist evokes associations with Pythagorean reflection on the existence of permanent dependencies be-tween the rhythm of the Cosmos and the rhythms of man. This finds its expression in Nabokov’s short story in showing the intermingling of the worlds: establishing a relationship (unity) between the internal (emotional) and external (nature) world, between micro and macrocosm. The act of rec-ollection itself inscribes in a strategy of tranforming memories: forming in imagination a different image of the lovers’ parting and creating another – a dreamed image of the beloved.
Słowa kluczowe:
Nabokov, Sounds, emotions, Pythagoreans, I – You relationshipBibliografia
Aleksandrov Vladimir Evgenʹevič. 1999. Nabokov i potustoronnostʹ: metafizika, ètika, èstetika. Per. s ang. Anastasʹeva N.A. Red. Averin B.V., Smirnova T.Û. Sankt-Peterburg: Aletejâ [Александров Владимир Евгеньевич. 1999. Набоков и потусторонность: метафизика, этика, эстетика. Пер. с анг. Анастасьева Н.А. Ред. Аверин Б.В., Смирновa Т.Ю. Санкт-Петербург: Алетейя].
Bahtin Mihail Mihajlovič. 2003. Sobranie sočinenij v semi tomah. T. 1: Filosofskaâ èstetika 20-yh godov. Red. Bočarov S. Moskva: Âzyki slavânskoj kulʹtury, Russkie slovari [Бахтин Михаил Михайлович. 2003. Собрание сочинений в семи томах. Т. 1: Философская эстетика 20-ых годов. Ред. Бочаров С. Москва: Языки славянской культуры, Русские словари].
Baudelaire Charles. Oddźwięki. Przeł. Lange A. (online) https://play.google.com/books/re-ader?id=T8ARBQAAQBAJ&hl=pl&pg=GBS.PT1.w.5.0.0 (dostęp 10.09.2018).
Belyj Andrej. 1994. Simvolizm kak miroponimanie. Sost., vstup. st. i prim. Sugaj L.A. Moskva: Respublika [Белый Андрей. 1994. Символизм как миропонимание. Сост., вступ. ст. и прим. Сугай Л.А. Москва: Республика].
Cymborska-Leboda Maria. 2002.Èros v tvorčestve Vâčeslava Ivanova. Na puti k filosofii lûbvi. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej [Cymborska-Leboda Maria. 2002. Эрос в творчестве Вячеслава Иванова. На пути к философии любви. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej].
Cymborska-Leboda Maria. 2002.Èros v tvorčestve Vâčeslava Ivanova. Na puti k filosofii lûbvi. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej [Cymborska-Leboda Maria. 2002. Эрос в творчестве Вячеслава Иванова. На пути к философии любви. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej].
Dolinin Aleksandr. 2004. Istinnaâ žiznʹ pisatelâ Sirina. Raboty o Nabokove. Sankt-Peterburg: Aka-demičeskij proekt [Долинин Александр. 2004. Истинная жизнь писателя Сирина. Работы о Набокове. Санкт-Петербург: Академический проект].
Engelking Leszek. 1989. Vladimir Nabokov. Warszawa: Czytelnik.
Engelking Leszek. 2011. Chwyt metafizyczny. Vladimir Nabokov – estetyka z sankcją wyższej rze-czywistości. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Gadamer Hans-Georg. 1993. Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol, święto. Posł. Morawski S. Przeł. Krzemieniowa K. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Ghyka Matila 2001. Złota liczba. Rytuały i rytmy pitagorejskie w rozwoju cywilizacji zachodniej. Listem poprzedził Valéry P. Posł. Eliade M. Przeł. Kania I. Kraków: TAiWPN Universitas
Ginter Anna. 2015. Vladimir Nabokov i jego synestezyjny świat. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Johnson Donald Barton. 1981. Belyj and Nabokov: A Comparative Overview. „Russian Literature” (Amsterdam) nr 9: 379–402.
Komina Èleonora Vasilʹevna. 2006. Sinestezijnye opyty v tvorčestve V. Nabokova. Dissertaciâ na soi-skanie učenojstepeni k.f.n. Moskva: Moskovskij gosudarstvennyj universitet im. M.V. Lomonosova [Комина Элеонора Васильевна. 2006. Синестезийные опыты в творчестве В. Набокова. Диссертация на соискание ученой степени к.ф.н. Москва: Московский государственный университет им. М.В. Ломоносова].
Merleau-Ponty Maurice. 2001. Fenomenologia percepcji. Przeł. Kowalska M., Migasiński J. Posł. opatrzył Migasiński J. Warszawa: Aletheia.
Myrdzik Barbara. 2018. O niektórych konsekwencjach zwrotu afektywnego w badaniach kulturowych. „Educatio Nova” nr 2: 115–128.
