Narzędzia diagnostyczne do oceny zdolności poznawczych dzieci i młodzieży – projekt wdrożeniowy
Sylwia Bedyńska
SWPS Uniwersytet HumanistycznospołecznyDorota Campfield
Uniwersytet WarszawskiRadosław Kaczan
SWPS Uniwersytet HumanistycznospołecznyMagdalena Kaczmarek
SWPS Uniwersytet HumanistycznospołecznyTomasz Knopik
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieMagdalena Kochańska
Instytut Badań Edukacyjnych w WarszawieGrażyna Krasowicz-Kupis
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieIzabela Krejtz
SWPS Uniwersytet HumanistycznospołecznyAnna Orylska
SWPS Uniwersytet HumanistycznospołecznyBeata Papuda-Dolińska
Instytut Badań Edukacyjnych w WarszawiePiotr Rycielski
SWPS Uniwersytet HumanistycznospołecznyKlara Rydzewska
SWPS Uniwersytet HumanistycznospołecznyGrzegorz Sędek
SWPS Uniwersytet HumanistycznospołecznyMagdalena Smoczyńska
Instytut Badań Edukacyjnych w WarszawieKatarzyna Wiejak
Instytut Badań Edukacyjnych w WarszawieAbstrakt
Cel
Celem artykułu jest prezentacja aplikacyjnej wartości zestawu narzędzi diagnostycznych do pomiaru funkcji poznawczych bazujących na autorskim Wielowymiarowym Modelu Funkcjonowania Poznawczego, który w swojej strukturze wykorzystuje funkcje wykonawcze w połączeniu ze sferą percepcji, języka i komunikacji.
Tezy
Skonstruowane narzędzia diagnozują poziom funkcji wykonawczych (kontrolę uwagi, pamięć roboczą, elastyczność poznawczą, rozumowanie), szybkość procesów percepcyjnych oraz funkcje językowe w aspekcie komunikacji za pomocą mowy i pisma.
Konkluzje
Wszystkie zadania zostały przygotowane w wersji komputerowej. Innowacyjność proponowanej baterii testów polega na tym, że przyjęty model stwarza spójne ramy teoretyczne dla całego spektrum funkcji opisujących efektywność przetwarzania poznawczego dzieci i młodzieży z różnymi potrzebami edukacyjnymi. To technicznie zaawansowane narzędzie będzie pierwszym dostępnym na rynku polskim testem obejmującym tak szerokie spektrum oceny funkcjonowania poznawczego, wśród narzędzi dostępnych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Narzędzie zostało tak skonstruowane, aby umożliwić diagnozowanie zróżnicowanych grup osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – z jednej strony osób uzdolnionych, a z drugiej osób z niepełnosprawnością intelektualną, niepełnosprawnościami w zakresie wzroku i słuchu, zaburzeniami neurorozwojowymi, jak autyzm, zaburzenie językowe czy dysleksja, a także dzieci emigranckich. Stało się to możliwe dzięki zastosowaniu w tworzeniu zasad WCAG 2.1 oraz uniwersalnego projektowania.
Słowa kluczowe:
narzędzia pomiarowe, zdolności poznawcze, dzieci i młodzieżBibliografia
Acrey, C., Johnstone, C., Milligan, C. (2005). Using Universal Design to Unlock the Potential for Academic Achievement of At-Risk Learners. Teaching Exceptional Children, 38(2), 22–31.
Crossref
Google Scholar
Allan, J. (2003). Editorial social inclusion. Policy Futures in Education, 1(4), 622–625.
Crossref
Google Scholar
Armitage, C. J. (2008). Cognitive and affective predictors of academic achievement in school children. British Journal of Psychology, 99, 57–74.
Crossref
Google Scholar
Bailey, C. E. (2007). Cognitive accuracy and intelligent executive function in the brain and in business. Annals of the New York Academy of Sciences, 1118(1), 122–141.
Crossref
Google Scholar
Blair, C., Razza, R. P. (2007). Relating effortful control, executive function, and false belief understanding to emerging math and literacy ability in kindergarten. Child Development, 78, 647–663.
Crossref
Google Scholar
Borella, E., Caretti B., Pelegrina, S. (2010). The specific role of inhibition in reading comprehension in good and poor comprehenders. Journal on Learning Disabilities, 43, 541–552.
