Pieśni gminne ludu mazurskiego w Prusach Wschodnich ze zbioru Wojciecha Kętrzyńskiego

Zenona Rondomańska

doi:10.31648/ep.4840

Published: 2019-12-151

No. XX/1 (2019)

Masurian folk songs in East Prussia compiled by Wojciech Kętrzyński

Zenona Rondomańska

Echa Przeszłości

Section: ARTICLES

https://doi.org/10.31648/ep.4840

Abstract

An anthology of Masurian folk songs in East Prussia in Wojciech Kętrzyński’s book About Masurians was published in 1872. In the same year, the book was reviewed by Kazimierz Władysław Wójcicki, a writer and folklore researcher who also collected folk songs. Wójcicki criticized Kętrzyński for disregarding the musical component of folk songs. In his opinion, the songs were not catalogued in a systematic manner, and the author failed to indicate their intended purpose and association with local customs and traditions. Oskar Kolberg’s collective anthology entitled Prussian Masuria (Collected works, vol. 40, PWM, Kraków 1966), which included Kętrzyński’s compendium of folk songs and other hand-written manuscripts, was also limited to song lyrics. As a result, the songs became extinct because their melodies were forgotten, and nobody could sing them. The compendium of 54 song lyrics in the Masurian dialect covers a wide array of topics, including love, romance, nuptials, separation, infidelity, marriage and conflict. Some songs were dedicated to the daily life of craftsmen, soldiers, hunters, servants, and they explored the hardships of war, orphanhood and servitude. Others were based on folk myths and legends; they were sung during folk festivities, and they accompanied folk dances such as the Krakowiak and Mazurka, as well as local customs and traditions. Only a limited number folk songs are still recognized today, including “Let us go hunting, my companion”, “A rabbit in a harvest field”, “My voice carries with the meadow dew”, “Snowball tree in the valley” and “We bring the harvest”.

Keywords:

folk song, Masuria, Wojciech Kętrzyński, anthology of folk songs, lyrics

Most read articles by the same author(s)

Zenona Rondomańska, Tryptyk dla Fryderyka, Ed. Tomasz Jasiński , Echa Przeszłości: No. XIII (2012)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Rondomańska, Z. (2019). Masurian folk songs in East Prussia compiled by Wojciech Kętrzyński. Echa Przeszłości, (XX/1). https://doi.org/10.31648/ep.4840

Cited by / Share

References

Bystroń J. S., Artyzm pieśni ludowej, Poznań-Warszawa 1921.

Chojnacki W., (rec.), „O Mazurach”, Wojciech Kętrzyński, oprac. i wyd. Janusz Jasiński, Olsztyn

1968, KMW nr 4, 1968.

Chojnowski Z., Napoleon i jego wojska w oczach Mazurów, „Napis”, seria XIII, 2007.

Dynak W., „Pojedziemy na łów” w kręgu słowiańskich kolęd noworocznych, Pamiętnik Literacki, LXXX, 1989, z. 3.

Encyklopedia muzyczna, „W-Ż”, pod red. Elżbiety Dziębowskiej, PWM, Kraków 2012.

Gąsiorowski J., Stoi lipa, lipuleczka. Pieśni mazurskie przez … w 1884 roku zebrane”, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1976.

Gerss M., O Napoleonie, nieszczęśliwej wojnie, dziejach europejskich i pruskich, wstęp i oprac. Grzegorz Jasiński, Olsztyn 1997.

Gębik W., Rękopis Thomasicka, „Literatura Ludowa”, nr 3-4, Warszawa 1959.

Gizewiusz G., Pieśni ludu znad górnej Drwęcy w parafiach ostródzkiej i kraplewskiej zbierane od 1836 do 1840 roku, z rękopisu opracowała, wstępem i komentarzami opatrzyła Danuta Pawlak, Poznań 2000.

Hławiczka K., Uwagi wstępne do muzyki „Mazur Pruskich” Oskara Kolberga, KMW nr 2, 1962.

Jasiński J., Jeszcze raz o polskiej tożsamości Wojciecha Kętrzyńskiego, KMW nr 1, 1999.

Jasiński J., Wojciech Kętrzyński wobec Gustawa Gizewiusza, w: Veni Domine. Księga pamiątkowa w 50. rocznicę święceń biskupich Księdza Biskupa prof. dr. hab. Juliana Wojtkowskiego, Wyd. Bernardinum, Pelplin 2019.

Jasiński J., Żołnierze polscy na Mazurach (1807), „Littera”, Olsztyn 2004.

Kętrzyński W., O Mazurach. Opracował i wydał Janusz Jasiński, Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze” w Olsztynie, Olsztyn 1968, wyd. 2 poprawione i poszerzone, Olsztyn 1988.

Kolberg O., Dzieła wszystkie: Pieśni ludu polskiego, t. 1, PWM, Kraków 1961.

Kolberg O., Mazury Pruskie, t. 40, PWM, Kraków 1966.

Kolberg O., Pieśni ludu polskiego, ser. 1, Warszawa 1857.

Krawczyk-Wasilewska V., O folklorystyce polskiej w stulecie „Ludu”, w: „Lud”, t. 78, 1995.

Martuszewski E., Swat T., (rec.), „Stoi lipa, lipuleczka. Pieśni mazurskie przez Józefa Gąsiorowskiego w 1884 roku zebrane”, rękopis pieśni udostępniła i poprzedziła przedmową Zofia Szmydtowa, […], Warszawa 1976, KMW, nr 3, 1976.