Nabokov Vladimir. 1992. Prawdziwe życie Sebastiana Knighta. Przeł. Kłobukowski M. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Nabokov Vladimir. 2004. Pamięci, przemów. Autobiografia raz jeszcze. Przeł. Kołyszko A. Posł. opatrzył Engelking L. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Nabokov Vladimir. 2005. Wykłady o literaturze. Przeł. Batko Z. Warszawa: Warszawskie Wydaw-nictwo Literackie MUZA SA.
Nabokov Vladimir. 2013. Polnoe sobranie rasskazov. Sost. Babikov A. Predisl. Nabokov D. Sankt--Peterburg: Azbuka [Набоков Владимир. 2013. Полное собрание рассказов. Сост. Бабиков А. Предисл. Набоков Д. Санкт-Петербург: Азбука].
Nabokov Vladimir. 2015. Stihi. Sankt-Peterburg: Azbuka [Набоков Владимир. 2015. Стихи. Санкт-Петербург: Азбука].
Nabokov Vladimir. 2016. Własnym zdaniem. Przeł. Szczubiałka M. Warszawa: Aletheia.
Nietzsche Friedrich. 2003. Wola mocy. Próba przemiany wszystkich wartości. Przeł. Frycz S., Drze-wiecki K. Posł. Banasiak B. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Rilke Rainer Maria. 1996. Listy do młodego poety. Przeł. Nowotniak J. Izabelin: Świat Literacki.Stein Edyta. 1988. O zagadnieniu wczucia, R. Ingarden. O badaniach filozoficznych Edith Stein. Przeł. Gierulanka D., Gierula J.F. Kraków: Wydawnictwo Znak
Suslov Pavel Andreevič. 2014. Cvetopoètika rasskazov V.V. Nabokova: semantika, funkcionalʹnaâ značimostʹ, rolʹ v strukture teksta. Dissertaciâ na soiskanie učenojstepeni k.f.n. Ivanovo: Ivano-vskij gosudarstvennyj universitet [Суслов Павел Андреевич. 2014. Цветопоэтика рассказов В.В. Набокова: семантика, функциональная значимость, роль в структуре текста. Дис-сертация на соискание ученой степени к.ф.н. Иваново: Ивановский государственный уни-верситет].
Tatarkiewicz Władysław. 1958. Historia filozofii. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Na-ukowe
Varšavskij Vladimir Sergeevič. 1954. Nezamečennoe pokolenie. Nʹû-Jork: Izdatelʹstvo imeni Čehova. (online) https://royallib.com/read/varshavskiy_vladimir/nezamechennoe_pokolenie.html#0 (do-stup 10.06.2018) [Варшавский Владимир Сергеевич. 1954. Незамеченное поколение. Нью-Йорк: Издательство имени Чехова. (online) https://royallib.com/read/varshavskiy_vladimir/nezamechennoe_pokolenie.html#0 (доступ 10.06.2018)].
Bahtin Mihail Mihajlovič. 2003. Sobranie sočinenij v semi tomah. T. 1: Filosofskaâ èstetika 20-yh godov. Red. Bočarov S. Moskva: Âzyki slavânskoj kulʹtury, Russkie slovari [Бахтин Михаил Михайлович. 2003. Собрание сочинений в семи томах. Т. 1: Философская эстетика 20-ых годов. Ред. Бочаров С. Москва: Языки славянской культуры, Русские словари].
Baudelaire Charles. Oddźwięki. Przeł. Lange A. (online) https://play.google.com/books/re-ader?id=T8ARBQAAQBAJ&hl=pl&pg=GBS.PT1.w.5.0.0 (dostęp 10.09.2018).
Belyj Andrej. 1994. Simvolizm kak miroponimanie. Sost., vstup. st. i prim. Sugaj L.A. Moskva: Respublika [Белый Андрей. 1994. Символизм как миропонимание. Сост., вступ. ст. и прим. Сугай Л.А. Москва: Республика].
Cymborska-Leboda Maria. 2002.Èros v tvorčestve Vâčeslava Ivanova. Na puti k filosofii lûbvi. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej [Cymborska-Leboda Maria. 2002. Эрос в творчестве Вячеслава Иванова. На пути к философии любви. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej].
Cymborska-Leboda Maria. 2002.Èros v tvorčestve Vâčeslava Ivanova. Na puti k filosofii lûbvi. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej [Cymborska-Leboda Maria. 2002. Эрос в творчестве Вячеслава Иванова. На пути к философии любви. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej].
Dolinin Aleksandr. 2004. Istinnaâ žiznʹ pisatelâ Sirina. Raboty o Nabokove. Sankt-Peterburg: Aka-demičeskij proekt [Долинин Александр. 2004. Истинная жизнь писателя Сирина. Работы о Набокове. Санкт-Петербург: Академический проект].
Engelking Leszek. 1989. Vladimir Nabokov. Warszawa: Czytelnik.
Engelking Leszek. 2011. Chwyt metafizyczny. Vladimir Nabokov – estetyka z sankcją wyższej rze-czywistości. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Gadamer Hans-Georg. 1993. Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol, święto. Posł. Morawski S. Przeł. Krzemieniowa K. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Ghyka Matila 2001. Złota liczba. Rytuały i rytmy pitagorejskie w rozwoju cywilizacji zachodniej. Listem poprzedził Valéry P. Posł. Eliade M. Przeł. Kania I. Kraków: TAiWPN Universitas
Ginter Anna. 2015. Vladimir Nabokov i jego synestezyjny świat. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Johnson Donald Barton. 1981. Belyj and Nabokov: A Comparative Overview. „Russian Literature” (Amsterdam) nr 9: 379–402.
Komina Èleonora Vasilʹevna. 2006. Sinestezijnye opyty v tvorčestve V. Nabokova. Dissertaciâ na soi-skanie učenojstepeni k.f.n. Moskva: Moskovskij gosudarstvennyj universitet im. M.V. Lomonosova [Комина Элеонора Васильевна. 2006. Синестезийные опыты в творчестве В. Набокова. Диссертация на соискание ученой степени к.ф.н. Москва: Московский государственный университет им. М.В. Ломоносова].
Merleau-Ponty Maurice. 2001. Fenomenologia percepcji. Przeł. Kowalska M., Migasiński J. Posł. opatrzył Migasiński J. Warszawa: Aletheia.
Myrdzik Barbara. 2018. O niektórych konsekwencjach zwrotu afektywnego w badaniach kulturowych. „Educatio Nova” nr 2: 115–128.
Nabokov Vladimir. 1992. Prawdziwe życie Sebastiana Knighta. Przeł. Kłobukowski M. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Nabokov Vladimir. 2004. Pamięci, przemów. Autobiografia raz jeszcze. Przeł. Kołyszko A. Posł. opatrzył Engelking L. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Nabokov Vladimir. 2005. Wykłady o literaturze. Przeł. Batko Z. Warszawa: Warszawskie Wydaw-nictwo Literackie MUZA SA.
Nabokov Vladimir. 2013. Polnoe sobranie rasskazov. Sost. Babikov A. Predisl. Nabokov D. Sankt--Peterburg: Azbuka [Набоков Владимир. 2013. Полное собрание рассказов. Сост. Бабиков А. Предисл. Набоков Д. Санкт-Петербург: Азбука].
Nabokov Vladimir. 2015. Stihi. Sankt-Peterburg: Azbuka [Набоков Владимир. 2015. Стихи. Санкт-Петербург: Азбука].
Nabokov Vladimir. 2016. Własnym zdaniem. Przeł. Szczubiałka M. Warszawa: Aletheia.
Nietzsche Friedrich. 2003. Wola mocy. Próba przemiany wszystkich wartości. Przeł. Frycz S., Drze-wiecki K. Posł. Banasiak B. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Rilke Rainer Maria. 1996. Listy do młodego poety. Przeł. Nowotniak J. Izabelin: Świat Literacki.Stein Edyta. 1988. O zagadnieniu wczucia, R. Ingarden. O badaniach filozoficznych Edith Stein. Przeł. Gierulanka D., Gierula J.F. Kraków: Wydawnictwo Znak
Suslov Pavel Andreevič. 2014. Cvetopoètika rasskazov V.V. Nabokova: semantika, funkcionalʹnaâ značimostʹ, rolʹ v strukture teksta. Dissertaciâ na soiskanie učenojstepeni k.f.n. Ivanovo: Ivano-vskij gosudarstvennyj universitet [Суслов Павел Андреевич. 2014. Цветопоэтика рассказов В.В. Набокова: семантика, функциональная значимость, роль в структуре текста. Дис-сертация на соискание ученой степени к.ф.н. Иваново: Ивановский государственный уни-верситет].
Tatarkiewicz Władysław. 1958. Historia filozofii. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Na-ukowe
Varšavskij Vladimir Sergeevič. 1954. Nezamečennoe pokolenie. Nʹû-Jork: Izdatelʹstvo imeni Čehova. (online) https://royallib.com/read/varshavskiy_vladimir/nezamechennoe_pokolenie.html#0 (do-stup 10.06.2018) [Варшавский Владимир Сергеевич. 1954. Незамеченное поколение. Нью-Йорк: Издательство имени Чехова. (online) https://royallib.com/read/varshavskiy_vladimir/nezamechennoe_pokolenie.html#0 (доступ 10.06.2018)].
Ułanek, M. (2019). Poetyka emocji: harmonia dźwięków i relacja Ja – Ty w opowiadaniu Vladimira Nabokova Dźwięki. Acta Polono-Ruthenica, 1(XXIV), 51–61. https://doi.org/10.31648/apr.4398
Małgorzata Ułanek
Uniwersytet Marie Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Uniwersytet Marie Curie-Skłodowskiej w Lublinie
