IMPACT: 10 lekcji ograniczających cyberprzemoc rówieśniczą – aspekt psychologiczny
Anna Szuster
Uniwersytet WarszawskiAbstrakt
Cel
Celem artykułu jest prezentacja aplikacyjnego programu IMPACT którego realizacja finansowana była z funduszy NCBiR w latach 2015–2018. W tekście przedstawiono zjawisko przemocy rówieśniczej, wskazano przesłanki programu badawczego, ich rezultaty oraz zaprezentowano praktyczne ich rozwiązania w postaci 10 lekcji ukierunkowanych na profilaktykę negatywnych zachowań rówieśniczych w szczególności cyberprzemocy.
Tezy
Przemoc w mediach elektronicznych jest zjawiskiem powszechnym, które może być zredukowane/ ograniczane dzięki oddziaływaniom edukacyjnym, uwzględniającym złożone mechanizmy psychologiczne zjawiska.
Konkluzje
Program IMPACT stanowi oparty na dowodach zestaw narzędzi dydaktycznych, ocenianych jako atrakcyjne i skuteczne przez beneficjentów. Kluczowym elementem decydującym o jego efektywności okazała się interdyscyplinarna współpraca naukowców (psychologów i pedagogów) ze środowiskiem praktyków.
Słowa kluczowe:
cyberbulling, przemoc rówieśnicza, profilaktyka, samokontrola, empatia, przyjmowanie perspektywy, ewaluacja programuBibliografia
Barlińska, J., Plichta, P., Pyżalski, J., Szuster, A. (2018). Ich słowami obraz pomocy w sytuacjach cyberprzemocy rówieśniczej z perspektywy uczniów. Dziecko Krzywdzone. Teoria badania i praktyka, v. 17, nr 4 s. 82–115. Google Scholar
Barlińska, J., Szuster, A. (2011). Cyberprzemoc – o starym zjawisku agresji w nowoczesnej przestrzeni internetu. W: J. Czarnota-Bojarska, I. Zinserling (red.), W kręgu psychologii społecznej (s. 222–238). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Crossref
Google Scholar
Barlińska, J., Szuster, A. (2014). Cyberprzemoc. O zagrożeniach i szansach na ograniczenie zjawiska wśród adolescentów. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Crossref
Google Scholar
Barlińska, J., Szuster, A., Winiewski, M. (2013). Cyberbullying among Adolescent Bystanders: Role of the Communication Medium, Form of Violence, and Empathy. Journal of Community & Applied Social Psychology, 23, 37–51.
Crossref
Google Scholar
Barlińska, J., Szuster, A., Winiewski, M. (2015). The role of short- and long-term cognitive empathy activation in preventing cyberbystander reinforcing cyberbullying behaviour. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. DOI: 10.1089/cyber.
Crossref
Google Scholar
0412. Google Scholar
Barlińska, J., Szuster, A., Winiewski, M. (2018). Cyberbullying Among Adolescent Bystanders: Role of Affective Versus Cognitive Empathy in Increasing Prosocial Cyberbystander Behavior. Frontiers in Psychology. DOI: 10.3389/fpsyg.2018.00799.
Crossref
Google Scholar
Carr, N. (2010). The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains. N.Y., London: W. W. Norton & Company. Google Scholar
Desmurget, M. (2019). La Fabrique du crétin digital. Les dangers des ecranes pour nos enfants. Paris: Seuil. Google Scholar
Fletcher, A., Fitzgerald, Yau, N., Jones, R., Allen, E., Viner, R. M., Bonell, C. (2014). Brief report: Cyberbullying perpetration and its associations with socio-demographics, aggressive behaviour at school, and mental health outcomes. J. of Adolescence, 37(8),
Crossref
Google Scholar
–1398. DOI: 10.1016/j.adolescence.2014.10.005. Google Scholar
Gottfredson, D. C., Cook, T. D., Gardner, E. F., Gorman-Smith, D., Howe, G. W., Sandler, N., Zafft, K. M. (2015). Standards of Evidence for Efficacy, Effectiveness, and Scaleup. Research in Prevention Science: Next Generation. Prevention Science, 16(7), 893–
Crossref
Google Scholar
DOI: 10.1007/s11121-015-555-x. Google Scholar
Gross, J. (1998). The emerging field of emotion regulation: an integrative review. Review of General Psychology, 2, 271–299.
Crossref
Google Scholar
Imbir, K. (2018). Dwa systemy emocji i ich konsekwencje dla procesów poznawczych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Google Scholar
Imbir, K., Jarymowicz, M. (2011). Wzbudzanie emocji o genezie automatycznej bądź refleksyjnej a przejawy efektywności kontroli uwagi w Teście Antysakkad. Psychologia-Etologia-Genetyka, (23), 9–28. Google Scholar
Kahneman, D. K. (2011). Thinking, fast and slow. New York: Farrar, Straus and Giroux. Google Scholar
Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N., Lattaner, M. R. (2014). Bullying in the digital age: a critical review and meta-analysis of cyberbullying research among youth. Psychol. Bull. 140, 1073–1137. DOI: 10.1037/a0035618.
