System Test2Drive w badaniach kierowców: relacje między teorią, przepisami a praktyką

Adam Tarnowski

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu


Abstract

Cel

Psychologia transportu w polskim prawie jest najdokładniej uregulowanym obszarem badań. Ustawa o kierujących pojazdami z dn. 5.stycznia 2011, oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 8 lipca 2014 wymieniają zakres zmiennych podlegających ocenie i warunki postępowania diagnostycznego. W celu zapewnienia zintegrowanego narzędzia spełniającego te wytyczne opracowano system Test2Drive. Zawiera on 10 testów z obszaru procesów poznawczych, osobowości i sprawności psychomotorycznej. Zgromadzona baza danych, zawierająca blisko 100 000 zapisanych badań stwarza warunki zarówno dla doskonalenia narzędzi diagnostycznych, jak i dla analiz naukowych. Przytoczone wyniki badań związku wieku ze sprawnością procesów uwagi wzrokowej stanowią przykład takich możliwości. Analizy wykonane na podstawie bazy pozyskanej w badaniach kierowców, umożliwiają weryfikowanie hipotez i eksplorację w wielu obszarach psychologii stosowanej (niezawodność człowieka i błąd ludzki) i akademickiej (psychologia różnic indywidualnych, zmiany sprawności wraz z wiekiem).

Teza

Projekty naukowe realizowane na bazie zebranych materiałów wspierają tezę, że praktyczne aplikacje są nie tylko inspiracją nowych problemów badawczych, ale mogą również być testem poprawności modeli teoretycznych. Nieudane wdrożenie podobnie jak brak oczekiwanego efektu w eksperymencie może być argumentem za falsyfikacją teorii.

Konkluzje

Właściwa polityka zarządzania prawami do wyników i zgodami stwarza bardzo szerokie możliwości korzystania ze zbiorów danych, wielokrotnie przekraczających liczebności prób możliwych do pozyskania w projektach naukowych. W wyniku takiej strategii praktyka staje się nie tylko inspiracją i odbiorcą badań naukowych, ale także pełnoprawnym laboratorium.


Keywords:

badania kierowców, sprawność psychomotoryczna, osobowość, bazy danych, testy aparaturowe, dysfunkcje psychologiczne


Bonnet, G., Debanne, T., Laffaye, G. (2020). Toward a better theoretical and practical understanding of field players’ decision-making in handball: A systematic review. Movement Sport Sciences, (4), 1–19. DOI: 10.1051/sm/2020008.
Crossref   Google Scholar

Broadbent, D.E, Cooper P.F, FitzGerald P., & Parkes K.R. (1982). The Cognitive Failures Questionnaire (CFQ) and its correlates. British Journal of Clinical Psychology, 21, 1–16. DOI: 10.1111/j.2044-8260.1982.tb01421.x.
Crossref   Google Scholar

Cheng, A. S., Ng, T. C., & Lee, H. C. (2012). Impulsive personality and risk-taking behavior in motorcycle traffic offenders: A matched controlled study. Personality and Individual Differences, 53(5), 597–602. DOI: 10.1016/j.paid.2012.05.007.
Crossref   Google Scholar

Clarke, S., Robertson, I. (2005). A meta-analytic review of the Big Five personality factors and accident involvement in occupational and non-occupational settings. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 78 (3), 355–376. DOI: 10.1348/096317905X26183.
Crossref   Google Scholar

Czapska, K. (2015). Intellectual processes and psychomotor performance of professional drivers in conventional psychological tests and test2drive. The Polish Journal of Aviation Medicine and Psychology, 21(1), 30–39. DOI: 10.13174/pjamp.21.01.2015.05.
Crossref   Google Scholar

Dahlen, E.R., White, R.P. (2006). The Big Five factors, sensation seeking, and driving anger in the prediction of unsafe driving, Personality and Individual Differences, 41, 903–915. DOI: 10.1016/j.paid.2006.03.016.
Crossref   Google Scholar

Endsley M.R. (1995). Toward a theory of situation awareness in dynamic systems. Human Factors, 37, 32–64.
Crossref   Google Scholar

Endsley, M. R. (2015). Situation Awareness Misconceptions and Misunderstandings, Journal of Cognitive Engineering and Decision Making, 9(1), 4–32. DOI: 10.1177/155- 5343415572631.
Crossref   Google Scholar

