IMPACT: 10 lekcji ograniczających cyberprzemoc rówieśniczą – aspekt psychologiczny

Anna Szuster

Uniwersytet Warszawski


Abstrakt

Cel

Celem artykułu jest prezentacja aplikacyjnego programu IMPACT którego realizacja finansowana była z funduszy NCBiR w latach 2015–2018. W tekście przedstawiono zjawisko przemocy rówieśniczej, wskazano przesłanki programu badawczego, ich rezultaty oraz zaprezentowano praktyczne ich rozwiązania w postaci 10 lekcji ukierunkowanych na profilaktykę negatywnych zachowań rówieśniczych w szczególności cyberprzemocy.

Tezy

Przemoc w mediach elektronicznych jest zjawiskiem powszechnym, które może być zredukowane/ ograniczane dzięki oddziaływaniom edukacyjnym, uwzględniającym złożone mechanizmy psychologiczne zjawiska.

Konkluzje

Program IMPACT stanowi oparty na dowodach zestaw narzędzi dydaktycznych, ocenianych jako atrakcyjne i skuteczne przez beneficjentów. Kluczowym elementem decydującym o jego efektywności okazała się interdyscyplinarna współpraca naukowców (psychologów i pedagogów) ze środowiskiem praktyków.


Słowa kluczowe:

cyberbulling, przemoc rówieśnicza, profilaktyka, samokontrola, empatia, przyjmowanie perspektywy, ewaluacja programu


Barlińska, J., Plichta, P., Pyżalski, J., Szuster, A. (2018). Ich słowami obraz pomocy w sytuacjach cyberprzemocy rówieśniczej z perspektywy uczniów. Dziecko Krzywdzone. Teoria badania i praktyka, v. 17, nr 4 s. 82–115.   Google Scholar

Barlińska, J., Szuster, A. (2011). Cyberprzemoc – o starym zjawisku agresji w nowoczesnej przestrzeni internetu. W: J. Czarnota-Bojarska, I. Zinserling (red.), W kręgu psychologii społecznej (s. 222–238). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Crossref   Google Scholar

Barlińska, J., Szuster, A. (2014). Cyberprzemoc. O zagrożeniach i szansach na ograniczenie zjawiska wśród adolescentów. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Crossref   Google Scholar

Barlińska, J., Szuster, A., Winiewski, M. (2013). Cyberbullying among Adolescent Bystanders: Role of the Communication Medium, Form of Violence, and Empathy. Journal of Community & Applied Social Psychology, 23, 37–51.
Crossref   Google Scholar

Barlińska, J., Szuster, A., Winiewski, M. (2015). The role of short- and long-term cognitive empathy activation in preventing cyberbystander reinforcing cyberbullying behaviour. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. DOI: 10.1089/cyber.
Crossref   Google Scholar

0412.   Google Scholar

Barlińska, J., Szuster, A., Winiewski, M. (2018). Cyberbullying Among Adolescent Bystanders: Role of Affective Versus Cognitive Empathy in Increasing Prosocial Cyberbystander Behavior. Frontiers in Psychology. DOI: 10.3389/fpsyg.2018.00799.
Crossref   Google Scholar

Carr, N. (2010). The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains. N.Y., London: W. W. Norton & Company.   Google Scholar

Desmurget, M. (2019). La Fabrique du crétin digital. Les dangers des ecranes pour nos enfants. Paris: Seuil.   Google Scholar

Fletcher, A., Fitzgerald, Yau, N., Jones, R., Allen, E., Viner, R. M., Bonell, C. (2014). Brief report: Cyberbullying perpetration and its associations with socio-demographics, aggressive behaviour at school, and mental health outcomes. J. of Adolescence, 37(8),
Crossref   Google Scholar

–1398. DOI: 10.1016/j.adolescence.2014.10.005.   Google Scholar

Gottfredson, D. C., Cook, T. D., Gardner, E. F., Gorman-Smith, D., Howe, G. W., Sandler, N., Zafft, K. M. (2015). Standards of Evidence for Efficacy, Effectiveness, and Scaleup. Research in Prevention Science: Next Generation. Prevention Science, 16(7), 893–
Crossref   Google Scholar

DOI: 10.1007/s11121-015-555-x.   Google Scholar

Gross, J. (1998). The emerging field of emotion regulation: an integrative review. Review of General Psychology, 2, 271–299.
Crossref   Google Scholar

Imbir, K. (2018). Dwa systemy emocji i ich konsekwencje dla procesów poznawczych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.   Google Scholar

Imbir, K., Jarymowicz, M. (2011). Wzbudzanie emocji o genezie automatycznej bądź refleksyjnej a przejawy efektywności kontroli uwagi w Teście Antysakkad. Psychologia-Etologia-Genetyka, (23), 9–28.   Google Scholar

Kahneman, D. K. (2011). Thinking, fast and slow. New York: Farrar, Straus and Giroux.   Google Scholar

Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N., Lattaner, M. R. (2014). Bullying in the digital age: a critical review and meta-analysis of cyberbullying research among youth. Psychol. Bull. 140, 1073–1137. DOI: 10.1037/a0035618.
Crossref   Google Scholar

