Dyspozycyjne motywy autoewaluacyjne a akuratność samowiedzy
Abstrakt
Cel
Niniejsze badanie laboratoryjne było pierwszym mającym na celu ustalenie związków między czterema głównymi dyspozycyjnymi motywami autoewaluacyjnymi (motywami Ja) i akuratnością samowiedzy.
Metoda
W badaniu uczestniczyło 178 osób (89 diad znajomych), a średnia wieku wyniosła 24 lata. Zastosowano Skalę Motywów Ja (Gregg, Hepper, Sedikides) oraz osobowościowy Q-sort QOS (Miciuk).
Wyniki
Akuratność samowiedzy korelowała najsilniej i dodatnio z motywem samopoznania, natomiast autowaloryzacja była negatywnym korelatem akuratności. Analizy powierzchni odpowiedzi (RSA) potwierdziły hipotezy na temat możliwości przewidywania poziomu akuratności samowiedzy na podstawie rozbieżności i zgodności wewnątrz par motywów Ja. Przede wszystkim, akuratność samowiedzy była wyższa u tych badanych, którzy uzyskali niższe wyniki w podskali autowaloryzacji, w porównaniu z wynikami w podskalach mierzących pozostałe trzy motywy Ja. Generalnie, motywy Ja i ich interakcje wyjaśniały łącznie 22% wariancji akuratności samowiedzy.
Konkluzje
Dyspozycyjny motyw autowaloryzacji jest negatywnie związany z akuratnością samowiedzy. Mimo tego, autowaloryzujący się ludzie wciąż mogą osiągać relatywnie wysokie poziomy akuratności, pod warunkiem że motyw autowaloryzacji nie jest u nich silniejszy niż pozostałe trzy motywy Ja. Ogólnie, motywy Ja są ważnymi predyktorami akuratności samowiedzy.
Słowa kluczowe:
akuratność samowiedzy, zgodność samoopisu i szacowania, autowaloryzacja, ,autoweryfikacja, samopoznanie, samonaprawa, Q-sort, analiza powierzchni odpowiedziBibliografia
Alicke, M. D., Sedikides, C. (2009). Self-enhancement and self-protection: What they are and what they do. European Review of Social Psychology, 20, 1–48. doi:10.1080/10463280802613866 Google Scholar
Back, M.D., & Vazire, S. (2012). Knowing our personality. W S. Vazire, T. D. Wilson (red.), Handbook of self-knowledge (s. 131–157). New York: Guilford Press. Google Scholar
Barranti, M., Carlson, E. N., Côté, S. (2017). How to test questions about similarity in personality and social psychology research: Description and empirical demonstration of response surface analysis. Social Psychological and Personality Science, 8(4), 465–475. doi:10.1177/1948550617698204 Google Scholar
Block, J. (2008). The Q-sort in character appraisal: Encoding subjective impressions of persons quantitatively. Washington, DC: American Psychological Association. doi:10.1037/11748-000 Google Scholar
Bosson, J. K., Swann, W. B., Jr. (2001). The paradox of the sincere chameleon: Strategic self-verification in close relationships. W J. Harvey, A. Wenzel (red.), Close romantic relationships: Maintenance and enhancement (s. 67–86). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Google Scholar
Brauer, K., Proyer, R. T. (2020). Dyadic effects. W V. Zeigler-Hill, T. K. Shackelford (red.), Encyclopedia of Personality and Individual Differences (s. 1222-1226). New York: Springer. doi:10.1007/978-3-319-28099-8_656-1 Google Scholar
Colvin, C. R., Block, J., Funder, D. C. (1995). Overly positive self-evaluations and personality: Negative implications for mental health. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 1–11. doi: 10.1037/0022-3514.68.6.1152 Google Scholar
Cronbach, L. J. (1955). Processes affecting scores on "understanding of others" and "assumed similarity." Psychological Bulletin, 52, 177–193. doi: 10.1037/h0044919 Google Scholar
Djikic, M., Peterson, J. B., Zelazo, P. D. (2005). Attentional biases and memory distortions in self-enhancers. Personality and Individual Differences, 38, 559–568. doi: 10.1016/j.paid.2004.05.010 Google Scholar
Edwards, J. R. (2002). Alternatives to difference scores: Polynomial regression analysis and response surface methodology. W F. Drasgow, N. Schmitt (red.), Measuring and analyzing behavior in organizations: Advances in measurement and data analysis (s. 350-400). San Francisco: Jossey-Bass. Google Scholar
Faul, F., Erdfelder, E., Buchner, A., Lang, A. G. (2009). Statistical power analyses using G*Power 3.1: Tests for correlation and regression analyses. Behavior Research Methods, 41, 1149–1160. doi: 10.3758/BRM.41.4.1149 Google Scholar
Funder, D. C., West, S. G. (1993). Consensus, self‐other agreement, and accuracy in personality judgment: An introduction. Journal of Personality, 61(4), 457-476. doi: 10.1111/j.1467-6494.1993.tb00778.x. Google Scholar
Goodman, L.A. (1961). Snowball Sampling. Annals of Mathematical Statistics, 32, 148-170. doi: 10.1214/aoms/1177705148 Google Scholar
Gough, H. G., Heilbrun, A. B. (1983). Adjective Checklist Manual. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press. Google Scholar
