Do we have a Senate fit for our times, or expectations for the political role of the Senate of Poland and contemporary reality
Marcin Dziadkiewicz
University of Warsawhttps://orcid.org/0009-0001-7720-6088
Bartosz Fiłoc
University of Warsawhttps://orcid.org/0000-0003-3978-4239
Abstract
The Senate, as the second chamber of parliament, has been an important element of the Polish system for centuries. In many European countries, the bicameral parliament is an accepted legal standard which still exists today. In Poland, after an absence of nearly forty years due to political transformation, the Senate reappeared in 1989. The topic concerning the existence and function of the Senate has been present in public discourse for years, raising numerous disputes.
The aim of this paper is to answer the question of what role the Senate plays and whether it should be analogous to the one assigned to it during the systemic transformation. The authors analysed the statements of politicians holding various offices over the past 30 years and cited examples from the practice of the Senate's functioning. Additionally, statements by doctrine representatives evaluating the functioning of the Upper House and the legitimacy of maintaining bicameralism in the Polish Parliament were presented. The above made it possible to compare the expectations of those present when this constitutional organ was reintroduced into the legal system in the 1990s with the actual role played by the Senate today. The authors presented arguments for and against the advisability of retaining the second chamber of parliament. In their conclusions, they found that the scope of competences and the constitutional position of the Senate are largely variable over time and are derived from the political situation. The Senate can act as a counterbalance to the other branches of government, but in practice it is not a key element of the system.
Keywords:
the Senate, Constitution of the Republic of Poland, bicameralism, liquidation of the Senate, model of the parliamentary systemReferences
Literatura Google Scholar
Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. czwarte, Warszawa 1998. Google Scholar
Czarny P., Florczak-Wątor M., Naleziński B., Radziewicz P., Tuleja P., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. drugie, Warszawa 2023. Google Scholar
Dudek A., Historia polityczna Polski 1989–2012, Kraków 2013. Google Scholar
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2023. Google Scholar
Górecki D., Rada Społeczno-Gospodarcza przy Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1982–1985), „Acta Universitatis Lodziensis – Folia Iurdica” 1991, nr 45. Google Scholar
Jaskiernia J., Wizja parlamentu w nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1994. Google Scholar
Jaworski C., Na dwudziestolecie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Palestra” 2017, nr 4. Google Scholar
Kaczyński J., Wizja parlamentu w nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1995. Google Scholar
Kallas M., Lityński A., Historia ustroju i prawa Polski Ludowej, Warszawa 2003. Google Scholar
Kruk-Jarosz M., Spór o Senat w III RP na tle sporu o dwuizbowość parlamentu, [w:] R. Piotrowski (red.), Rola dwuizbowości w ustroju demokratycznym, Warszawa 2023. Google Scholar
Modzelewski B., Współczesny bikameralizm – czyli kształt i sens istnienia dwuizbowego modelu parlamentu, „Acta Erasmiana” 2019, t. XVIII. Google Scholar
Suchocka H., Czy istnieje „europejski standard prawny” dotyczący struktury parlamentu (dwuizbowości) w świetle opinii Komisji Weneckiej, [w:] R. Piotrowski (red.), Rola dwuizbowości w ustroju demokratycznym, Warszawa 2023. Google Scholar
Tusk D., Wizja parlamentu w nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1995. Google Scholar
Akty prawne Google Scholar
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 44, poz. 267 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz.U. Nr 30, poz. 227). Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.). Google Scholar
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 19, poz. 101). Google Scholar
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 26 marca 1982 r. w sprawie utworzenia Rady Społeczno-Gospodarczej przy Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (M.P. z 1982 r., Nr 10, poz. 66 z późn. zm.). Google Scholar
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zmianie uchwały w sprawie utworzenia Rady Społeczno-Gospodarczej przy Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (M.P. z 1983 r., Nr 17, poz. 95). Google Scholar
Źródła internetowe Google Scholar
Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Oceny działalności instytucji publicznych w marcu. Komunikat z badań, Warszawa 2023, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_039_23.PDF. Google Scholar
Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Ocena działalności Parlamentu w latach 1989–1995. Komunikat z badań, Warszawa 1995, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/1995/K_092_95.PDF. Google Scholar
European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission), The role of the second chamber in European States, Study No. 335/2005, Strasbourg, 1 March 2006, https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL(2006)011-bil. Google Scholar
European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission), Report on second chambers in Europe, parliamentary complexity or democratic necessity?, Study No. 335/2005, Strasbourg, 11 August 2006, https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL(2006)059-e. Google Scholar
Franas A., Senat to nie izba poobiedniej drzemki, https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,senat-to-nie-izba-poobiedniej-drzemki,wia5-3312-71983.html. Google Scholar
Kancelaria Senatu, Liczbowe zestawienie inicjatyw ustawodawczych Senatu w latach 1989-2023, Warszawa 2023, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/statystyki/podstawowe_dane_11/08_inicjatywy_1-11.pdf. Google Scholar
Kancelaria Senatu, Liczbowe zestawienie ustaw rozpatrzonych przez Senat w latach 1989-2023, Warszawa 2023, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/statystyki/podstawowe_dane_11/07_ustawy_i_poprawki_1-11.pdf. Google Scholar
Prof. Stelmachowski o przywróceniu Senatu i jego roli w przyszłości, https://www.senat.gov.pl/lat-30-odrodzonego-senatu/rozmowa-z-marszalkiem-andrzejem-stelmachowskim/?fbclid=IwAR3xGYMdqTll2mhgTzDk_IAVDxwDiY-DiVi9uKBjyIW1i3KM1fa2z6iwbqs. Google Scholar
Sejm oceniany przez Polaków znacznie lepiej niż poprzedni. Gdzie idą linie podziału?, https://businessinsider.com.pl/polityka/sondaz-cbos-tak-polacy-oceniaja-nowy-sejm-i-senat/w8q1ewe. Google Scholar
SLD chce likwidacji Senatu, https://www.rp.pl/wydarzenia/art5445701-sld-chce-likwidacji-senatu. Google Scholar
Szukała M., 10 lat temu zmarł prof. Andrzej Stelmachowski – pierwszy marszałek Senatu III RP, https://dzieje.pl/aktualnosci/10-lat-temu-zmarl-prof-andrzej-stelmachowski-pierwszy-marszalek-senatu-iii-rp. Google Scholar