Crossref
Google Scholar
Brown, T. E., Landgraf, J. M. (2010). Improvements in executive function correlate with enhanced performance and functioning and health-related quality of life: evidence from 2 large, double-blind, randomized, placebo-controlled trials in ADHD. Postgraduate
Crossref
Google Scholar
Medicine, 122(5), 42–51. Google Scholar
Bull, R., Scerif, G. (2001). Executive functioning as a predictor of children’s mathematics ability: Inhibition, swiching, and working memory. Developmental Neuropsychology, 19, 273–293.
Crossref
Google Scholar
Corno, L., & Anderman, E. M. (2016). Handbook of educational psychology, 3rd ed (L. Corno & E. M. Anderman (Eds.)). Routledge/Taylor & Francis Group.
Crossref
Google Scholar
Connell, B. R., Jones, M., Mace, R., Mueller, J., Mullick, A., Ostroff, E., Sanford, J., Steinfeld, E., Story, M., Vanderheiden, G. (1997). The principles of universal design. Pobrane z: http://design.ncsu.edu/cud/univ_design/principles/udprinciples.htm. Google Scholar
Cosden, M., Koegel, L. K., Koegel, R. L., Greenwell, A., Klein E. (2006). Strength-based assessment for children with autism spectrum disorders. Research & Practice for Persons with Severe Disabilities, 31(2), 134–143.
Crossref
Google Scholar
Davis, J. C., Marra, C. A., Najafzadeh, M., Liu-Ambrose, T. (2010). The independent contribution of executive functions to health related quality of life in older women. BMC Geriatrics, 10(1), 1–8.
Crossref
Google Scholar
Dolan, R. P., Hall, T. E., Banerjee, M., Chun, E., Strangman, N. (2005). Applying principles of universal design to test delivery: The effect of computer-based read-aloud on test performance of high school students with learning disabilities. Journal of Technology, Google Scholar
Learning, and Assessment, 3(7), 4–32. Google Scholar
Domagała-Zyśk, E., Knopik, T., Oszwa, U. (2017). Diagnoza funkcjonalna rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów w wieku 9–13 lat. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji. Google Scholar
Duncan, G. J., Dowsett, C. J., Claessens, A., Magnuson, K., Huston, A. C., Klebanov P., Pagani, L., Feinstein, L., Engel, M., Brooks-Gunn, J., Sexton, H., Duckworth, K., Japel, C. (2007). School readiness and later achievement. Developmental Psychology, 43(6), 1428–1446.
Crossref
Google Scholar
Elder, B. C., Kuja, B. (2019). Going to school for the first time: inclusion committee members increasing the number of students with disabilities in primary schools in Kenya. International Journal of Inclusive Education, 23(3), 261–279.
Crossref
Google Scholar
Elliott, J. G., Grigorenko, E. L (2014). The dyslexia debate. New York: Cambridge University Press.
Crossref
Google Scholar
Engle, R.W., Sędek, G., von Hecker, U., McIntosh, D. N. (Eds.). (2006). Ograniczenia poznawcze. Starzenie się i psychopatologia. Warszawa: Academica i PWN. Google Scholar
Fecenec, D., Jaworowska, A., Matczak, A., Grob A., Reiman G., Gut J., Frischknecht M.C. (2015). Skale Inteligencji i Rozwoju dla dzieci w wieku 5–10 lat IDS. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. Google Scholar
Gathercole, S. E., Pickering, S. J. (2000). Assessment of Working Memory in Six- and Seven-Year Old Children. Journal of Educational Psychology, 92, 377–390.
Crossref
Google Scholar
Gioia, G. A., Guy, S. C., Isquith, P. K., Kenworthy, L. (1996). Behavior rating inventory of executive function. Psychological Assessment Resources. Google Scholar
Greenwood, C. R., Carta, J. J., Kamps, D., Arreaga-Mayer, C. (1990). Ecobehavioral analysis of classroom instruction. W: S. Schroeder (red.), Ecobehavioral analysis and developmental disabilities: The twenty-first century (s. 33–63). New York: Praeger.
