Nadwyżka operacyjna i jej znaczenie w finansowaniu zadań samorządu terytorialnego na przykładzie gmin województwa małopolskiego
Anna Wichowska
Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0003-2862-4424
Abstrakt
Nadwyżka operacyjna stanowi dodatnią różnicę między dochodami i wydatkami bieżącymi jednostki samorządu terytorialnego. Poziom nadwyżki operacyjnej determinuje zakres i jakość realizacji zdań, a także możliwości inwestycyjne oraz rozwojowe jednostki. W okresach spowolnienia gospodarczego nadwyżka może służyć jako swoisty bufor i gwarancja ciągłego i efektywnego funkcjonowania jednostki samorządu terytorialnego. Celem badań była ocena nadwyżki operacyjnej oraz możliwości realizacji zadań samorządu terytorialnego na podstawie salda dochodów i wydatków bieżących w aktualnych uwarunkowaniach gospodarczych. Analizy przeprowadzono na przykładzie gmin województwa małopolskiego, a okres badawczy obejmował lata 2014-2021. Jak wynika z przeprowadzonych badań, najbardziej dynamiczna sytuacja w kształtowaniu się nadwyżki operacyjnej wystąpiła w gminach miejskich. Gminy te utrzymywały najwyższy przeciętny poziom nadwyżki operacyjnej, charakteryzował się on jednak dużymi fluktuacjami, np. w 2020 r. w związku z pandemią COVID-19. Może to wynikać z wysokich dochodów budżetowych oraz z najszerszego zakresu zadań obligatoryjnych, a także z wrażliwości na zmiany koniunkturalne istotnych w miastach dochodów budżetowych. W konsekwencji realizacja zadań w sposób ciągły i na stałym poziomie jakości w okresach dekoniunktury może być w przypadku tych miast zagrożona, a niższy poziom nadwyżki operacyjnej może zmuszać te samorządy do zaciągania zobowiązań.
Słowa kluczowe:
polityka fiskalna, budżet gminy, dochody własne, nadwyżka operacyjna, zadania samorządu terytorialnegoBibliografia
Bank Gospodarstwa Krajowego. (2022). Retrieved from https://www.bgk.pl/files/public/Raporty/20221102-Raport-o-inwestycjach-JST.pdf (27.08.2022). Google Scholar
Cyburt, A., & Gałecka, A. (2020). Rola nadwyżki operacyjnej w budowaniu stabilności finansowej i potencjału inwestycyjnego jednostek samorządu terytorialnego. Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 23(72), 17-32.
Crossref
Google Scholar
Gornowicz, M., & Wichowska, A. (2017). Struktura demograficzna a dochody gmin województwa warmińsko-mazurskiego w latach 2010-2014. Społeczeństwo i Ekonomia, 1(7), 61-72.
Crossref
Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm. Google Scholar
Korolewska, M. (2022). Leksykon budżetowy. Retrieved from https://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/BASLeksykon.xsp?id=2D5E0A6C5F69F133C1257A610042B090&null=null (21.08.2022). Google Scholar
Kowalska, I., Jurewicz D., & Legutko M. (2019). Skutki finansowe władztwa podatkowego gmin. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 21(70), 118-131. http://dx.doi.org/10.22630/PEFIM.2019.21.70.10.
Crossref
Google Scholar
Krzemińska, A. (2018a). Znaczenie nadwyżki operacyjnej w budżecie gmin i miast na prawach powiatu na przykładzie województwa wielkopolskiego i lubelskiego. Optimum. Economic Studies, 92(2), 61-73.
Crossref
Google Scholar
Krzemińska, A. (2018b). Rola budżetu bieżącego w gospodarce finansowej gmin i miast na prawach powiatu. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 521, 89-98.
Crossref
Google Scholar
Kwaśny, J. (2017). Kondycja finansowa wybranych jednostek samorządu terytorialnego województwa małopolskiego w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 49, 228-250. https://doi.org/10.15584/nsawg.2017.1.18
Crossref
Google Scholar
Kwaśny, J. (2018). Aktywność inwestycyjna a problem zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 56, 148-157. https://doi.org/10.15584/nsawg.2018.4.12
Crossref
Google Scholar
Kwaśny, J. (2019). Trzydzieści lat samorządności terytorialnej w Polsce-gospodarka, rozwój, reformy. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków. Google Scholar
Maj-Waśniowska, K., & Cycoń, M. (2012). Reguły fiskalne dotyczące jednostek samorządu terytorialnego jako element konsolidacji fiskalnej w Polsce. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, 13, 183-198. Google Scholar
Ministerstwo Finansów. (2022). Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w latach 2019-2021. Retrieved from https://www.gov.pl/web/finanse/wskaznikido-oceny-sytuacji-finansowej-jst-w-latach-2019---2021 (27.08.2022). Google Scholar
Surówka, K., & Winiarz, M. (2018). The Scope of Decision-Making Freedom of Local Authorities and the Problem of Access to Finance Resources. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H – Oeconomia, 51(6), 453-464.
Crossref
Google Scholar
Ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Dz.U. z 2003 r., nr 88, poz. 539. Google Scholar
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych ustawa. Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm. Google Scholar
Wichowska A., & Lizińska, W. (2022). Peculiarities of municipalities’ investment activity: a case study of Eastern Poland. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 9(3), 10. http://dx.doi.org/10.9770/jesi.2022.9.3(1).
Crossref
Google Scholar
Wichowska, A. (2022). Government transfers in the budgets of Polish municipalities and their determinants. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 59, 133-148. http://dx.doi.org/10.14746/rrpr.2022.59.09.
Crossref
Google Scholar
Wichowska, A., & Ostrowska, A. (2018). Stabilność finansowa gmin na przykładzie gmin województwa warmińsko-mazurskiego. Studia Prawno-Ekonomiczne, 109, 339-354. Google Scholar
Wierzbicka, W., Nierobisz, A., & Sobiecki, M. (2021). Stability of Tax Revenue in Poland’s National Budget in 2004-2020. Olsztyn Economic Journal, 16(1), 87-100. https://doi.org/10.31648/oej.7313.
Crossref
Google Scholar
Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0003-2862-4424
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Każdy Autor składa oświadczenie, że praca nie była wcześniej publikowana (pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji) oraz nie narusza praw autorskich innych osób. Jednocześnie Autor przenosi na wydawcę wyłączne prawo wydania i rozpowszechniania tego utworu drukiem w formie zwartej publikacji czasopisma oraz w formie publikacji elektronicznej.
Czasopismo udostępnione jest na licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND
