Od pomysłu do zmiany społecznej. Możliwości i bariery rozwoju innowacji społecznych w Polsce na przykładzie rozwiązań dla osób ze spektrum autyzmu
Mateusz Płatos
Uniwersytet Warszawskihttps://orcid.org/0000-0003-3749-5505
Kinga Wojaczek
https://orcid.org/0000-0002-3400-8129
Abstrakt
Cel
Celem niniejszej pracy jest opis ścieżek realizacji innowacji społecznych w obrębie psychologii w Polsce, na podstawie trzech wdrożonych rozwiązań na rzecz osób ze spektrum autyzmu: Wolontariatu Koleżeńskiego „Mary i Max”, gry terapeutycznej Autilius oraz warsztatów umiejętności społecznych PEERS®. Rozwiązania te były wypracowywane w ramach współpracy trzech sektorów (pozarządowego, publicznego i prywatnego) i w oparciu o różne mechanizmy finansowania. Posłużą one jako przykłady w celu zidentyfikowania możliwości oraz barier rozwoju innowacji społecznych w Polsce. Ostatnim celem artykułu jest zaproponowanie jednego z potencjalnych rozwiązań, które mogą przyczynić się do wzrostu innowacji społecznych.
Tezy
Innowacje społeczne można zdefiniować jako wszelkie produkty, usługi, procesy i regulacje, które są nowe w danym kontekście oraz wykazują przewagę względem wcześniej stosowanych w rozwiązywaniu problemów społecznych. Powstawanie innowacji jest złożonym procesem, który składa się następujących etapów: 1) Identyfikowanie problemu, 2) Generowanie idei i propozycji rozwiązań, 3) Tworzenie prototypów i testowanie (w tym ocena skuteczności), 4) Wdrożenie i utrzymanie w czasie (sustaining), 5) Skalowanie i rozpowszechnianie, 6) Zmiana systemowa. Tworzenie i wdrażanie innowacji społecznych wymagają wielospecjalistycznego zespołu, współpracy międzysektorowej oraz długoterminowego planu finansowania. Wszystkie te elementy zostaną omówione w odniesieniu do trzech opisywanych rozwiązań.
Konkluzje
W Polsce brakuje wypracowanych ścieżek tworzenia i wdrażania innowacji społecznych, które powinny objąć wsparcie w formowaniu zespołu, a także tworzenie mechanizmów finansowania, przestrzeni do współpracy międzysektorowej i źródeł know-how. Rozwiązaniem, które mogłoby wesprzeć proces tworzenia innowacji społecznych, byłyby Akademickie Inkubatory Innowacji Społecznych (AIIS) – miejsca spotkań dla różnych środowisk, nie tylko sektora prywatnego i nauki.
Słowa kluczowe:
innowacje społeczne, spektrum autyzmu, badania aplikacyjne, wdrożeniaBibliografia
Gantman, A., Kapp, S. K., Orenski, K., Laugeson, E. A. (2012). Social skills training for young adults with high-functioning autism spectrum disorders: A randomized controlled pilot study. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42(6), 1094–1103. DOI: 10.1007/s10803-011-1350-6. Google Scholar
Golan, O., Ashwin, E., Granader, Y., McClintock, S., Day, K., Leggett, V., Baron-cohen, S. (2010). Enhancing Emotion Recognition in Children with Autism Spectrum Conditions: An Intervention Using Animated Vehicles with Real Emotional Faces. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40(3), pages269–279. DOI: 10.1007/s10803-009-086-9. Google Scholar
Hebron, J., Humphrey, N. (2014). Mental health difficulties among young people on the autistic spectrum in mainstream secondary schools: A comparative study. Journal of Research in Special Educational Needs, 14(1), 22–32. DOI: 10.1111/j.1471-3802.2012.01246.x. Google Scholar
Hopkins, I. M., Gower, M. W., Perez, T. a, Smith, D. S., Amthor, F. R., Wimsatt, F. C., Biasini, F. J. (2011). Avatar assistant: improving social skills in students with an ASD through a computer-based intervention. Journal of Autism and Developmental Disorders, 41(11), 1543–1555. DOI: 10.1007/s10803-011-1179-z. Google Scholar
Laugeson, E. (2017). PEERS® for young adults: Social skills training for adults with autism spectrum disorder and other social challenges. Routledge. Google Scholar
Laugeson, E. A., Frankel, F. (2011). Social skills for teenagers with developmental and autism spectrum disorders: The PEERS® treatment manual. Routledge. Google Scholar
Laugeson, E. A., Frankel, F., Mogil, C., Dillon, A. R. (2009). Parent-assisted social skills training to improve friendships in teens with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 39(4), 596–606. DOI: 10.1007/s10803–008–0664–5. Google Scholar
Laxman, D. J., Taylor, J. L., DaWalt, L. S., Greenberg, J. S., Mailick, M. R. (2019). Loss in services precedes high school exit for teens with autism spectrum disorder: A longitudinal study. Autism Research, 12(6), 911–921. Google Scholar
Lee, A., Lang, R., Davenport, K., Moore, M., Rispoli, M., Van Der Meer, L., Chung, C. (2015). Comparison of therapist implemented and iPad-assisted interventions for children with autism. Developmental Neurorehabilitation, 18(2), 97–103. DOI: 10.3109/17518423.2013.830231. Google Scholar
