Doświadczając otchłani. Wokół zapomnianego dramatu Tadeusza Konczyńskiego

Ewa Chojnacka

Opublikowane: 2018-09-291

Nr 3 (2015)

Doświadczając otchłani. Wokół zapomnianego dramatu Tadeusza Konczyńskiego

Ewa Chojnacka

Abstrakt

This article is devoted to the analysis and interpretation of the drama entitled Abyss by Tadeusz Konczynski with the emphasis on the issue of spiritual nothingness. It aims to diagnose the reality close to the characters, which revolves around the materialistic conception of life and the crisis of traditional morality. Another matter discussed is the creation of the protagonist, who is the expression of “the new age” and the embodiment of moral decay. The author of the article analyses the destructive impact of the character on his close surroundings. She also considers his outlook upon the world, which constitutes the main motive for his actions. The author refers to the notion of liberty or ethical relativism and considers the character’s attitude in the context of nihilism. With regard to that, she points out that the work by Konczynski engages in a dialogue with the thought of Nietzsche. The final issue of concern to the author is the problem of overcoming moral nothingness as well as the relation between ethics and aesthetics.

Słowa kluczowe:

etyka, otchłań, modernizm, dramat, nihilizm

Inne teksty tego samego autora

Ewa Chojnacka, W obliczu aksjologicznej próżni. O rozpadzie świata wartości w literaturze Młodej Polski i w prozie najnowszej , Prace Literaturoznawcze: Nr 1 (2013)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Chojnacka, E. (2018). Doświadczając otchłani. Wokół zapomnianego dramatu Tadeusza Konczyńskiego. Prace Literaturoznawcze, (3). Pobrano z https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/pl/article/view/1142

Cited by / Share

Bibliografia

Bukowiński Władysław, „Prawda” 1900, nr 41, s. 493.

Czabanowska-Wróbel Anna, Baśń w literaturze Młodej Polski, Kraków 1996.

Eustachiewicz Lesław, Dramaturgia Młodej Polski. Próba monografii dramatu z lat 1890–1918, Warszawa 1982.

Gołaszewska Maria, Istota i istnienie wartości. Studium o wartościach estetycznych na tle sytuacji aksjologicznej, Warszawa 1990.

Gumkowska Magdalena, Ten, który wygrał z Boy’em, czyli warszawski sukces i klęska Tadeusza Konczyńskiego, w: Pisarze Młodej Polski i Warszawa, red. Danuta Knysz-Tomaszewska, Roman Taborski i Jadwiga Zacharska, Warszawa 1998, s. 134–136.

Gutowski Wojciech, Pasje wyobraźni. Szkice o literaturze romantyzmu i Młodej Polski, Toruń 1991.

Gutowski Wojciech, Nagie dusze i maski. O młodopolskich mitach miłości, Kraków 1997.

Gutowski Wojciech, Wobec „śmierci Boga”. Sytuacje młodopolskie, „Roczniki Humanistyczne” 1997, z. 1, s. 151–164.

Gutowski Wojciech, Mit – Eros – Sacrum. Sytuacje młodopolskie, Bydgoszcz 1999.

Gutowski Wojciech, Z próżni nieba ku religii życia. Motywy chrześcijańskie w literaturze Młodej Polski, Kraków 2001.

Gutowski Wojciech, Głosy osobne: z krawędzi Nicestwienia /znicestwienia krawędzi, w: Nihilizm i historia. Studia z literatury XIX i XX wieku, red. Mikołaj Sokołowski i Jarosław Ławski, Białystok – Warszawa 2009, s. 667–695.

Hahn Wiktor, Henryk Ibsen w Polsce, „Pamiętnik Lubelski” 1930, t. 1, s. 269.

Januszkiewicz Michał, Nihilizm jako kategoria literaturoznawcza, „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska” 2007, nr 5, s. 177–191.

Kempner Gabriel, Z teatru, „Przegląd Tygodniowy” 1900, nr 41, s. 441–442.