Mazurzy. Tradycja i codzienność, wybór i posłowie Andreas Kossert, teksty z języka niemieckiego przełożyli Elżbieta Kaźmierczak, Wiktor Leder, „Borussia”, Olsztyn 2002.

Nowowiejski F., 25 polskich pieśni ludowych z Warmji op. 21 nr 8 na głos solowy z towarzyszeniem fortepianu, Poznań 1935.

Nowowiejski F., Śpiewnik górnośląski op. 39, na chór mieszany a cappella, Warszawa 1923.

Nowowiejski F., Warmijskie pieśni ludowe op. 21 nr 2 na chór mieszany a cappella, Poznań 1934.

O Mazurach. Napisał dr Wojciech Kętrzyński. Poznań. Nakładem Tygodnika Wielkopolskiego. Czcionkami L. Merzbacha, 1872.

Ogrodziński W., „Mazury Pruskie” Oskara Kolberga, w: O. Kolberg, Mazury Pruskie, t. 40, PWM, Kraków 1966.

Oracki T., Rozmówiłbym kamień … Z dziejów literatury ludowej oraz piśmiennictwa regionalnego Warmii i Mazur w XIX i XX wieku, Warszawa 1976.

Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla, w XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.

Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych z Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2: L-Ż, Olsztyn 1988.

Otello R., Obchody żniwne na Mazurach, KMW nr 2, 1978.

Pieśni ludu znad górnej Drwęcy w parafiach Ostródskiej i Kraplewskiej zbierane w 1836 do 1840-go roku przez X. G.G. Część pierwsza: Rękopis, Kraków–Olsztyn 2000. Część druga: Zapis

słowny. Opracował i wstępem wraz z aneksami opatrzył Władysław Ogrodziński, Olsztyn 2001.

Pieśni ludu znad górnej Drwęcy w parafiach Ostródskiej i Kraplewskiej zbierane w 1836 do 1840-go roku przez X. G.G. Część trzecia: Zapis muzyczny. Wstęp, odczytanie rękopisu, opatrzenie komentarzem i zaadoptowanie zapisu nutowego Zenona Rondomańska, Olsztyn 2001.

Pieśni, które lud wiejski w okolicach Osterode, w Prusach Wschodnich, śpiewa, „Przyjaciel Ludu czyli Tygodnik potrzebnych i pożytecznych wiadomości. W Lesznie. Nakładem i drukiem Ernesta Günthera”, 1839, nr 5–7.

Rok mazurski Emilii Sukertowej, tekst opracował, wstępem, komentarzem i przypisami opatrzył Zbigniew Anculewicz, w: Mrągowskie Studia Humanistyczne. Pismo poświęcone historii i literaturze w regionie mazurskim, t. 6–7, 2004/2005.

Rondomańska Z., „Mazurski śpiewnik regionalny” Karola Małłka i Arno Kanta, w: Kultura muzyczna Warmii i Mazur. Przeszłość i teraźniejszość. Materiały z sesji naukowych 1986–1987, WSP Olsztyn 1989.

Rondomańska Z., Aspekt wojny i pokoju w pieśniach ludowych na Warmii i Mazurach z XVIII i XIX wieku, w: Pokój jako przedmiot międzykulturowej edukacji artystycznej, pod red. J. Chacińskiego, Słupsk 2007.

Rondomańska Z., O miejsce Gustawa Gizewiusza w folklorystyce polskiej, w: Gustaw Gizewiusz 1810–1848 kaznodzieja, folklorysta, publicysta. Materiały z konferencji naukowej, Ostróda 14 maja 2010, Ostróda 2012.

Sembrzycki J., O gwarze mazurów pruskich, „Wisła”, t. 3, z. 1, Warszawa 1889.

Sembrzycki J., Przyczynki do charakterystyki Mazurów pruskich, „Wisła”, t. 3, z. 3, Warszawa 1889, t. 4, Warszawa 1890.

Smólski G., Z wycieczki na Mazowsze Pruskie, „Wisła”, t. 14, z. 3, Warszawa 1900.

Steffen A., Zbiór polskich pieśni ludowych na Warmji, t. 1, Kraków 1931.

Sukertowa-Biedrawina E., Świadomość narodowa na Mazurach i Warmii w pieśni ludowej, KMW nr 1, 1962.

Sukertowa-Biedrawina E., W obronie Michała Pogorzelskiego, KMW nr 3, 1957.

Toeppen M., Historia Mazur. Przyczynek do dziejów krainy i kultury pruskiej. Według źródeł drukowanych

i rękopiśmiennych przedstawił Max Toeppen dyrektor gimnazjum w Kwidzynie, przełożyła Małgorzata Szymańska-Jasińska, opracował i wstępem poprzedził Grzegorz Jasiński, Wspólnota Kulturowa „Borussia”, Olsztyn 1998.

Wańkowicz M., Na tropach smętka, (1936), „Czytelnik”, Warszawa 1958.

Wojciech Kętrzyński (1838–1918) w świetle życiorysów, recenzji i nekrologów, wybrał i wstępnym rozdziałem poprzedził Janusz Jasiński, Gdańsk 2018.

Wójcicki K. Wł., (rec.), „O Mazurach napisał Dr. Wojciech Kętrzyński, Nakładem Tygodnika Wielkopolskiego, czcionkami L. Merzbacha, Poznań 1872.

„Wędrowiec” t. IX, nr 210–213, Warszawa 1881. Google Scholar