„Głupia babska egzaltacja”. Autobiograficzna twórczość Izabeli Czajki-Stachowicz w świetle wybranych koncepcji krytyki feministycznej

Anna Pietrzak

doi:10.31648/pl.10711

Opublikowane: 2025-10-30

Nr 13 (2025)

„Głupia babska egzaltacja”. Autobiograficzna twórczość Izabeli Czajki-Stachowicz w świetle wybranych koncepcji krytyki feministycznej

Anna Pietrzak

Prace Literaturoznawcze

Dział: Odsłony kobiecych światów

https://doi.org/10.31648/pl.10711

Abstrakt

Artykuł dotyczy autobiograficznej twórczości Izabeli Czajki-Stachowicz napisanej i opublikowanej w znacznej większości w latach 60. XX wieku. Główna część rozważań skupia się na literaturoznawczej analizie wybranych powieści w perspektywie współczesnych koncepcji dotyczących autobiografizmu kobiecego. Jedną z podstaw analitycznych stanowi rozumienie autobiografii zaproponowane w publikacji Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Narracyjne „ja”, opowiadające o swoim doświadczeniu, uwikłane w historyczno-społeczny kontekst zostało poddane analizie wykorzystującej koncepcję funkcji autokreacyjnej i kategorię autoportretu literackiego. Kobiece doświadczenie, zawierające w sobie historię małżeństw, relacji z mężczyznami, aborcji i molestowania seksualnego, spisane w autobiograficznej twórczości Czajki- Stachowicz zostaje potraktowane jako przedmiot dociekań literaturoznawczych w perspektywie krytyki feministycznej. W tym kontekście artykuł jest próbą umiejscowienia analizowanych teksów na osi refleksji feministycznej – od myśli wyrażonej przez Simone de Beauvoir w rozdziale książki Druga płeć zatytułowanym Od lat dojrzałych do starości do współczesnych koncepcji zaproponowanych m.in przez Brigitte Gautier w tekście Zaklęcia czarodziejki Vivien, czyli o autobiografii kobiecej i Annę Godzińską w artykule Gender i (auto)biografia. W tekście podjęto także kwestię dychotomii, którą można określić na spektrum „Czajka-Stachowicz o sobie/inni o pisarce”.

Słowa kluczowe:

Czajka-Stachowicz, feminizm, autobiografia, krytyka feministyczna

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Pietrzak, A. (2025). „Głupia babska egzaltacja”. Autobiograficzna twórczość Izabeli Czajki-Stachowicz w świetle wybranych koncepcji krytyki feministycznej. Prace Literaturoznawcze, (13), 151–162. https://doi.org/10.31648/pl.10711

Cited by / Share

Bibliografia

Beaujour Michael (2009), Autobiografia i autoportret, przeł. K. Falicka, w: Autobiografia, red. M. Czermińska, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk: 98–125.
Google Scholar

Bell Iza (1937), Moja podróż: szlakiem południa, F. Hoesick, Warszawa. Czajka-Stachowicz Izabela (1961), Lecę w świat, Iskry, Warszawa.
Google Scholar

Czajka-Stachowicz Izabela (1965), Córka czarownicy na huśtawce, Czytelnik, Warszawa.
Google Scholar

Czajka-Stachowicz Izabela (1965), Nigdy nie wyjdę za mąż, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Czajka-Stachowicz Izabela (2012), Małżeństwo po raz pierwszy, W.A.B., Warszawa. Beauvoir Simone de (2003), Druga płeć, przeł. G. Mycielska, M. Leśniewska, Wydawnictwo Jacek Santorski & Co, Warszawa: 634–653.
Google Scholar

Man Paul de (1986) Autobiografia jako od-twarzanie, przeł. M.B. Fedewicz, „Pamiętnik Literacki” nr 72 (2): 307–318.
Google Scholar

Doubrovsky Serge (2007), Autobiografia/prawda/psychoanaliza, przeł. A. Turczyn, „Teksty Drugie”, nr 1–2: 189–203.
Google Scholar

Gautier Brigitte (2000), Zaklęcia czarodziejki Vivien, czyli o autobiografii kobiecej, w: Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, red. G. Borkowska, L. Sikorska, Instytut Badań Literackich, Warszawa: 152–158.
Google Scholar

Gelbart Izabela. [por. Czajka] (1946), Pieśni żałobne getta, Wydawnictwo Julian Wyderka, Katowice.
Google Scholar

Głowiński Michał (1988), Powieść autobiograficzna, hasło w: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław: 382–383. Lejeune Philippe (1975), Pakt autobiograficzny, przeł. A.W. Labuda, „Teksty: Teoria literatury, Krytyka, Interpretacja”, nr 5 (23): 31–49.
Google Scholar

Nadana-Sokołowska Katarzyna (2014), Autobiografia, hasło w: Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. M. Rudaś-Grodzka i in., Czarna Owca, Warszawa: 54–58. Sołowianiuk Paulina (2011), Ta piękna mitomanka. O Izabeli Czajce-Stachowicz, Iskry, Warszawa.
Google Scholar

Tarska Anna (1970), Jak być legendą?, „Echo Krakowa” nr 274.
Google Scholar

Uniłowski Zbigniew (1988), Wspólny pokój, Iskry, Warszawa.
Google Scholar

Wallis Mieczysław (1964), Autoportret, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
Google Scholar

Wasitz Ryszard (1957), O dobrej wróżce, chytrym kowalu i narodzinach oraz cudownym ocaleniu Czajki, „Nowa Kultura”, nr 11: 4.
Google Scholar

Witkiewicz Stanisław Ignacy (2010), Pożegnanie jesieni, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Google Scholar