Crossref
Google Scholar
Grob, A., Hagmann-von Arx, P., Jaworowska, A., Matczak, A., Fecenec, D. (2018). IDS-2. Skale Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci i Młodzieży. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. Google Scholar
Grob, A., Reimann, G., Gut, j. Frichknecht, M.C., Fecenec, D., Jaworowska, A., Matczak, A. (2015). IDS-P. Skale Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci w Wieku Przedszkolnym. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Google Scholar
Hornowska, E. (2014). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Google Scholar
Jaworowska, A., Matczak, A., Fecenec, D. (2012). IDS. Skale Inteligencji i Rozwoju dla dzieci w wieku 5–10 lat IDS. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. Google Scholar
Hall, T. E., Meyer, A., Rose, D. H. (2012). Universal design for learning in the classroom: practical applications. New York: Guilford Press. Google Scholar
Kelly, B., & Perkins, D. F. (2012). Handbook of Implementation Science for Psychology in Education. Cambridge University Press.
Crossref
Google Scholar
Ketterlin-Geller, L. R. (2005). Knowing What All Students Know: Procedures for Developing Universal Design for Assessment. The Journal of Technology, Learning and Assessment, 4(2), 1–22. Google Scholar
Knopik, T. (2018). Diagnoza funkcjonalna. Planowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Działania postdiagnostyczne. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji. Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K., Bogdanowicz, K. M. (2015). Bateria Testów Fonologicznych BTF IBE. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Google Scholar
Kurcz, I. (2000). Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Google Scholar
Mace, R. (1985). Universal design: Barrier free environments for everyone. Designers West, 33(1), 147–152. Google Scholar
Magyar-Moe, J. L., Owens, R. L., Conoley, C. W. (2015). Positive psychological interventions in counseling: What every counseling psychologist should know. The Counseling Psychologist, 43(4), 508–557.
Crossref
Google Scholar
McCloskey, G., Perkins, L. A. (2013). Essentials of Executive Functions Assessment. New Jersey: John Wiley & Sons. Google Scholar
Milewski, T. (1965). Językoznawstwo. Warszawa: PWN. Google Scholar
Morrison, F. J., Ponitz, C. C., McClelland, M. M. (2010). Self-regulation and academic achievement in the transition to school. W: S. D. Calkins, M. Bell (red.), Child development at the intersection of emotion and cognition, (s. 203–224). Washington, DC:
Crossref
Google Scholar
American Psychological Association. Google Scholar
Peterson R. L., Pennington B. F. (2012). Developmental dyslexia. The lancet, 379(9830), 1997–2007.
Crossref
Google Scholar
Rivera, C., Stansfield, C. (2001). The Effects of Linguistic Simplification of Science Test Items on Performance of Limited English Proficient and Monolingual English-Speaking Students. Annual Meeting of the American Educational Research Association, Seattle, WA. Google Scholar
Rose, D. H., Meyer, A., Hitchcock, C. (2005). The universally designed classroom: Accessible curriculum and digital technologies. Cambridge, MA: Harvard Education Press. Google Scholar
Sędek, G., Krejtz I., Rydzewska, K., Kaczan, R., Rycielski, P. (2016). Three functional aspects of working memory as strong predictors of early school achievements: The review and illustrative evidence. Polish Psychological Bulletin, 47(1), 103–111.
Crossref
Google Scholar
Spencer, S. A. (2011). Universal design for learning: Assistance for teachers in today’s inclusive classrooms. Interdisciplinary Journal of Teaching and Learning, 1(1), 10–22. Google Scholar
Stuss, D. T., Alexander, M. P. (2000). Executive functions and the frontal lobes: a conceptual view. Psychological Research, 63(3), 289–298.
Crossref
Google Scholar
Thompson, S., Johnstone, C. J., Thurlow, M. L. (2002). Universal design applied to large scale assessments (SynthesisReport4). Minneapolis, MN: University of Minnesota, National Center on Educational Outcomes. Google Scholar
Weishaar, P. M. (2010). Twelve ways to incorporate strengths-based planning into the IEP process. Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 83(6), 207–210.
Crossref
Google Scholar
Welsh, M. C., Pennington, B. F. (1988). Assessing frontal lobe functioning in children: Views from developmental psychology. Developmental Neuropsychology, 4(3), 199–230.
Crossref
Google Scholar
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
Uniwersytet Warszawski
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie
Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.