Abstract

W artykule wyjaśniam sposób pojmowania przez królewieckiego myśliciela sensu ludzkich dziejów wplecionych w mechanizm przyrody i kosmiczne uniwersum. Immanuel Kant w swoich rozważaniach o przyrodzie posługuje się dwoma pojęciami. Tak, jak istnieje dualizm bytu i materii, światło i cień, mamy zasadniczo dwojaką relację z rzeczywistością-przyrodą. Jedna odnosi się do powtarzającej się sekwencji przewidywalnych zjawisk empirycznych. Według drugiego znaczenia jest to ukryta siła wolności, idealny wyznacznik celów naturalnych, potężny rozum Opatrzności. Prawa przyrody są prawami mechanicznymi - bada je rozum teoretyczny. Prawa wolności są zasadami moralnymi - dosięga ich rozum praktyczny. Ogólne prawa przyrody wywodzimy z własnego intelektu. Pozwala nam to zapanować nad rzeczywistością materialną. Jakie są jednak optymalne cele natury? Jakie jest najlepsze przeznaczenie ludzkości? Kant szuka odpowiedzi na te pytania w normach działania postulowanych przez rozum praktyczny. Sądzi, że człowiek może realizować zadania wynikające z jego związku z przyrodą oraz z wyposażenia przez przyrodę w ukryte zadatki do samorealizacji wykraczającej poza empiryczną rzeczywistość.