Miller, D.T., Ross, M. (1975).Self-serving biases in the attribution of causality: Fact or fiction? Psychological Bulletin, 82, s. 213–225.
Crossref   Google Scholar

Mischel, W. (2015). Test Marshmalow o pożytkach płynących z samokontroli. Sopot: Smak Słowa.   Google Scholar

NIK. (2017). Zapobieganie i przeciwdziałanie cyberprzemocy wśród dzieci i młodzieży. Informacja o wynikach kontroli. Warszawa: Najwyższa Izba Kontroli.   Google Scholar

Ostaszewski, K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.   Google Scholar

Petty, R. E., Brinol, P. (2014). The Elaboration Likelihood and Metacognitive Models of Attitudes Implications for Prejudice the Self and Beyond. W: J. W. Sherman, B. Gawronski, Y. Trope (red.), Dual-process theories of the social mind (s. 172–187). New   Google Scholar

York: Guilford Press.   Google Scholar

Pyżalski, J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.   Google Scholar

Pyżalski, J. (2013a). Rodzina i szkoła a przeciwdziałanie zaangażowaniu młodych ludzi w ryzykowne zachowania online. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 12(1), 99–109.   Google Scholar

Pyżalski, J. (2013b). Beyond peer cyberbullying – involvement of Polish adolescents in different kinds of electronic aggression. Studia Edukacyjne, 28, 147–168.   Google Scholar

Pyżalski, J. (2014). Elektroniczna agresja rówieśnicza – ustalenia empiryczne ostatniej dekady. W: J. Jarczyńska (red.), Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży (s. 33–47). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.   Google Scholar

Rutkowska, D., Szuster,A. (2011). Choosing an interaction partner: The role of representations of other people and coding systems in the preference pattern for selection criteria. Studia Psychologica 53, 2, 185–199.   Google Scholar

Schaffer, H. R. (1996). Social Development. Oxford: Blackwell Published.   Google Scholar

Small, G., Vogan, G. (2011). I-Mózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości. Poznań: Vesper.   Google Scholar

Smith, P. K., (2016). Bullying: Definition, Types, Causes, Consequences and Intervention. Social and Personality Psychology Compass, 10(9), 519–532. DOI: 10.1111/spc3.12266.
Crossref   Google Scholar

Strack, F., Deutsch, R. (2014). The Reflective-impulsive Model. W: W. Sherman, B. Gawronski, Y. Trope (red.), Dual-Procesess Theories of the Social Mind (s. 92–104). New York, NY: Guilford Press.   Google Scholar

Szuster, A. (2018). Self- vs. Other-Focused Altruism: Studies on Endocentric and Exocentric Prosocial Orientations. Polish Psychological Bulletin, vol. 49(2), 240–250, DOI: 10.24425/119492.   Google Scholar

Szuster, A. (2019). Z drugiej strony góry. Oczekiwane i nieoczekiwane następstwa przyjmowania perspektywy innej osoby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.   Google Scholar

Szuster, A., Barlińska, J., Kozubal, M. (2016). In seaarch of a Simple Method. Is Human Face an Effective and AutomaticFilter Inhibiting Cyberbulling? [in:] M. F. Wright (Ed.), A social-ecological approach to cyberbullying. Hauppauge NY: Nova Publishing. (pp. 379–402). ISBN: 978–1–63483–755–2.   Google Scholar

Szuster, A., Barlińska, J., Plichta, P., Pyżalski, J., Wójcik, S., Kowalewicz, T. (2017). Raport z realizacji zadania nr 2 „Metodologia ewaluacji ćwiczeń i narzędzi”. Niepublikowany raport z realizacji programu IMPACT – Interdyscyplinarny Model Przeciwdziałania   Google Scholar

Agresji i Cyberprzemocy Technologicznej finansowanego ze środków NCBiR Innowacje Społeczne.   Google Scholar

Szuster, A., Jarymowicz, M. (2020). Human empathy of automatic vs. reflective origin: Diverse attributes and regulative consequences. New Ideas in Psychology, v. 56, DOI: 10.1016/j.newideapsych.2019.100748.
Crossref   Google Scholar

Szuster, A., Wojnarowska, A. (2016). The Influence of Mimicry on the Rediction of Infra-Humanization. Frontiers in Psychology, DOI: 10.3389/fpsyg.2016.00975.
Crossref   Google Scholar

Tokunaga, R. S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26, 277–287.
Crossref   Google Scholar

Zych, I., Ortega-Ruiz, R., and DelRey, R.(2015). Systematic review of theoretical studies on bullying and cyberbullying: facts, knowledge, prevention and intervention. Aggressive Violent Behaviour, 23, 1–21. DOI: 10.1016/j.avb.2015.10.001.
Crossref   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-12-21

Cited By /
Share

Szuster, A. (2021). IMPACT: 10 lekcji ograniczających cyberprzemoc rówieśniczą – aspekt psychologiczny. Przegląd Psychologiczny, 64(2), 35–51. https://doi.org/10.31648/pp.7325

Anna Szuster 
Uniwersytet Warszawski