ETYKA PUBLIKACJI

Redakcja kwartalnika Prace Językoznawcze wdrożyła zasady mające na celu przeciwdziałanie wszelkim przejawom nierzetelności naukowej, w szczególności praktykom ghostwriting i guest authorship.

Ghostwriting to sytuacja, w której osoba mająca istotny wkład w powstanie publikacji nie została wymieniona jako współautor ani nie ujawniono jej udziału w procesie tworzenia tekstu. Tak zwany ghost author to osoba pominięta na liście autorów, mimo że spełnia kryteria autorstwa. W celu zapobiegania takim przypadkom redakcja wymaga od autorów ujawnienia afiliacji oraz wskazania wszystkich osób, które uczestniczyły w opracowaniu koncepcji pracy, gromadzeniu materiału badawczego lub analizie danych. Odpowiedzialność za prawdziwość tych informacji ponosi osoba zgłaszająca tekst do publikacji.

Guest authorship (autor gościnny lub grzecznościowy) to określenie sytuacji, w której dana osoba została wymieniona jako autor lub współautor publikacji, mimo że jej udział w przygotowaniu tekstu był znikomy lub żaden. W celu zapobiegania tego typu praktykom redakcja wymaga, aby w przypadku tekstów wieloautorskich dołączono oświadczenie określające procentowy wkład każdego z autorów w powstanie publikacji. Oświadczenie to musi zostać podpisane przez wszystkich współautorów.

Przyjęte przez redakcję Prac Językoznawczych zasady są zgodne z wytycznymi Committee on Publication Ethics (COPE), dostępnymi na stronie: www.publicationethics.org.

W przypadku stwierdzenia nierzetelności naukowej redakcja stosuje procedury opracowane przez COPE. W każdej sytuacji podejrzenia o nieetyczne praktyki, redakcja podejmuje działania zgodnie z tymi wytycznymi, kontaktując się z autorem/autorkami i uwzględniając ich wyjaśnienia w toku dalszego postępowania.

Tok postępowania redakcji przedstawia się następująco w odniesieniu do:

1. podejrzenia o zbędną (zduplikowaną) publikację w zgłoszonym manuskrypcie: zgromadzenie pełnej dokumentacji z materiałem dowodowym → sprawdzenie zakresu pokrycia/powtórzeń programem antyplagiatowym lub za pomocą innych źródeł → w zależności od wyników badania stopnia pokrycia/powtórzeń oraz reakcji lub braku reakcji autora decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, korekcie tekstu albo dalszym procedowaniu;
2. podejrzenia o zbędną publikację w opublikowanym artykule: zgromadzenie pełnej dokumentacji z materiałem dowodowym → sprawdzenie zakresu pokrycia/powtórzeń → w zależności od wyników badania stopnia pokrycia/powtórzeń oraz reakcji lub braku reakcji autora decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, korekcie tekstu albo dalszym procedowaniu;
3. podejrzenia o plagiat w zgłoszonym manuskrypcie: zgromadzenie pełnej dokumentacji z materiałem dowodowym → sprawdzenie, w jakim stopniu praca została skopiowana → w zależności od wyników badania stopnia pokrycia/powtórzeń oraz reakcji lub braku reakcji autora decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, poinformowaniu autora drugiego czasopisma włączonego w tę sprawę lub wydawcy splagiatowanej książki, korekcie tekstu albo dalszym procedowaniu;
4. podejrzenia o plagiat (za plagiat uznaje się wykorzystanie fragmentów tekstu i/lub danych bez uznania autorstwa, zaprezentowane tak, jakby były autorstwa plagiatora) w opublikowanym artykule: zgromadzenie pełnej dokumentacji z materiałem dowodowym → sprawdzenie, w jakim stopniu praca została skopiowana → w zależności od wyników badania stopnia pokrycia/powtórzeń oraz reakcji lub braku reakcji autora decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji z wersji elektronicznej, zamieszczeniu notki na ten temat w kolejnymi opublikowanym numerze w wersji tradycyjnej i elektronicznej, poinformowaniu autora drugiego czasopisma włączonego w tę sprawę lub wydawcy splagiatowanej książki, jeśli zarzuty zostały potwierdzone;
5. podejrzenia o sfabrykowanie danych w zgłoszonym manuskrypcie: prośba o dowody do osoby zgłaszającej podejrzenia, że dane zostały sfabrykowane → analiza danych, kontakt z autorem, ewentualne zasięgnięcie opinii z zewnątrz → w zależności od wyników postępowania decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, korekcie, jeśli błąd był niezamierzony, albo dalszym procedowaniu, jeżeli zarzut był bezpodstawny;
6. podejrzenia o sfabrykowanie danych w opublikowanym artykule: prośba o dowody do osoby zgłaszającej podejrzenia, że dane zostały sfabrykowane → analiza danych, kontakt z autorem, ewentualne zasięgnięcie opinii z zewnątrz → w zależności od wyników postępowania decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, jeśli zarzuty zostały potwierdzone, korekcie, jeśli błąd był niezamierzony;
7. zmian na liście autorów przed opublikowaniem tekstu: wyjaśnienie powodów zmian autorstwa, sprawdzenie, czy wszyscy autorzy zgadzają się na dodanie/usunięcie kolejnej osoby → jeśli tak – dodanie/usunięcie autora, jeśli nie – wstrzymanie recenzji/publikacji do czasu rozstrzygnięcia kwestii autorstwa przez wszystkich autorów, w razie konieczności za pośrednictwem ich instytucji;
8. zmian na liście autorów po opublikowaniu tekstu: wyjaśnienie powodów zmian autorstwa, sprawdzenie, czy wszyscy autorzy zgadzają się na dodanie/usunięcie danej osoby → jeśli tak, dodanie/usunięcie autora, jeśli tak – opublikowanie korekty, jeśli nie –wyjaśnienie autorom, że nie zostaną dokonane zmiany do czasu uzyskania zgody wszystkich autorów, jeśli zostanie ona uzyskana opublikowanie korekty, jeśli nie zgłoszenie przypadku do instytucji autora wraz z prośbą o rozstrzygnięcie sytuacji, opublikowanie korekty, jeśli jest wymagana przez instytucję;
9. podejrzenia o autorstwo widmo, gościnne lub grzecznościowe: przejrzenie zgłoszenia tekstu i oświadczenia autorskiego → w przypadku podejrzenia pominięcia/nieuzasadnionego dodania jakiejś osoby kontakt z autorami i wyjaśnienie wątpliwości → w przypadku konieczności zmian w autorstwie pozyskanie zgody wszystkich autorów → przekazanie do recenzji/druku.

Wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucji zatrudniających autorów i/lub ciał nadzorujących). W związku z zapobieganiem tego typu zjawiskom prosimy autorów o przestrzeganie wymogów etycznych oraz oświadczenie, że praca jest oryginalnym wynikiem ich badań i wskazanie ich procentowego udziału w powstaniu tekstu.