M’bailara, K., Atzeni, T., Contrand, B., Derguy, C., Bouvard, M. P., Lagarde, E., Galéra, C. (2018). Emotional reactivity: Beware its involvement in traffic accidents. Psychiatry Research, 262, 290–294. DOI: 10.1016/j.psychres.2017.12.019.
Crossref   Google Scholar

Małkiewicz, M. M. (2020). The role of intelligence and temperamental traits in predicting reaction times in movement anticipation tasks: a preliminary study using the PAMT Test-2Drive computer test. Medycyna pracy, 71(4), 421–427. DOI:10.13075/mp.5893.00939.
Crossref   Google Scholar

Olejniczak-Serowiec, A., Rutkowska, D. (2018). Normative beliefs about breaking road safety rules and their relation to risk-taking. W: MATEC Web of Conferences 231, 04010. EDP Sciences. DOI: 10.1051/matecconf/201823104010.
Crossref   Google Scholar

Paśko, W., Śliż, M., Paszkowski, M., Zieliński, J., Polak, K., Huzarski, M., Przednowek, K. (2021). Characteristics of Cognitive Abilities among Youths Practicing Football. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(4), 1371. DOI: 10.3390/ijerph18041371.
Crossref   Google Scholar

Potts, C. (1993). Software-engineering research revisited. IEEE software, 10(5), 19–28. DOI: 10.1109/52.232392.
Crossref   Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących pracę na stanowisku kierowcy (Dz.U. z 2014 r., poz. 937 z pózn. zm.).   Google Scholar

Schmiedek, F., Lövdén, M., & Lindenberger, U. (2009). On the relation of mean reaction time and intraindividual reaction time variability. Psychology and aging, 24(4), 841. DOI: 10.1037/a0017799.
Crossref   Google Scholar

Tarnowski, A., Szostok, K. (2018). Psychological attentional characteristics based on TEST2DRIVE test battery and age as a factor of drivers distraction in LCT and 3VPT simulator scenarios. W: MATEC Web of Conferences (Vol. 231, p. 04012). EDP Sciences. DOI: 10.1051/matecconf/201823104012.
Crossref   Google Scholar

Treisman, A. (1999). Feature binding, attention and object perception, W: G.W. Humphreys, J. Duncan i A. Treisman (red.), Attention, Space and Action (91–111). Oxford: Oxford University Press. DOI: 10.1098/rstb.1998.0284.
Crossref   Google Scholar

Treisman, A., Zhang, W. (2006). Location and binding in visual working memory. Memory and Cognition, 34, 1704–1719. DOI: 10.3758/BF03195932.
Crossref   Google Scholar

Ucińska M. (2021) (red.). Metodyka badań psychologicznych kierowców. Warszawa: WKiŁ.   Google Scholar

Ulleberg P., Rundmo T. (2003). Personality, attitudes and risk perception as predictors of risky driving behaviour among young drivers. Safety Science, 41, 427–443. DOI: 10.1016/S0925-7535(01)00077-7.
Crossref   Google Scholar

Ulleberg, P. (2001). Personality subtypes of young drivers. Relationship to risk-taking preferences, accident involvement, and response to a traffic safety campaign. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 4(4), 279–297. DOI:
Crossref   Google Scholar

1016/S1369-8478(01)00029-8.   Google Scholar

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2011, Nr 30, poz. 151 z późn. zm).   Google Scholar

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2013, poz. 1414 z późn. zm).   Google Scholar

Vaurio, R. G., Simmonds, D. J., & Mostofsky, S. H. (2009). Increased intra-individual reaction time variability in attention-deficit/hyperactivity disorder across response inhibition tasks with different cognitive demands. Neuropsychologia, 47(12), 2389–2396.   Google Scholar

DOI: 10.1016/j.neuropsychologia.2009.01.022.
Crossref   Google Scholar

Verbruggen, F., & Logan, G. D. (2008). Response inhibition in the stop-signal paradigm. Trends in cognitive sciences, 12(11). DOI: 10.1016/j.tics.2008.07.005.
Crossref   Google Scholar


Published
2021-12-22

Cited by

Tarnowski, A. (2021). System Test2Drive w badaniach kierowców: relacje między teorią, przepisami a praktyką. The Review of Psychology, 64(1), 71–81. https://doi.org/10.31648/pp.7322

Adam Tarnowski 
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu