Wyznaczniki interpretacji szkolnych sytuacji trudnych młodzieży z lekką niepełnosprawnością intelektualną – w świetle studium przypadku
Paweł Kurtek
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Katedra Psychologiihttps://orcid.org/0000-0003-2149-6175
Abstrakt
Cel: Efektywne radzenie sobie w szkolnych sytuacjach trudnych z rówieśnikami wymaga adekwatnego wglądu społecznego. Ograniczone możliwości przetwarzania informacji przez osoby z LNI (lekką niepełnosprawnością intelektualną) mogą osłabiać proces atrybucji przyczynowej szczególnie w kontekście sytuacji stresowych, co najczęściej prowadzi do obronnego lokowania czynnika sprawczego w negatywnych dyspozycjach rówieśnika. Celem tego opracowania jest sprawdzenie regulacyjnej roli wyznaczników procesu atrybucji przyczynowej u osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną zaproponowanych w ramach koncepcji sześcianu Kelleya.
Metoda: Wykorzystując fenomenologiczne podejście jakościowe, dokonano analizy studiów przypadków.
Wyniki: Przeprowadzone wywiady z 12 uczniami z LNI w wieku od 18 do 24 lat wykazały, że niska wybiórczość negatywnego zachowania podmiotu, przy jednocześnie niskim konsensusie i powszechności tego zachowania, sprzyja lokowaniu czynnika sprawczego w napastniku (podmiot negatywny). Natomiast niska spójność negatywnego zachowania rówieśnika przy powszechności danego zachowania w grupie sprzyja sytuacyjnej atrybucji zdarzenia.
Konkluzja: Podsumowanie i dyskusja wyników oraz wskazanie ograniczeń przeprowadzonych badań wieńczy to opracowanie.
Słowa kluczowe:
atrybucja przyczynowa, niepełnosprawność intelektualna lekkiego stopnia, radzenie sobie w społecznych sytuacjach trudnychBibliografia
Alvarez-Couto, M. (2024). Challenging Behaviors in Adults with Intellectual Disabilities and ASD: Related Variables. W: G. Bennett i E. Goodall (red.), The Palgrave Encyclopedia of Disability (s. 1–12). Palgrave Macmillan. http://dx.doi.org/10.1007/978-3-031-40858-8_63-1
Crossref
Google Scholar
Brown, J., Beail, N. (2009). Self-harm among people with intellectual disabilities living in secure service provision: A qualitative exploration. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 22(6), 503–513. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/j.1468-3148.2009.00504.x
Crossref
Google Scholar
Clarkson, R., Murphy, G. H., Coldwell, J. B., Dawson, D. L. (2009). What characteristics do service users with intellectual disability value in direct support staff within residential forensic services? Journal of Intellectual and Developmental Disabilities, 34(4), 283–289. https://doi.org/10.3109/13668250903285630
Crossref
Google Scholar
Creswell, J. W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Google Scholar
Davies, B., Griffiths, J., Liddiard, K., Lowe, K., Stead, L. (2015). Changes in staff confidence and attributions for challenging behaviour after training in positive behavioural support within a forensic medium secure service. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 26(6), 847–861. https://doi.org/10.1080/14789949.2015.1072574
Crossref
Google Scholar
Duperouzel, H., Fish, R. (2010). Hurting no-one else’s body but your own: People with intellectual disability who self injure in a forensic service. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23(6), 606–615. https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2010.00559.x
Crossref
Google Scholar
Falk, K., Sansour, T. (2024). Self-Concept and Achievement in Individuals with Intellectual Disabilities. Disabilities, 4(2), 348–367. https://doi.org/10.3390/disabilities4020023
Crossref
Google Scholar
Forsterling, F. (2005). Atrybucje. Podstawowe teorie, badania i zastosowanie. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Google Scholar
Griffith, G. M., Hutchinson, L., Hastings, R. P. (2013). "I’m not a patient, I’m a person": The experiences of individuals with intellectual disabilities and challenging behavior—A thematic synthesis of qualitative studies. Clinical Psychology: Science and Practice, 20(4), 469–488. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/cpsp.12053
Crossref
Google Scholar
Hilton, D. J., Slugoski, B. R. (1986). Knowledge-based causal attribution: The abnormal conditions focus model. Psychological Review, 93(1), 75–88. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0033-295X.93.1.75
Crossref
Google Scholar
Isherwood, T., Burns, M., Naylor, M., Read, S. (2007). ‘Getting into trouble’: A qualitative analysis of the onset of offending in the accounts of men with learning disabilities. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 18(2), 221–234. https://doi.org/10.1080/14789940601111011
Crossref
Google Scholar