Konczyński Tadeusz, Henryk Ibsen [Szkic krytyczny], „Słowo Polskie” 1898, nr 91, s. 4.

Konczyński Tadeusz, Józef Szujski jako teoretyk i twórca dramatyczny, „Ateneum” 1900, t. 1, s. 85–111; 335–360.

Konczyński Tadeusz, List w sprawie „Otchłani”, „Kurier Poznański” 1901, nr 135, s. 3.

Konczyński Tadeusz, Modernizm w świetle umiejętnej krytyki, „Tygodnik Słowa Polskiego” 1902, nr 2, s. 1–2.

Konczyński Tadeusz, Gabriel D’Annunzio, w: Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. Maria Podraza-Kwiatkowska, Wrocław 1973, s. 45–53.

Kowal Grzegorz, Nihilizm Friedricha Nietzschego, w: Nihilizm i historia. Studia z literatury XIX i XX wieku, red. Mikołaj Sokołowski i Jarosław Ławski, Białystok-Warszawa 2009, s. 475–488.

Krzyżanowski Julian, Neoromantyzm polski 1890–1918, bibliografię oprac. Teresa Brzozowska-Komorowska i Maria Bokszczanin, Wrocław 1980.

Landgrebe Ludwig, O przezwyciężaniu nihilizmu europejskiego, przeł. Grzegorz Sowiński, w: Wokół nihilizmu, red. Grzegorz Sowiński, Kraków 2001, s. 225–240.

Makowiecki Andrzej Zdzisław, Słownik postaci literackich, Warszawa 2000.

Matuszek Gabriela, Naturalistyczne dramaty, Kraków 2001.

Matuszek Gabriela, Etyka destrukcji i archetyp sumienia w twórczości Stanisława Przybyszewskiego, w: Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863–1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. Ewa Ihnatowicz, Ewa Paczoska, Warszawa 2006, s. 119–129.

Miłaszewski Stanisław, Nowalie więdnącego sezonu, „Tygodnik Ilustrowany” 1923, nr 23, s. 371.

Niewiadomski Andrzej, Smuszkiewicz Antoni, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Poznań 1990.

Podraza-Kwiatkowska Maria, Pustka – otchłań – pełnia. Ze studiów nad młodopolską symboliką inercji i odrodzenia, w: tejże, Somnambulicy – Dekadenci – Herosi. Studia i eseje o literaturze Młodej Polski, Kraków 1985, s. 29–78.

Popiel Magdalena, Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej, Kraków 2003.

Sadlik Magdalena, „Zmora juste-milieu”, czyli w dramaturgicznej ,,Otchłani” Tadeusza Konczyńskiego, w: Zapomniany dramat, t. I, red. Maria Jolanta Olszewska i Krystyna Ruta-Rutkowska, Warszawa 2011, s. 151-160.

Stala Marian, Metafora w liryce Młodej Polski. Metamorfozy widzenia poetyckiego, Warszawa 1988.

Stala Marian, Pejzaż człowieka. Młodopolskie myśli i wyobrażenia o duszy, duchu i ciele, Kraków 1994.

Tadeusz Konczyński 1875-1944, oprac. Marta Piwińska, w: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria V: Literatura okresu Młodej Polski, t. II, zespół red. Kazimierz Wyka, Artur Hutnikiewicz, Mirosława Puchalska, Warszawa 1967, s. 495–511.

Tuczyński Jan, Schopenhauer a Młoda Polska, Gdańsk 1969.

Walas Teresa, Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890–1905), Kraków 1986.

Weiss Tomasz, Cyganeria Młodej Polski, Kraków 1970.

Wolski Wacław, Teatr, „Tygodnik Mód i Powieści” 1900, nr 42, s. 364–365.

Zapolska Gabriela, Z teatru („Otchłań”, sztuka Konczyńskiego), „Słowo Polskie” 1901, nr 421, s. 1.

Zawadzki Andrzej, Pojęcie nihilizmu u Nietzschego, Heideggera i Vattimo, „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska” 2004, nr 3, s. 209–214. Google Scholar