Komandoria rodzinna hrabiów Kossakowskich

Mateusz Klempert

doi:10.31648/ep.6358

Opublikowane: 2021-02-011

Nr XXI/2 (2020)

Komandoria rodzinna hrabiów Kossakowskich

Mateusz Klempert

Echa Przeszłości

Dział: DOKUMENTY I MATERIAŁY

https://doi.org/10.31648/ep.6358

Abstrakt

Rodzinne komandorie nie były dotąd szerszym przedmiotem badań wśród polskich historyków. Funkcjonowały w ramach Zakonu Maltańskiego i były zakładane przez zamożniejszych szlachciców, którzy ze swoich ziem wydzielali niekiedy całe oddzielne majątki, bądź też – w przypadku mniej majętnych osób – jedynie niektóre folwarki lub pojedyncze wsie. Rodzinną komandorię Kossakowskich powołano 30 czerwca 1800 r. na dobrach Antokol, Antokolek i Szymaniszki. Pierwszym komandorem, nocześnie fundatorem komandorii był Józef Dominik Kossakowski, były łowczy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dokument fundacyjny obecnie przechowywany jest w Rosyjskim Państwowym Archiwum Ekonomicznym w Moskwie: fond 496, numer inwentarza 3, sygnatura 1979. Składa się on z 6 kart i jest napisany w języku rosyjskim. Dołączono do niego również tłumaczenie w języku francuskim, które liczy 7 kart.

Słowa kluczowe:

Zakon Maltański, komandoria maltańska, komandoria rodzinna, Wielki Przeorat Rosyjski, Józef Dominik Korwin-Kossakowski, Paweł I, Wojtkuszki

Inne teksty tego samego autora

Mateusz Klempert, Wywód szlachecki "Familii hrabiów Korwin-Kossakowskich" , Echa Przeszłości: Nr XVIII (2017)
Mateusz Klempert, Joanna Elżbieta Śliczyńska, VI Ogólnopolska Konferencja Naukowa z cyklu: "Między irredentą a kolaboracją" pt. "Legalizm a lojalizm. >>Dusza urzędnika<<" , Echa Przeszłości: Nr XVI (2015)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Klempert, M. (2021). Komandoria rodzinna hrabiów Kossakowskich. Echa Przeszłości, (XXI/2), 335–351. https://doi.org/10.31648/ep.6358

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła

Archiwum Główne Akt Dawnych, zesp. 335, Archiwum Publiczne Potockich, sygn. 305:

Archiwum Kawalerów Maltańskich w Polsce po wskrzeszeniu w Rzeczpospolitej Zakonu konstytucją sejmową z roku 1775 aż do roku 1820: T. I – dokumenty i akta oryginalne lub w kopiach z lat 1609–1801, k. 50–64, 119–124, 289–309.

Archiwum Kawalerów Maltańskich w Polsce po wskrzeszeniu w Rzeczpospolitej Zakonu konstytucją sejmową z roku 1775 aż do roku 1820: T. II – bulle i pisma Wielkich Mistrzów Zakonu Maltańskiego skierowanych do Polski z lat 1774–1795, k. 70–79.

Archiwum Kawalerów Maltańskich w Polsce po wskrzeszeniu w Rzeczpospolitej Zakonu konstytucją sejmową z roku 1775 aż do roku 1820: T. III – korespondencja w sprawach Zakonu z lat 1783–1798, k. 497–498.

Archiwum Rodzinne Kossakowskich. Lina Nidocka, Notatki dla pamięci Stanisława Szczęsnego, k. 2.

Archiwum Rodzinne Kossakowskich. Linia Brzostowicka, Portret Ludwiki z Potockich Hrabiny Józefowej Kossakowskiej Łowczyny W.X.Litt (plecy) malowany przez Józefa Peszke w 1793 roku.

Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk, Dokumenty Stanisława Kazimierza Kossakowskiego, F110–5, Księga Regestowa Dokumentów na Dobra Woytkuszki z folwarkami Dziewiałtowem, Józeffowem, Antokolem, w Wilen. a Symoniszkami, w Upitm, Pttach, położonymi pod Dożywociem i administracyą JW Pani Ludwiki z Graffów Potockich Graffini Kossakowskiey Łowczyny Wielkiey Litewskiej. Dziedzictwa zaś nieletniego Jej potomstwa Stanisława Syna, Józefy, Pelagii i Adelaidy córek Kossakowskich Łowczyca i Łowczanek Lit. A pod sprawą opieki JWW JWW Benedykta Morykoniego pisarza W Lit. Ignacego Graffa Tyzenhauza Szefa B Gwardyi pieszey Lit. Józefa Graffa Kossakowskiego Generała Brygadyera w byłem woysku Lit. oraz Tomasza Umiastowskiego assesora w Departamencie Wremiennym Lit. przez Michała Smolskiego Dworzanina B Skar. Lit. Roku 1813go ułożona i sporządzona., Fascykuł 115, k. 177v.

Biographical etching, „The Sydney Gazette and New South Wales Advertiser”, 15 stycznia 1820, s. 4.

Dunin-Borkowski Jerzy, Almanach Błękitny. Genealogie żyjących rodów polskich, Lwów 1908, s. 465–466.

Kossakowski Stanisław Kazimierz, Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, t. 1, Warszawa 1859, s. 251.

Litewska Biblioteka Narodowa, Archiwum Kossakowskich, F99–195, Objaśnienie interesów JW Józefa Kossakowskiego Łowczego W. X. Litt. w R. 1816, k. 7v.

Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie, Kossakowscy, F1279, inw. 1: sygn. 3, Papiery służbowe Stanisława Hr. Kossakowskiego. Ordery i służba dworska od 1819 do 18..., k. 71r.

sygn. 85, Korespondencja Rodziny Kossakowskich od 1800 do 1877. Listy Łowczyny, Łowczego, rodziny Hr. Alexandry z Lavalów Kossakowskiej, Hr. Stanisława Szczęsnego Kossakowskiego, t. 22, k. 38r.

Maltańska Biblioteka Narodowa, Archiwum Zakonu Maltańskiego, Arch. nr 2196, k. 109.

Morawski Stanisław, Kilka lat młodości mojej w Wilnie (1818–1825), red. A. Czartkowski, H. Mościcki, Warszawa 1924, s. 450.

Prawa, Konstytucye y Przywileie Królestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, y wszystkich Prowincyi należących: na Walnych Seymach Koronnych od Seymu Wiślickiego Roku Pańskiego 1347 aż do ostatniego Seymu uchwalone, Warszawa 1782, s. 204.

Protokół albo opisanie zaszłych czynności na Delegacji od Stanów Rzeczypospolitej na Sejmie Extraordynaryjnym warszawskim do zawarcia traktatów z dworami Wiedeńskim, Petersburskim i Berlińskim dnia 19 Maja roku 1773 wyznaczanej, a dnia 19 Marca roku 1775 zakończonej oraz cokolwiek mówiono, lub czytano było, w właściwych każdego z JJ.OO.JJ.WW. Delegatów wyrazach wiernie spisany pod prezydencją J.W. Xiędza Antoniego Ostrowskiego Biskupa Kujawskiego i Pomorskiego porządkiem wszystkich sessji ręką jego podpisany, Zagaienie VI (Sesja XII dnia 7 grudnia 1774), wyd. A. Gurowski, Warszawa 1775, s. 51–52.

Volumina Legum, t. 8, Petersburg 1860, s. 124–125.

Waga Teodor, Zbior Krotki Wiadomosci Potrzebnych Kawalerowi Maltanskiemu dla wygody y pożytku Przezacnych Familii Krolestwa Polskiego y W. X. L. Wydany, Warszawa 1775, s. 107.

Żychliński Teodor, Złota księga szlachty polskiej, R. 12, Poznań 1890, s. 70, 95.

Opracowania

Aleksandrowska Elżbieta, Podoski Franciszek Aleksander, [w:] Polski Słownik Biograficzny t. 27, Wrocław 1982–1983, s. 146–149.

Antokol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 15, red. B. Chlebowski, Warszawa 1900, s. 35.

Baranowski Jerzy, Libicki Marcin, Rottermund Andrzej, Starnawska Maria, Zakon Maltański w Polsce, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 2000.

Czerwiński Paweł, Zakon Maltański i stosunki jego z Polską na przestrzeni dziejów. Szkic historyczny, Londyn 1961, s. 111.

Dukwicz Dorota, Zwierzykowski Michał, Sułkowski August, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 45, Warszawa–Kraków 2007–2008, s. 542–553.

Dukwicz Dorota, Zwierzykowski Michał, Sułkowski Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 45, Warszawa–Kraków 2007–2008, s. 556–561.

Dworzaczek Włodzimierz, Genealogia i Teki Dworzaczka: <http://teki.bkpan.poznan.pl/search.php?section=3&single=&fileno=1&page=518&expr=&highlight=0, 21 VI 2020>.

Freller Thomas, Großmeister – Fürst – Exilant Ferdinand von Hompesch – eine politische Biographie, Sankt Ottilien 2019.

Güttner-Sporzyński Darius von, The life and career of a knight of Malta in the age of secularisation: Michele Enrico Sagramoso (1720–1791). The Order of Malta and the first partition of Poland, „Ordines Militares”, 2019, t. 24, s. 301–329.

Herbst Stanisław, Łuba Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 18, Wrocław 1973, s. 466.

Jel[ski] Andrzej, Stołowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 11, red. B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1890, s. 364–365.

Kądziela Łukasz, Sapieha Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 34, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, s. 605–611.

Kądziela Łukasz, Sapieha Kazimierz Nestor, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 35, Wrocław 1994, s. 52–67.

Klempert Mateusz, Wojtkuszki – historia majątku Kossakowskich na Litwie, [w:] Wielkie rody na ziemiach polsko-litewskich w XVI–XX wieku. Postacie i legendy, działalność i pamięć, majątki rodowe i ich znaczenie, t. 1, red. N. Kasparek, T. Zych, R. Pawłoszek, Olsztyn–Tarnobrzeg 2017, s. 207–235.

Kuras Katarzyna, Szamocki Jan Wojciech, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 46, Wrocław 1981, s. 558–561.

Lange Tadeusz Wojciech, U progu XIX wieku, [w:] Joannici i ich związki z ziemiami polskimi, red. P. Deles, P. Mrozowski, Warszawa 2014, s. 203.

Lange Tadeusz Wojciech, Szpitalnicy, Joannici, Kawalerowie Maltańscy, Warszawa 1999, s. 131.

Lulewicz Henryk, Radziwiłł Mikołaj Krzysztof zw. Sierotką, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987, s. 349–361.

Pachoński Jan, Iliński Józef August, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 10, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962–1964, s. 151–153.

Rabowicz Edmund, Kossakowski Michał, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968–1969, s. 281.

Stroynowski Andrzej, Adam Poniński w obradach delegacji sejmu 1773–1775, „Prace naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. Zeszyty Historyczne”, 2018, t. 17, s. 59–83.

Szcześniak Bolesław, The Knights Hospitallers in Poland and Lithuania, Mouton 1969, s. 61.

Zahorski Andrzej, Michał Łopot, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 28, Wrocław 1973, s. 413–414.

Zielińska Zofia, Plater Józef Wincenty, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 26, Wrocław 1981, s. 662–663.

Zielińska Zofia, Plater Kazimierz Konstanty, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 26, Wrocław 1981,s. 665–672.

Zielińska Zofia, Poniński Adam, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982, s. 504–511.

Zielińska Zofia, Poniński Kalikst, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982–1983, s. 539–541.

Zielińska Zofia, Szydłowski Symeon Kazimierz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 49, Warszawa–Kraków 2013–2014, s. 607–613. Google Scholar