„Żarliwa o rzeczy ojczyste Polka”. O romantycznych tłumaczkach na straży pamięci narodu

Karolina Dębska

Opublikowane: 2018-12-301

Nr 6 (2018)

„Żarliwa o rzeczy ojczyste Polka”. O romantycznych tłumaczkach na straży pamięci narodu

Karolina Dębska

Abstrakt

In the 1840s in Wielkopolska, the first team of Polish women translators was gathered
by Konstancja Raczyńska to render texts connected with the history of Poland into Polish. In this
article, I would like to study the roles assumed by these translators. Were they traditional, invisible
servants of their authors? Did they translate to make a living? Or perhaps, taken with the authority
of the texts and their authors, did they try to be gatekeepers, keeping out the uninitiated? Or, just
the opposite, did they attempt to spread the gospel of the texts to their fellow Poles? To answer these
questions, I will begin with a short overview of their situation and biographies to find out who they
were, how they worked, what their competences and motivation were, and why they translated.
This information will serve as the basis for the translators’ profiles and for establishing their roles
in Polish history and culture.

Słowa kluczowe:

historia tłumaczenia, historiografia romantyczna, romantyzm, tłumaczenie, tłumaczki

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Dębska, K. (2018). „Żarliwa o rzeczy ojczyste Polka”. O romantycznych tłumaczkach na straży pamięci narodu. Prace Literaturoznawcze, (6). Pobrano z https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/pl/article/view/2658

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła

Raczyński Edward, Przedmowa, w: Materiały do historii Stanisława Leszczyńskiego króla
polskiego, red. tenże, Poznań 1841.

Raczyński Edward, Przedmowa, w: tegoż, Wspomnienia Wielkopolski, t. 1, Poznań 1842.

Opracowania

Barańczak Stanisław, Ocalone w tłumaczeniu, Kraków 2004.

Bourdieu Pierre, Les règles de l’art. Genèse et structure du champ littéraire, Paris 1998.

Brzeziński Maciej, Konstancja z Potockich Raczyńska, czyli żywot kobiety niezwykłej,
„E-poznań.pl” 2014, http://epoznan.pl/blogi-blog-19-4364 [dostęp: 11.12.2017].

Bukowski Piotr, Heydel Magda, Wprowadzenie, w: Współczesne teorie przekładu, red.
Piotr Bukowski, Magda Heydel, Kraków 2009.

Delisle Jean, Albertine Necker de Saussure, traductrice de transition, „sourcière”du romantisme,
w: Portraits de traductrices, red. tenże, Ottawa 2002.

Krzyżanowski Julian, Dzieje literatury polskiej, Warszawa 1969.

Kuszłejko Jacek, Rozpowszechnianie książek polskich na Kresach w okresie międzypowstaniowym,
w: Instytucje – publiczność – sytuacje lektury. Studia z historii czytelnictwa,
t. 6, red. Janusz Kostecki, Warszawa 1997.

Nawrocka Karolina, Inność czy niezwykłość? Wokół biografii Konstancji Potockiej-
-Raczyńskiej, w: „Gorsza” kobieta. Dyskursy inności, samotności, szaleństwa, red.
Daria Adamowicz, Yulia Anisimovets, Olga Taranek, Wrocław 2008.

Nord Christiane, Translating as a purposeful activity. Functionalist approaches explained,
Manchester 1997.

Ożarowski Czesław, Zarys dziejów książki, Poznań 1961.

Prunč Erich, Priests, princes and pariahs. Constructing the professional field of translation,
w: Constructing a sociology of translation, red. Alexandra Fukari, Michaela Wolf,
Amsterdam– Philadelphia 2007, s. 39–56.

Roney John B., The inside of history: Jean Henri Merle D’Aubigné and romantic historiography,
Westport, CT–London 1996.

Sadkowski Wacław, Odpowiednie dać słowu słowo, Toruń 2003.

Skibińska Elżbieta, Missionnaire, consacrant, passeur, héraut...? Figures du traducteur
de littérature polonaise en France, w: Figure(s) du traducteur, red. taż, Wrocław 2012.

Słodkowska Elżbieta, Produkcja i rozprowadzanie wydawnictw w Królestwie Polskim
w latach 1815–1830, Warszawa 2003.

Smoleński Władysław, Szkoły historyczne w Polsce, Warszawa 1986.

Szwejkowska Helena, Wybrane zagadnienia z dziejów książki XIX–XX wieku, Wrocław 1981.

Tryuk Małgorzata, „Ty nic nie mów, ja będę tłumaczył”: o etyce w tłumaczeniu ustnym,
Warszawa 2012.

Tymoczko Maria, Ideology and the position of the translator. In what sense is a translation
‘in between’?, w: Apropos of ideology: Translation studies on ideology – ideology
in translation studies, red. Marìa Calzada Pérez, London–New York 2014.

Venuti Lawrence, The translator’s invisibility, Exon 2008.

Wicherkiewiczowa Maria, Matylda z Aksamitowskich Ziołecka, Poznań 1930.

Wicherkiewiczowa Maria, Sylwetki Wielkopolskie. Matylda z Aksamitowskich Ziołecka
(1813–1851), „Nowy Kurier” 1930, nr 142 i 145.

Wierzbicki Andrzej, Historiografia polska doby romantyzmu, Wrocław 1999.

Wiesiołowski Jacek, Najlepsza Polka o niepospolitym usposobieniu, „Poznanianki. Kronika
Miasta Poznania” 2011, nr 1.

Wojtkowski Andrzej, Edward Raczyński i jego dzieło, Poznań 1929. Google Scholar