W poszukiwaniu sensu: racjonalizm i co dalej?

Sebastian Dama

doi:10.31648/hip.887

Opublikowane: 2018-09-141

Nr 16 (2010)

W poszukiwaniu sensu: racjonalizm i co dalej?

Sebastian Dama

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.887

Abstrakt

Racjonalizm w kulturze europejskiej istnieje już od starożytności. Jednak w każdej z epok, przyjmował różną postać: metafizyczną, klasyczną i pragmatyczną. Te różne postacie racjonalizmu miały wpływ na kształtowanie się w przestrzeni duchowej podobnych postaw, poglądów i paradygmatów. I tak, w starożytności racjonalizm nie był przeciwieństwem metafizyki, wręcz się z nią łączył, w średniowieczu nastąpił podział na racjonalizm metafizyczny, który łączył się on z chrześcijaństwem, i racjonalizm, który po nowożytności zyskał miano klasycznego. Natomiast w dobie współczesności racjonalizm przybrał formę pragmatyczną i teoretyczną w różnych społecznych ideach (tj. teoria wymiany, teoria racjonalnego wyboru), będąc dalekim od tego, co w starożytności określano mianem praktyki (Arystoteles), a to z kolei przełożyło się na społeczne problemy, które nazwać można kryzysem kultury.

Słowa kluczowe:

ascedia, eklezja, gnoza, racjonalizm, meoniczność, praktyka, pragmatyzm, teoria wymiany, zakon ducha, zakon rozumu

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Dama, S. (2018). W poszukiwaniu sensu: racjonalizm i co dalej?. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (16), 197–212. https://doi.org/10.31648/hip.887

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 7, Warszawa 2003.

Arystoteles, Etyka nikomachejska, 1105 b 5, oprac. D. Gromska, Warszawa 2007.

Arystoteles, Metafizyka, 980 a, oprac. K. Leśniak, Warszawa 1984.

Bauman Z, Inny świat jest możliwy, „Obywatel”, 2005, nr 2 (22).

Bierdiajew M, Filozofia wolności, Białystok 1995.

Bierdiajew M, Sens twórczości. Próba usprawiedliwienia człowieka, Kęty 2001.

Bierdiajew L, Zawód: żona filozofa, Kęty 2004.

Comte A, Metoda pozytywna w 16 wykładach, Kraków 1961.

Dama S, Czas jako kategoria zachodnioeuropejskiej filozofii a koncepcja wieczności M. Bierdiajewa. Ich konsekwencje i znaczenie dla współczesnego człowieka, (w:) Granice Europy, granice filozofii - filozofia a tożsamość Rosji, Kraków 2007.

Descartes R, Reguły kierowania umysłem. Poszukiwanie prawdy poprzez światło naturalne, Kęty 2002.

Descartes R, Zasady filozofii, Kęty 2001.

Derrida J, Marginesy filozofii, Warszawa 2002.

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, oprac. I. Krońska, wstęp K. Leśniak, Warszawa 2006.

Drucker P, Społeczeństwo pokapitalistyczne, Warszawa 1999.

Hegel G.W.F., Fenomenologia ducha, wstęp oprac. A. Landman, Kraków 1963, t. I.

Ewargiusz z Pontu, O ośmiu duchach zła, oprac. L. Nieścior OMI, Kraków 2006.

Horkheimer M, Adorno T. W., Dialektyka oświecenia, oprac. M.J. Siemek, Warszawa 1994.

Gellner E, Postmodernizm, rozum i religia, Warszawa 1997.

Hume D, Badania dotyczące rozumu ludzkiego, oprac. A. Hochfeldowa, Warszawa 1977.

Hume D, Badania dotyczące zasad moralności, posłowie M. Pyka, Kraków 2005.

Jaeger W, Paiedeia. Formowanie człowieka greckiego, Warszawa 2001.

James W, Pragmatyzm. Popularne wykłady z zakresu filozofii, Warszawa 1957.

Kant I, O formie i zasadach świata dostępnego zmysłom oraz świata inteligentnego. O pierwszej podstawie różnicy kierunków w przestrzeni, oprac. A. Banaszkiewicz, Kraków 2004.

Kant I, Krytyka czystego rozumu, wstęp i przypisy R. Ingarden, Warszawa 1957, t. I, B XXIII.

Karolkiewicz M, [online] <http://wiadomosci.onet.pl/1239746,242,2,kioskart.html>, dostęp: 21.07.2009.

Karpiński A. J, Jakiej filozofii Polacy potrzebują?, 2005.

Kiżuk S, Jak mi się nie chce..., [online], <http://wiadomosci.onetpl/1571332,2678,kioskart.html>, dostęp: 21.07.2009.

Kłoskowska A, Kultura masowa. Krytyka i obrona, Warszawa 2006.

Krokiewicz A, Zarys filozofii greckiej, (w:) Dzieła, t. I, Warszawa 2000.

Leibniz G.W, Die philosophischen Schriften, Hrsg. von C.I. Gerhardt, Berlin 1875-1890.

Machiavelli N, Książę, wstęp i oprac. K. Grzybowski, Warszawa 2001.

Nakamura H, Systemy myślenia ludów Wschodu, Kraków 2005.

Paź B, Racjonalizm, (w:) Powszechna encyklopedia filozofii, [online] <http://ptta.pl/pef/pdf/r/racjonalizm.pdf> dostęp: 20.07.2009.

Platon, Fajdros, 242 B, Kęty 2005, t. II.

Podsiad A, Słownik terminów i pojęć filozoficznych, Warszawa 2000.

Scott J, Marshall G, A dictionary of sociology, Oxford 2005.

Smith A, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, Warszawa 1954.

Sołowiow W, Wielki spór i chrześcijańska polityka 1883, Warszawa 2007.

Spinoza B, Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona, oprac. i wstęp L. Kołakowski, Warszawa 2008.

Szczepański J, Zagadnienia socjologii współczesnej, Warszawa 1965.

Tatarkiewicz W, Historia filozofii, Warszawa 1999, t. II.

Tonnies F, Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury, wstęp J. Szacki, Warszawa 1988.

Turner J. H., Struktura teorii socjologicznej, Warszawa 2006.

Weber M, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, wstęp D. Lachowska, Warszawa 2002. Google Scholar