Mazurek, M. O. (2014). Loneliness, friendship, and well-being in adults with autism spectrum disorders. Autism, 18(3), 223–232. DOI: 10.1177/1362361312474121. Google Scholar
Moore, M., Calvert, S. (2000). Brief report: vocabulary acquisition for children with autism: teacher or computer instruction. Journal of Autism and Developmental Disorders, 30(4), 359–362. DOI: 10.1023/A:1005535602064. Google Scholar
Mulgan, G., Tucker, S., Ali, R., Sanders, B. (2007). Social innovation. Why It Matters and How It Can Be Accelerated, 1. Google Scholar
Murray, R., Caulier-Grice, J., Mulgan, G. (2010). The open book of social innovation (Vol. 24). Nesta London. Google Scholar
Neely, L., Rispoli, M., Camargo, S., Davis, H., Boles, M. (2013). The effect of instructional use of an iPad® on challenging behavior and academic engagement for two students with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(4), 509–516. DOI: 10.1016/j.rasd.2012.12.004. Google Scholar
Ploog, B. O., Scharf, A., Nelson, D., Brooks, P. J. (2013). Use of computer-assisted technologies (CAT) to enhance social, communicative, and language development in children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(2), 301–322. DOI: 10.1007/s10803-012-1571-3. Google Scholar
Płatos, M. (red.). (2016). Ogólnopolski spis autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”. Google Scholar
Płatos, M. (w recenzji). Warsztaty umiejętności społecznych PEERS® jako wystandaryzowana i oparta na dowodach metoda terapeutyczna dla nastolatków i dorosłych ze spektrum autyzmu. Google Scholar
Płatos, M., Gocłowska, K., Wojaczek, K., Woźniak-Rekucka, P., Zawisny, A., Pisula, E. (2016). Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w świetle sondażu ogólnopolskiego. W: M. Płatos (red.), Ogólnopolski Spis Autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce (s. 27–124). Warszawa: Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”. Google Scholar
Płatos, M., Pisula, E. (2019). Service use, unmet needs, and barriers to services among adolescents and young adults with autism spectrum disorder in Poland. BMC Health Services Research, 19(1). DOI: 10.1186/s12913-019-4432-3. Google Scholar
Płatos, M., Wojaczek, K., Woźniak-Rekucka, P., Zawisny, A. (2012). Wolontariat koleżeński – szansa na społeczne wsparcie osób z autyzmem. Dziecko Autystyczne, t. XX, nr 1, 106–114. Google Scholar
Płatos M., Wojaczek K., Zawisny A. (2015). W stronę przyjaźni zorganizowanej. Wolontariat koleżeński jako brakujący element kompleksowego systemu wsparcia osób z autyzmem. W: P. Tomaszewski, K. Bargiel-Matusiewicz, E. Pisula (red.), Społeczne Google Scholar
i kulturowe aspekty niepełnosprawności (s. 109–129). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Google Scholar
Taylor, J. L., Henninger, N. A. (2015). Frequency and Correlates of Service Access Among Youth with Autism Transitioning to Adulthood. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(1), 179–191. DOI: 10.1007/s10803-014-2203-x. Google Scholar
TEPSIE (2014). Social Innovation Theory and Research: A Summary of the Findings from TEPSIE. A deliverable of the project: „The theoretical, empirical and policy foundations for building social innovation in Europe” (TEPSIE), European Commission Google Scholar
– 7th Framework Programme, Brussels: European Commission, DG Research. Google Scholar
Whalen, C., Moss, D., Ilan, A. B., Vaupel, M., Fielding, P., Macdonald, K., … Symon, J. (2016). Efficacy of TeachTown : Basics computer-assisted intervention for the Intensive Comprehensive Autism Program in Los Angeles Unified School District, 1–19. DOI: 10.1177/1362361310363282. Google Scholar
Whitehouse, A. J. O., Durkin, K., Jaquet, E., Ziatas, K. (2009). Friendship, loneliness and depression in adolescents with Asperger’s Syndrome. Journal of Adolescence, 32(2), 309–322. DOI: 10.1016/j.adolescence.2008.03.004. Google Scholar
Williams, C., Wright, B., Callaghan, G., Coughlan, B. (2002). Do children with autism learn to read more readily by computer assisted instruction or traditional book methods? Autism, 6(1), 71–91. Google Scholar
Williams, E. I., Gleeson, K., Jones, B. E. (2019). How pupils on the autism spectrum make sense of themselves in the context of their experiences in a mainstream school setting: A qualitative metasynthesis. Autism, 23(1), 8–28. DOI: 10.1177/1362361317723836. Google Scholar
Wronka-Pośpiech, M. (2015). Innowacje społeczne-pojęcie i znaczenie. Studia Ekonomiczne, 212, 124–136. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