Jones, P., Stenfert Kroese, B. (2007). Service users’ views of physical restraint procedures in secure settings for people with learning disabilities. British Journal of Learning Disabilities, 35(1), 50–54. https://doi.org/10.1111/j.1468-3156.2006.00390.x
Crossref
Google Scholar
Kelley, H. H. (1973). The process of causal attribution. American Psychologist, 28(2), 107–128. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/h0034225
Crossref
Google Scholar
Kurtek, P. (2020a). Causal attribution and coping with classmates' isolation and humiliation in young adults with mild intellectual disability. Journal of Intellectual Disabilities and Offending Behaviour, 11(2), 101–115. https://doi.org/10.1108/JIDOB-10-2019-0019
Crossref
Google Scholar
Kurtek, P. (2020b). Causal attribution and coping with parental dominance and deprecation in youth with mild intellectual disability. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 33(3), 430–441. https://doi.org/10.1111/jar.12685
Crossref
Google Scholar
Lazarus, R. S., Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. Springer Publishing Company. Google Scholar
Leffert, J. S., Siperstein, G. N., Widaman, K. F. (2010). Social perception in children with intellectual disabilities: the interpretation of benign and hostile intentions. Journal of Intellectual Disability Research, 54(2), 168–180. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/j.1365-2788.2009.01240.x
Crossref
Google Scholar
Lewicka, M. (2005). Procesy atrybucji. W: J. Strelau (red.), Psychologia: podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (t. 3), (s. 45–77). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Google Scholar
Matheson, C., Olsen, R. J., Weisner, T. S. (2007). A good friend is hard to find: friendship among adolescents with disabilities. American Journal of Mental Retardation, 112(5), 319–329. https://doi.org/10.1352/0895-8017(2007)112[0319:AGFIHT]2.0.CO;2
Crossref
Google Scholar
Morrissey, C., Langdon, P. E., Geach, N., Chester, V., Ferriter, M., Lindsay, W. R., McCarthy, J., Devapriam, J., Walker, D.-M., Duggan, C., Alexander, R. (2017). A systematic review and synthesis of outcome domains for use within forensic services for people with intellectual disabilities. BJPsych Open, 3(1), 41–56. https://doi.org/10.1192/bjpo.bp.116.003616
Crossref
Google Scholar
Solish, A., Perry, A., Minnes, P. (2010). Participation of children with and without disabilities in social, recreational and leisure activities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23(3), 226–236. https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2009.00525.x
Crossref
Google Scholar
Stevens, M. (2006). Moral positioning: Service user experiences of challenging behaviour in learning disability services. British Journal of Social Work, 36(6), 955–978. https://doi.org/10.1093/bjsw/bch368
Crossref
Google Scholar
Tehrani-Doost, M., Shahrivar, Z., Pakbaz, B., Rezaie, A., Ahmadi, F. (2011). Normative Data and Psychometric Properties of the Child Behavior Checklist and Teacher Rating Form in an Iranian Community Sample. Iranian Journal of Pediatrics, 21(3), 331–342. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23056810/ Google Scholar
Tipton, L. A., Christensen, L., Blacher, J. (2013). Friendship Quality in Adolescents with and without an Intellectual Disability. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 26(6), 522–532. https://doi.org/10.1111/jar.12051
Crossref
Google Scholar
van Den Bogaard, K. J. H. M., Lugtenberg, M., Nijs S., Embregts, P. J. C. M. (2019). Attributions of People with Intellectual Disabilities of Their Own or Other Clients’ Challenging Behavior: A Systematic Review of Qualitative Studies. Journal of Mental Health Research in Intellectual Disabilities, 12(3–4), 126–151. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/19315864.2019.1636911
Crossref
Google Scholar
van Den Bogaard, K. J. H. M., Nijman, H. L. I., Embregts, P. J. C. M. (2020). Attributional styles of support staff working with people with intellectual disabilities exhibiting challenging behavior. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 33(3), 465–474. https://doi.org/10.1111/jar.12688
Crossref
Google Scholar
Webster, A. A., Carter, M. (2012). A descriptive examination of the types of relationships formed between children with developmental disability and their closest peers in inclusive school settings. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 38(1), 1–11. https://doi.org/10.3109/13668250.2012.743650
Crossref
Google Scholar
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Katedra Psychologii
https://orcid.org/0000-0003-2149-6175
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.