Cyganie w Cyganku, czyli administracja państwowa wobec greckokatolickiej placówki duszpasterskiej w powiecie nowodworskim w województwie gdańskim w latach 1952–1956

Andrzej B. Krupa

doi:10.31648/ep.9980

Published: 2024-12-251

No. XXV/2 (2024)

Cyganie w Cyganku, czyli administracja państwowa wobec greckokatolickiej placówki duszpasterskiej w powiecie nowodworskim w województwie gdańskim w latach 1952–1956

Andrzej B. Krupa

Echa Przeszłości

Section: ARTICLES

https://doi.org/10.31648/ep.9980

Abstract

In 1948, a priest of the Ukrainian Greek-Catholic Church, the Rev. Bazyli Hrynyk, arrived in the Diocese of Gdańsk. That same year he began to conduct services in Nowy Dwór Gdański in the Eastern rite for Ukrainians displaced by the "Wisła" action. In 1952 he settled in Cyganek, where he continued his pastoral work among Eastern Rite Catholics. In 1954, Rev. Hrynyk was arrested and sentenced to six years in prison. The uninhabited vicarage in Cyganek was handed over to the Roma by the authorities in 1955. Already in 1956, however, the Roma were removed from it by a decision of the prosecutor's office. After his release from prison, Rev. Hrynyk moved back into the vicarage that same year.

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Krupa, A. B. (2024). Cyganie w Cyganku, czyli administracja państwowa wobec greckokatolickiej placówki duszpasterskiej w powiecie nowodworskim w województwie gdańskim w latach 1952–1956. Echa Przeszłości, (XXV/2), 163–173. https://doi.org/10.31648/ep.9980

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Archiwalia
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku [Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Gdańsku], 003/142, t. 15; [Urząd Wojewódzki w Gdańsku], 299/5, 929/78.
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie [Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Przemyślu], 034/44 t. 1.
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie [Ministerstwo Spraw Wewnętrznych], 01283/1602, 0192/354, t. 27.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Gdańsku Urząd Wojewódzki w Gdańsku, 1767, 1768, 1770, 3032.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Malborku Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Nowym Dworze Gdańskim, 204, 205.
Google Scholar

Źródła drukowane
Google Scholar

Aneks źródłowy, oprac. I. Hałagida, [w:] I. Hałagida, „Szpieg Watykanu”. Kapłan greckokatolicki ks. Bazyli Hrynyk (1896–1977), Warszawa 2008.
Google Scholar

Drozd R., Hałagida I. Ukraińcy w Polsce 1944–1989. Walka o tożsamość. Dokumenty i materiały, Warszawa 1999.
Google Scholar

Hrynyk Bazyli (ukr. Wasyl), oprac. I. Hałagida, [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, t. 1, red. J. Myszor, Warszawa 2002.
Google Scholar

Raina P., Kościół w PRL. Dokumenty, t. 1: 1945–1959, Poznań 1994.
Google Scholar

Schematyzm diecezji gdańskiej na rok 1958, Gdańsk 1958.
Google Scholar

Akty prawne
Google Scholar

Dekret z dnia 21 grudnia 1945 r. o publicznej gospodarce lokalami i kontroli najmu, Dz.U. z 1950 r., nr 36, poz. 343.
Google Scholar

Relacje i wspomnienia
Google Scholar

Propamjatnaja knyha, red. B. Huk, Warszawa 1997.
Google Scholar

Opracowania
Google Scholar

Drozd R., Władze wobec powrotów ludności ukraińskiej na teren południowo-wschodniej Polski po 1947 r., [w:] Internacjonalizm czy...? Działania organów bezpieczeństwa państw komunistycznych wobec mniejszości narodowych (1944–1989), red. J. Hytrek-Hryciuk, G. Strauchold, J. Syrnyk, Warszawa–Wrocław 2011.
Google Scholar

Drozd R., Zasady rozmieszczenia ludności ukraińskiej na Ziemiach Odzyskanych w ramach akcji „Wisła”, „Słupskie Studia Historyczne” 1993, nr 3.
Google Scholar

Dudra S., Polski Autokefaliczny Kościół prawosławny w obszarze polityki wyznaniowej oraz polityki narodowościowej Polski Ludowej i III Rzeczypospolitej, Warszawa 2019.
Google Scholar

Hałagida I., Likwidacja i odnowienie duszpasterstwa greckokatolickiego w Polsce (1946/1947–1956/1957), „Bazyliańskie Studia Historyczne” 2011, t. 1.
Google Scholar

Hałagida I., Między Moskwą, Warszawą i Watykanem. Dzieje Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1944–1970, Warszawa 2013.
Google Scholar

Hałagida I., Pierwsze lata Ukraińców na zachodnich i północnych ziemiach Polski po przesiedleniu w ramach akcji „Wisła” (1947–1952), [w:] Akcja „Wisła”, red. J. Pisuliński, Warszawa 2003.
Google Scholar

Hałagida I., „Szpieg Watykanu”. Kapłan greckokatolicki ks. Bazyli Hrynyk (1896–1977), Warszawa 2008.
Google Scholar

Kawa S., Stefan Wyszyński – kompetencje dotyczące wiernych obrządku greckokatolickiego w Polsce, [w:] Stefan Wyszyński Prymas Tysiąclecia – absolwent KUL…, kandydat na ołtarze, red. M. Sitarz, A. Słowikowska, A. Romanko, Lublin 2020.
Google Scholar

Krupa A.B., Próba likwidacji samodzielnej placówki duszpasterskiej w Janowie na Powiślu przez administrację państwową po drugiej wojnie światowej, „Studia Pelplińskie” 2023, t. 57.
Crossref
Google Scholar

Pactwa B., Parafia jako miejsce zachowania tożsamości etnicznej. Rzecz o greckokatolickiej parafii św. Mikołaja na Żuławach, [w:] Globalny i lokalny wymiar religii. Polska w kontekście europejskim, red. I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz, Kraków 2016.
Google Scholar

Pactwa B., Grekokatolicy na Żuławach, [w:] Transgraniczność w perspektywie socjologicznej VII. Pogranicza kultur i narodów, red. D. Chmielewska-Banaszak i in., Zielona Góra 2010.
Google Scholar

Paprot-Wielopolska A., Żuławy i Powiśle. Kreowanie tożsamości lokalnych i regionalnych po 1989 roku, Warszawa 2018.
Google Scholar

Pisuliński J., Akcja specjalna „Wisła”, Rzeszów 2017.
Google Scholar

Słabig A., Ukraińcy w województwie gdańskim w latach 1956–1970 w świetle archiwaliów aparatu bezpieczeństwa PRL, „Zapiski Historyczne” 2011, t. 76.
Google Scholar

Stępień S., Kościół greckokatolicki w Polsce po II wojnie światowej w czasach współczesnych (do roku 1998), [w:] Polska–Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 4, red. S. Stępień, Przemyśl 1998.
Google Scholar

Urban K., Kościół prawosławny w Polsce 1945–1970. Z zagadnień stabilizacji życia kościelnego, Kraków 1992.
Google Scholar