Crossref
Google Scholar
Miller, D.T., Ross, M. (1975).Self-serving biases in the attribution of causality: Fact or fiction? Psychological Bulletin, 82, s. 213–225.
Crossref
Google Scholar
Mischel, W. (2015). Test Marshmalow o pożytkach płynących z samokontroli. Sopot: Smak Słowa. Google Scholar
NIK. (2017). Zapobieganie i przeciwdziałanie cyberprzemocy wśród dzieci i młodzieży. Informacja o wynikach kontroli. Warszawa: Najwyższa Izba Kontroli. Google Scholar
Ostaszewski, K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii. Google Scholar
Petty, R. E., Brinol, P. (2014). The Elaboration Likelihood and Metacognitive Models of Attitudes Implications for Prejudice the Self and Beyond. W: J. W. Sherman, B. Gawronski, Y. Trope (red.), Dual-process theories of the social mind (s. 172–187). New Google Scholar
York: Guilford Press. Google Scholar
Pyżalski, J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls. Google Scholar
Pyżalski, J. (2013a). Rodzina i szkoła a przeciwdziałanie zaangażowaniu młodych ludzi w ryzykowne zachowania online. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 12(1), 99–109. Google Scholar
Pyżalski, J. (2013b). Beyond peer cyberbullying – involvement of Polish adolescents in different kinds of electronic aggression. Studia Edukacyjne, 28, 147–168. Google Scholar
Pyżalski, J. (2014). Elektroniczna agresja rówieśnicza – ustalenia empiryczne ostatniej dekady. W: J. Jarczyńska (red.), Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży (s. 33–47). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Google Scholar
Rutkowska, D., Szuster,A. (2011). Choosing an interaction partner: The role of representations of other people and coding systems in the preference pattern for selection criteria. Studia Psychologica 53, 2, 185–199. Google Scholar
Schaffer, H. R. (1996). Social Development. Oxford: Blackwell Published. Google Scholar
Small, G., Vogan, G. (2011). I-Mózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości. Poznań: Vesper. Google Scholar
Smith, P. K., (2016). Bullying: Definition, Types, Causes, Consequences and Intervention. Social and Personality Psychology Compass, 10(9), 519–532. DOI: 10.1111/spc3.12266.
Crossref
Google Scholar
Strack, F., Deutsch, R. (2014). The Reflective-impulsive Model. W: W. Sherman, B. Gawronski, Y. Trope (red.), Dual-Procesess Theories of the Social Mind (s. 92–104). New York, NY: Guilford Press. Google Scholar
Szuster, A. (2018). Self- vs. Other-Focused Altruism: Studies on Endocentric and Exocentric Prosocial Orientations. Polish Psychological Bulletin, vol. 49(2), 240–250, DOI: 10.24425/119492. Google Scholar
Szuster, A. (2019). Z drugiej strony góry. Oczekiwane i nieoczekiwane następstwa przyjmowania perspektywy innej osoby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Google Scholar
Szuster, A., Barlińska, J., Kozubal, M. (2016). In seaarch of a Simple Method. Is Human Face an Effective and AutomaticFilter Inhibiting Cyberbulling? [in:] M. F. Wright (Ed.), A social-ecological approach to cyberbullying. Hauppauge NY: Nova Publishing. (pp. 379–402). ISBN: 978–1–63483–755–2. Google Scholar
Szuster, A., Barlińska, J., Plichta, P., Pyżalski, J., Wójcik, S., Kowalewicz, T. (2017). Raport z realizacji zadania nr 2 „Metodologia ewaluacji ćwiczeń i narzędzi”. Niepublikowany raport z realizacji programu IMPACT – Interdyscyplinarny Model Przeciwdziałania Google Scholar
Agresji i Cyberprzemocy Technologicznej finansowanego ze środków NCBiR Innowacje Społeczne. Google Scholar
Szuster, A., Jarymowicz, M. (2020). Human empathy of automatic vs. reflective origin: Diverse attributes and regulative consequences. New Ideas in Psychology, v. 56, DOI: 10.1016/j.newideapsych.2019.100748.
Crossref
Google Scholar
Szuster, A., Wojnarowska, A. (2016). The Influence of Mimicry on the Rediction of Infra-Humanization. Frontiers in Psychology, DOI: 10.3389/fpsyg.2016.00975.
Crossref
Google Scholar
Tokunaga, R. S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26, 277–287.
Crossref
Google Scholar
Zych, I., Ortega-Ruiz, R., and DelRey, R.(2015). Systematic review of theoretical studies on bullying and cyberbullying: facts, knowledge, prevention and intervention. Aggressive Violent Behaviour, 23, 1–21. DOI: 10.1016/j.avb.2015.10.001.
Crossref
Google Scholar
Uniwersytet Warszawski
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.