Gregg, A.P., Hepper, E.G., Sedikides, S. (2011). Quantifying self-motives: Functional links between dispositional desires. European Journal of Social Psychology, 41, 840–852. doi: 10.1002/ejsp.827 Google Scholar
Hardaker, M., Tsakanikos, E. (2021). Early information processing in narcissism: Heightened sensitivity to negative but not positive evaluative attributes. Personality and Individual Differences, 168, 110386. doi: 10.1016/j.paid.2020.110386 Google Scholar
Humberg, S., Nestler, S., Back, M. D. (2019). Response Surface Analysis in Personality and Social Psychology: Checklist and Clarifications for the Case of Congruence Hypotheses. Social Psychological and Personality Science, 10(3), 409–419. doi: 10.1177/1948550618757600 Google Scholar
Jankowski, T. (2006). Motywy związane z koncepcją siebie. Studia z Psychologii w KUL, 13, 149-174. Google Scholar
Johnston, R., Jones, K., Manley, D. (2018). Confounding and collinearity in regression analysis: a cautionary tale and an alternative procedure, illustrated by studies of British voting behaviour. Quality and Quantity, 52, 1957–1976. doi: 10.1007/s11135-017-0584-6 Google Scholar
Kruger, J., Chan, S., Roese, N. (2009). (Not so) positive illusions. Behavioral and Brain Sciences, 32(6), 526–527. doi: 0.1017/S0140525X09991270 Google Scholar
Miciuk, Ł. R. (2020). QOS: Q-sort do pomiaru zgodności między samoopisem i szacowaniem (self–other agreement) oraz innych wskaźników obiektywności samowiedzy. W M. Trojan, M. Gut (red.), Nowe technologie i metody w psychologii (s. 431–448). Warszawa: Liberi Libri. doi: 10.47943/lib.9788363487430.rozdzial20 Google Scholar
Miciuk, Ł. R., Dubas-Miciuk, M. M. (2020). Analiza powierzchni odpowiedzi (response surface analysis) w badaniach psychologicznych. W M. Trojan, M. Gut (red.), Nowe technologie i metody w psychologii (s. 411–429). Warszawa: Liberi Libri. doi: 10.47943/lib.9788363487430.rozdzial19 Google Scholar
Oleś, P.K., Drat-Ruszczak, K. (2008). Osobowość. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Tom 1 (s. 651-764). Gdańsk: GWP. Google Scholar
Pyszczynski, T., Greenberg, J., Goldenberg, J. (2003). Freedom vs. fear: On the defense, growth, and expansion of the self. W M. R. Leary, J. P. Tangney (red.), Handbook of self and identity (s. 314–343). New York: Guilford Press. Google Scholar
Riverside Accuracy Project. (2016). Q-sort resources. Q-sorter program. https://rap.ucr.edu/qsorter Google Scholar
Robins, R. W., John, O. P. (1997). The quest for self-insight: Theory and research on accuracy and bias in self-perception. W R. Hogan, J. A. Johnson, S. R. Briggs (red.), Handbook of Personality Psychology (s. 649–679). San Diego: Academic Press. doi: 10.1016/B978-012134645-4/50026-3 Google Scholar
Schönbrodt, F. D. (2016). RSA: Response surface analysis (R package Version 0.9.10) [Oprogramowanie]. Pobrane z http://cran.r-project.org/web/packages/RSA Google Scholar
Sedikides, C. (1993). Assessment, enhancement, and verification determinants of the self-evaluation process. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 317–338. doi: 10.1037/0022-3514.65.2.317 Google Scholar
Sedikides, C., Strube, M. J. (1997). Self-evaluation: To thine own self be good, to thine own self be sure, to thine own self be true, and to thine own self be better. W M. P. Zanna (red.), Advances in experimental social psychology (tom 29, s. 209–270). Academic Press. doi: 10.1016/S0065-2601(08)60018-0 Google Scholar
Strube, J.S. (2012). From "out there" to "in here": Implications of self-evaluation motives for self-knowledge. W S. Vazire, T. D. Wilson (red.), Handbook of self-knowledge (s. 397–412). New York: Guilford Press. Google Scholar
Swann, W. B., Rentfrow, P., Guinn, J. (2003). Self-verification: The search for coherence. W M. Leary, J. Tangney (red.), Handbook of self and identity (s. 367–383). New York: Guilford. Google Scholar
Taylor, S.E., Brown, J. (1988). Illusion and well-being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin, 103(2),193–210. doi: 10.1037/0033-2909.103.2.193 Google Scholar
Taylor, S. E., Neter, E., Wayment, H. A. (1995). Self-evaluation processes. Personality and Social Psychology Bulletin, 21, 1278–1287. doi: 10.1177/01461672952112005 Google Scholar
Trope, Y. (1986). Self-enhancement and self-assessment in achievement behavior. W R. M. Sorrentino, E. T. Higgins (red.), Handbook of motivation and cognition: Foundation of social behavior (s. 350-378). New York: Guilford Press. Google Scholar
Vazire, S., Carlson, E. N. (2010). Self-knowledge of personality: Do people know themselves? Social and Personality Psychology Compass, 4, 605–620. doi: 10.1111/j.1751-9004.2010.00280.x Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
