Abstract

Rozpatrzono nie tylko wartości pozytywne, co najczęściej czyniono w literaturze filozoficznej, lecz również antywartości oraz ich rolę w życiu jednostki i społeczeństwa. Przedstawiono historię zagadnienia oraz różne, niekiedy skrajne, rozwiązania: poczynając od optymistycznych i humanistycznych, a kończąc na pesymistycznych i antyhumanistycznych. Przyczyną takiego zróżnicowania punktów widzenia jest realne postępowanie ludzi, określone nie tyle przez obiektywne warunki ich życia, ile przez różne cielesne i duchowe wartości i antywartości. Podkreślono złożoność natury ludzkiej, której poznanie stanowiłoby początek zrozumienia prawidłowości kształtowania się i funkcjonowania wartości i antywartości. Uzasadniono konieczność rozpatrywania istoty człowieka jako dialektycznej jedności oraz przeciwieństwa pierwiastka duchowego i cielesnego. Podejście takie umożliwia określenie podstawowych wartości i antywartości dla jednostki, narodu, całej ludzkości, a ponadto pozwala uniknąć jednostronności i absolutyzacji podczas wyjaśnienia istotnych sił człowieka. Zdaniem autora, podstawową zasadą kształtowania się człowieka jako jednostki o wysokim poziomie moralnym, a w konsekwencji także i postępu społecznego, jest prawo ukierunkowanego wzrostu cielesnej, cielesno-duchowej i duchowej determinacji aksjologicznej w życiu ludzi, która prowadzi do harmonii ciała i duszy, do wzajemnego zrozumienia między ludźmi i osiągnięcia przez nich szczęścia.