Empatia jako podstawa moralności. Rewizja teorii moralności Davida Hume’a i Artura Schopenhauera w perspektywie wyników badań neurobiologii prymatologii

Anna Kot

doi:10.31648/hip.4182

Opublikowane: 2021-03-101

Nr 25 (2019)

Empatia jako podstawa moralności. Rewizja teorii moralności Davida Hume’a i Artura Schopenhauera w perspektywie wyników badań neurobiologii prymatologii

Anna Kot

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły Inne tematy

https://doi.org/10.31648/hip.4182

Abstrakt

W filozofii od dawna trwa spór dotyczący podstaw moralności. Myśliciele tacy jak Arystoteles, Immanuel Kant, czy John Stuart Mill podstawową funkcję w podejmowaniu decyzji moralnych przypisują rozumowaniu. Z kolei David Hume oraz Artur Schopenhauer podkreślają pierwszoplanowe znaczenie emocji. Celem niniejszego tekstu jest rewizja sentymentalistycznej teorii moralności Hume’a i Schopenhauer’a w perspektywie 1) doniesień z badań analizujących pracę mózgu ludzkiego podczas podejmowania decyzji moralnych (Joshua Green) 2) roli neuronów lustrzanych (Giacomo Rizzolatti) 3) obserwacji zachowań empatycznych naczelnych (Francis de Waal). Badania te wnoszą w obszar etyki nową perspektywę, pozwalającą spojrzeć na problem dotyczący powstania i rozwoju moralności w zupełnie innym świetle

Słowa kluczowe:

sentymentalistyczna teoria moralności, rozwiązywanie dylematów moralnych, neurony lustrzane, empatyczne zachowania naczelnych

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kot, A. (2021). Empatia jako podstawa moralności. Rewizja teorii moralności Davida Hume’a i Artura Schopenhauera w perspektywie wyników badań neurobiologii prymatologii. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (25). https://doi.org/10.31648/hip.4182

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

1. Arnold K., Barton A. R. (2001), Postconflict Behavior of Spectacled Leaf Monkeys (Trachypithecus obscurus) “International Journal of Primatology”, 22 (2): 267 – 286.
2. Aureli F., de Waal F. B. M (1989), Peacemaker in Primas, [in:] Comparative Psychology: A Handbook, G. Greenberg, M. M. Haraway (ed.), Taylor & Francis, New York).
3. Aureli F., Schaffner C. (2006), Causes, consequences and mechanism of reconciliation: the role of cooperation, [in:] Cooperation in Primates and Humans: Mechanisms and Evolution (ed.) P. Kappeler, ‎C. P. van Schaik, Springer, Berlin Heidelberg: 121-136.
4. Bloom P. (2017), Przeciw empatii: argumenty za racjonalnym współczuciem, Wydawnictwo Charaktery, Kielce.
5. Buttelmann D., Buttelmann F., Carpenter M. i in (2017), Great apes distinguish true from false beliefs in an interactive helping task, URL= https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5381863/ [dostęp z dnia 19.03.2019].
6. Caldwell M. C., Caldwell D. K. (1966), Epimeletic (Care-Giving) behavior in cetacea, [in:] Whales, Dolphins, and Porpoises, K. S. Norris (ed.), University of California Press, Berkeley.
7. Cathcart T. (2006), Dylemat wagonika: czy zrzuciłbyś grubego faceta z kładki? Zagadka filozoficzna, Dom Wydawniczy PWN, Warszawa.
8. Connor R. C., Norris K.S. (1982), Are dolphins reciprocal altruists?, “American Naturalis” 119 (3): 358–372.
9. Cords M., Aureli F. (2000), Reconciliation and Relationship Qualities [in:] Natural Conflict Resolution, de Waal F. B. M., Aureli F. (ed.), University of California Press, Berkeley: 177 – 198.
10. Flack J. C., de Waal F. B. M. (2000), ‘Any Animal Whatever’ Darwinian Building Blocks of Morality in Monkeys and Apes, “Journal of Consciousness Studies”, 7(1-2), 1 - 29.
11. Fraser O. N., Aureli F. (2008), Reconciliation, Consolation and Postconflict Behavioral Specificity in Chimpanzees, “American Journal of Primatology” 70 (12):1114–1123.
12. Garrigan B., Adlam A. L. R., Langdon P. F. (2016), The neural correlates of moral decision-making: A systematic review and meta-analysis of moral evaluations and response decision judgements, “Brain Cogniton”, 108: 88-97.
13. Greene J. D. i in. (2001), An fMRI Investigation of Emotional Engagement in Moral Judgment, “Science” 293: 2105-2108.
14. Greene J. D., Nystrom L., Engell A. i in. (2004). The Neural Bases of Cognitive Conflict and Control in Moral Judgment, “Neuron” 44: 389 - 400.
15. Hickok G. (2016), Mit neuronów lustrzanych: rzetelna neuronauka komunikacji i poznania, Copernicus Center Press, Kraków.
16. Hume D. (1963a), Traktat o naturze ludzkiej. Tom 1. O uczuciach, przeł. Cz. Znamierowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
17. Hume D. (1963b), Traktat o naturze ludzkiej. Tom 2, O uczuciach, przeł. Cz. Znamierowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
18. Hume D. (1975), Badania dotyczące zasad moralności, przeł. A. Hochweld, PWN, Warszawa.
19. Jankowiak-Siuda K., Siemieniuk K., Grabowska A. (2009), Neurobiologiczne podstawy empatii, „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”, 4 (2): 51 - 58.
20. Moss C. (1998), Elephant Memories: Thirteen Years in the Life of an Elephant Family, University of Chicago Press, New York.
21. Packer C., Reciprocal altruism in Papio anubis, “Nature”, 265: 441 – 443.
22. Payne K. (1998), Silent Thunder: In the Presence of Elephants, Weidenfeld & Nicolson, New York.
23. Romero T., Castellanos M. A., de Waal F. B. M. (2010), Consolation as possible expression of sympathetic concern among chimpanzees, “Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America” 107 (27): 12110 - 12115.
24. Rosenkrantz Lindegaard M., Suonperä Liebst L. in. (2017), Consolation in the aftermath of robberies resembles post-aggression consolation in chimpanzees, URL= https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0177725 [dostęp z dnia 19.03.2019].
25. Schino G. (2000), Beyond the Primates Expanding the Reconciliation Horizon, [in:] Natural Conflict Resolution, de Waal F. B. M., Aureli F. (ed.), University of California Press, Berkeley: 225 – 242.
26. Schopenhauer A. (2005), O podstawie moralności, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków.
27. Seyfarth R. M., Cheneym D. L. (1984), Grooming, alliances and reciprocal altruism in vervet monkeys, “Nature”, 308 (5959): 541 - 543.
28. Silk B. J. (2000), The Function of Peaceful Post-Conflict Interactions. An Alternate View, [in:] Natural Conflict Resolution, de Waal F. B. M., Aureli F. (ed.), University of California Press, Berkeley: 179 – 181.
29. de Waal F. B. M., van Roosmalen A. (1979), Reconciliation and consolation among chimpanzees, “Behavioral Ecology and Sociobiology” 5 (1): 55 – 66.
30. de Waal F. B. M (1982), Chimpanzee Politics: Power and Sex among Apes, Jonathon Cape, London.
31. de Waal, Frans B. M. (2013), Małpy i filozofowie. Skąd pochodzi moralność?, Copernicus Center Press, Kraków. Google Scholar