Pomiar otwartego i elastycznego myślenia (POEM). Polska adaptacja kwestionariusza do badania myślenia aktywnie otwartego (AOT)

Anna Błaszczak

Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0003-0597-5117

Marta Klocek

Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0009-0007-4406-6844


Abstract

Cel

Celem podjętych badań było opracowanie polskiej wersji kwestionariusza do pomiaru myślenia otwartego (Actively Open-minded Thinking, AOT). Kwestionariusz pozwala ocenić dyspozycję do rozważania analizowanych problemów z różnych punktów widzenia, bez względu na pierwotnie faworyzowane opcje, oraz krytyczną postawą wobec stosowanych reguł analizy informacji i formułowania wniosków.

Metoda

Badania prowadzono w dwóch grupach dorosłych. Trafność SAQ została sprawdzona za pomocą konfirmacyjnej analizy czynnikowej oraz analizy korelacji wyników skali z nasileniem potrzeby poznania, potrzeby poznawczego domknięcia czy refleksyjnością myślenia. Spójność wewnętrzna polskiej wersji skali AOT została oszacowana z użyciem współczynników alfa Cronbacha.

Wyniki

Polska adaptacja skali (Pomiar otwartego i elastycznego myślenia, POEM) spełnia kryteria rzetelności i trafności. Narzędzie uległo znacznemu skróceniu względem oryginalnej wersji skali AOT, co jest spójne z wcześniejszymi badaniami mającymi na celu poszukiwanie optymalnej i najbardziej wartościowej psychometrycznie konfiguracji itemów. Wartości współczynników spójności wewnętrznej okazały się wystarczająco wysokie, a narzędzie korelowało w oczekiwany sposób z zastosowanymi miarami pokrewnych konstruktów poznawczych.

Konkluzje

Myślenie w sposób otwarty i elastyczny może być zmienną dynamiczną, podlegającą wpływom treningu czy doświadczeń. Polska wersja skali mierzącej to zjawisko jest narzędziem o obiecujących wartościach psychometrycznych, wartym dalszych analiz. Skala POEM może być pomocna do oceny otwartości myślenia w kontekście edukacyjnym czy w badaniach nad uwarunkowaniami uproszczonych kategoryzacji społecznych bądź radykalizacji poglądów.


Keywords:

myślenie otwarte, elastyczność myślenia, AOT, polska adaptacja


Baron, J. (1993). Why Teach Thinking? ‒ An Essay. Target article with commentary. Applied Psychology, 42(3), 191‒214.
Crossref   Google Scholar

Baron, J. (2008). Thinking and deciding (wyd. 4). New York: Cambridge University Press.   Google Scholar

Cacioppo, J. T., Petty, R. E. (1982). The need for cognition. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 116–131.
Crossref   Google Scholar

Cacioppo, J. T., Petty, R. E., Morris, K. J. (1983). Effects of need for cognition on message evaluation, recall, and persuasion. Journal of Personality and Social Psychology, 45, 805–818.
Crossref   Google Scholar

Frederick, S. (2005). Cognitive reflection and decision making. Journal of Economic Perspectives, 19(4), 25–42. DOI: 10.1257/08953300577519673.
Crossref   Google Scholar

Haran, U., Ritov, I., Mellers, B. A. (2013). The Role of Actively Open-Minded Thinking in Information Acquisition, Accuracy, and Calibration. Judgment and Decision Making, 8 (3), 188‒201.
Crossref   Google Scholar

Janssen, E. M., Verkoeijen, P. P. J. L., Heijltjes, A. E. G., Mainhard, T., van Peppen, L. M., van Gog, T. (2020). Psychometric Properties of the Actively Open-Minded Thinking Scale. Thinking Skills and Creativity, 100659.
Crossref   Google Scholar

Jarymowicz, M. (red.) (2002). Poza egocentryczną perspektywą widzenia siebie i świata. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.   Google Scholar

Kahneman, D., Tversky, A. (1973). On the psychology of prediction. Psychological Review, 80(4), 237–251. DOI: 10.1037/h0034747.
Crossref   Google Scholar

Kokis, J. V., Macpherson, R., Toplak, M. E., West, R. F., Stanovich, K. E. (2002). Heuristic and analytic processing: Age trends and associations with cognitive ability and cognitive styles. Journal of Experimental Child Psychology, 83, 26‒52. DOI: 10.1016/S0022-0965(02)00121-2.
Crossref   Google Scholar

Kossowska, M. (2003). Różnice indywidualne w potrzebie poznawczego domknięcia. Przegląd Psychologiczny, 46(4), 355–374.   Google Scholar

