Abstrakt

Sybiracka memuarystyka jest bardzo wartościowym, ale i wymagającym źródłem historycznym. Świadkowie napaści ZSRR na Polskę w 1939 r. oraz okupacji jej wschodnich obszarów
zapamiętali wiele szczegółów z tamtych dni, jednak dopiero po wielu latach mogli je udostępnić szerokiemu gronu czytelników. Dla wielu mieszkańców Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej radziecka okupacja była jedynie wstępem do tragicznego okresu w ich życiu – zsyłki w głąb ZSRR. W ich relacjach i wspomnieniach opisy wydarzeń po 17 września 1939 r. stanowiły swoiste wprowadzenie do zasadniczej historii ich wojennych przeżyć, czyli do deportacji na Wschód i zesłańczej poniewierki. Te fragmenty relacji dostarczają jednak bardzo wielu wartościowych informacji o życiu codziennym na wschodzie Polski przed 1939 r. – w tym wypadku na Wołyniu. Ponadto analiza zapisów wspomnień z dzieciństwa i młodości spędzonych na Kresach, przerwanych wojną i deportacją dostarcza wielu wniosków badawczych. Na obraz stron rodzinnych utrwalonych w sybirackich wspomnieniach znacznie wpłynęła bowiem perspektywa późniejszych wydarzeń – zsyłki na Syberię bądź Kazachstanu oraz bezpowrotna utrata kraju lat dziecinnych. Liczne relacje byłych zesłańców są zatem cennym źródłem dostarczającym wiedzy o procesie zapamiętywania wydarzeń sprzed wielkiej traumy (okupacji i deportacji) oraz odtwarzania wspomnień z okresu przeważnie szczęśliwego życia w dzieciństwie lub młodości.