Abstrakt

Omówione podstawowe, według autora, aspekty relacji człowieka – gatunku i jednostki – ze światem: jego poznanie, wartościowanie i praktyczną zmianę (tworzenie, przekształcanie). Owa relacja jest traktowana jako fundamentalny i uniwersalny problem filozofii, a zwłaszcza historiozofii, antropologii oraz etyki. Samo pojęcie “świat człowieka” autor pojmuje szeroko, obejmując nim: świat przyrody (zewnętrzny i wewnętrzny, ludzki), świat społeczny (historia, instytucje społeczne), każdą jednostkę ludzką jako odrębny świat, wewnętrzny, duchowy świat człowieka oraz pozaludzki świat Absolutu. Na tym złożonym tle (a każdy z tych “światów” jest wewnętrznie zróżnicowany) rozważono kwestię złożonego stosunku człowieka do owych bytów.

Istotne miejsce zajmuje w tekście charakterystyka oraz krytyka koncepcji, w których są sobie przedstawiane poznanie, wartościowanie i zmiana świata – w których absolutyzowana jest jedna z tych form stosunku człowieka do świata, a pomniejszane lub negowane pozostałe. Podkreślono ich organiczną jedność, traktując przy tym wartości i wartościowanie jako swoisty pomost między poznaniem świata i praktyką zmierzającą do jego zmiany, nadania mu pożądanego kształtu.