Kossowska, M. (2009). Nowe poznawcze wymiary osobowości a społeczne poznanie i działanie. W: M. Kofta, M. Kossowska (red.), Psychologia poznania społecznego: Nowe tendencje (s. 225–244). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Kossowska, M., Hanusz, K., Trejtowicz, M. (2012). Różnice indywidualne w potrzebie poznawczego domknięcia. Psychologia Społeczna, 7(1), 89–99.   Google Scholar

Lubiewska, K., Głogowska, K. (2018). Zastosowanie analizy równoważności pomiarowej w badaniach psychologicznych. Polskie Forum Psychologiczne, 23, 330‒356.   Google Scholar

Matusz, P. J., Traczyk, J., Gąsiorowska, A. (2011). Kwestionariusz Potrzeby Poznania – konstrukcja i weryfikacja empiryczna narzędzia mierzącego motywację poznawczą. Psychologia Społeczna, 2(17), 113–128.   Google Scholar

Metz, S. E., Baelen, R. N., Yu, A. (2020). Actively open‐minded thinking in American adolescents. Review of Education, 8(3), 768‒799.
Crossref   Google Scholar

Paulhus, D. L., Reid, D. B. (1991). Enhancement and denial in socially desirable responding. Journal of Personality and Social Psychology, 60(2), 307‒317.
Crossref   Google Scholar

Rachev, N. R., Geiger, S. J., Vintr, J., Kirilova, D., Nabutovsky, A., Nelsson, J. (2022). Actively open-minded thinking, bullshit receptivity, and susceptibility to framing: Evaluating the dual-process account in North America and Bulgaria. European Journal of Psychological Assessment, 38(6), 440–451. DOI: 10.1027/1015-5759/a000685.
Crossref   Google Scholar

Robinson, J. P., Shaver, P. R., Wrightsman, L. S. (red.). (1991). Measures of personality and social psychological attitudes. Academic Press.   Google Scholar

Sá, W. C., Kelley, C. N., Ho, C., Stanovich, K. E. (2005). Thinking about personal theories: Individual differences in the coordination of theory and evidence. Personality and Individual Differences, 38, 1149–1161. DOI: 10.1016/j.paid.2004.07.012.
Crossref   Google Scholar

Sá, W. C., West, R. F., Stanovich, K. E. (1999). The domain specificity and generality of belief bias: Searching for a generalizable critical thinking skill. Journal of educational psychology, 91(3), 497–510. DOI: 10.1037/0022-0663.91.3.497.
Crossref   Google Scholar

Stanovich, K. E., West, R. F. (1997). Reasoning independently of prior belief and individual differences in actively open-minded thinking. Journal of Educational Psychology, 89, 342‒357.
Crossref   Google Scholar

Stanovich, K. E., West, R. F. (2007). Natural myside bias is independent of cognitive ability. Thinking & Reasoning, 13(3), 225‒247.
Crossref   Google Scholar

Svedholm-Häkkinen, A.M., Lindeman, M. (2017). Actively open-minded thinking: Development of a shortened scale and disentangling attitudes towards knowledge and people. Thinking & Reasoning, 24, 21‒40. DOI: 10.1080/13546783.2017.1378723.
Crossref   Google Scholar

Szydłowski, P. (2015). Pomiar stylu analitycznego przetwarzania informacji. Wstępna weryfikacja narzędzi: Testu Cognitive Reflection Test (CRT) i zadań Base-Rate Tasks (BRT). Studia Psychologica, 15(2), 57–70.
Crossref   Google Scholar

Szydłowski, P. (2019). Style poznawcze a religijność. Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.   Google Scholar

Troldahl, V., Powell, F. (1965). A short-form dogmatism scale for use in field studies. Social Forces, 44, 211‒215.
Crossref   Google Scholar

Webster, D. M., Kruglanski, A. W. (1994). Individual differences in need for cognitive closure. Journal of Personality and Social Psychology, 67, 1049‒1062.
Crossref   Google Scholar


Published
2022-12-31

Cited by

Błaszczak, A., & Klocek, M. (2022). Pomiar otwartego i elastycznego myślenia (POEM). Polska adaptacja kwestionariusza do badania myślenia aktywnie otwartego (AOT). The Review of Psychology, 65(4), 57–76. https://doi.org/10.31648/przegldpsychologiczny.8131

Anna Błaszczak 
Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0003-0597-5117
Marta Klocek 
Instytut Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0009-0007-4406-6844