W głąb istnienia: analiza lęku egzystencjalnego w kontekście przywiązania i patologicznych cech osobowości
Michalina Marczewska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Psychologiihttps://orcid.org/0000-0001-7563-3329
Abstract
Cel: Lęk egzystencjalny jest nieodzownym aspektem życia. Osoby o nieprzystosowawczych stylach przywiązania, jak np. lękowo-ambiwalentny, są szczególnie podatne na odczuwanie ogólnego niepokoju. Łączy się to z nasileniem patologicznych cech osobowości. Celem badania jest weryfikacja hipotez o związku między niepokojem egzystencjalnym a stylami przywiązania (bezpiecznym, lękowo-ambiwalentnym, unikowym), a także z negatywnym afektem oraz izolacją oraz zależności między stylami przywiązania i patologicznymi cechami osobowości.
Metoda: Badana próba składa się z 466 respondentów w wieku 16–87 lat o podobnym poziomie wykształcenia. Udało się zachować równoliczność grup z podziałem na płeć. Niepokój egzystencjalny był mierzony SNE, style przywiązania za pomocą KSP, zaś cechy patologicznej Wielkiej Piątki z wykorzystaniem Inwentarza osobowości PID-5.
Wyniki: Pomiędzy badanymi zmiennymi pojawiają się istotne różnice ze względu na płeć. Korelacje zachodzą pomiędzy niepokojem egzystencjalnym (wraz z jego wymiarami), cechami osobowości oraz stylami przywiązania. Dla wyjaśnienia wymiarów niepokoju (lęk przed winą i potępieniem, lęk przed pustką i bezsensem, lęk przed losem i śmiercią) zostały przedstawione modele regresyjne. Główną zmienną wyjaśniającą okazał się negatywny afekt.
Konkluzja: Osoby o stylu lękowo-ambiwalentnym oraz wyższym nasileniu negatywnego afektu wyraźniej odczuwają niepokój egzystencjalny. Pozabezpieczne style przywiązania łączą się z nasileniem patologicznych cech osobowości.
Keywords:
existential anxiety, attachment styles, negative affect, isolation, pathological personality trait modelReferences
Abdel-Khalek, A. (2005). Death anxiety in clinical and non-clinical groups. Death Studies, 29(3), 251–259. https://doi.org/10.1080/07481180590916371
Crossref
Google Scholar
Burke, B. L., Martens, A., Faucher, E. H. (2010). Two Decades of Terror Management Theory: A Meta-Analysis of Mortality Salience Research. Personality and Social Psychology Review, 14(2), 155–195. https://doi.org/10.1177/1088868309352321
Crossref
Google Scholar
Crawford, T. N., Shaver, P. R., Goldsmith, H. H. (2007). How affect regulation moderates the association between anxious attachment and neuroticism. Attachment & Human Development, 9(2), 95–109. https://doi.org/10.1080/14616730701349747
Crossref
Google Scholar
Frazier, P. H., Foss-Goodman, D. (1989). Death Anxiety and Personality: Are they Truly Related? OMEGA – Journal of Death and Dying, 19(3), 265–274. https://doi.org/10.2190/141T-Q32F-LPPD-EY3W
Crossref
Google Scholar
Fuchs, T. (2013). The Phenomenology of Affectivity. W: K. W. M. Fulford, M. Davies, R. G. T. Gipps, G. Graham, J. Z. Sadler, G. Stanghellini i T. Thornton (red.), The Oxford Handbook of Philosophy and Psychiatry (s. 612–631). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199579563.013.0038
Crossref
Google Scholar
George, D., Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update. Pearson. Google Scholar
Green, J., Goldwyn, R. (2002). Annotation: Attachment disorganisation and psychopathology: new findings in attachment research and their potential implications for developmental psychopathology in childhood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 43(7), 835–846. https://doi.org/10.1111/1469-7610.00102
Crossref
Google Scholar
Hazan, C., Shaver, P. R. (1994). Attachment as an Organizational Framework for Research on Close Relationships. Psychological Inquiry, 5(1), 1–22. https://doi.org/10.1207/s15327965pli0501_1
Crossref
Google Scholar
Juros, A. (1988). Struktura niepokoju egzystencjalnego. Badania młodzieży akademickiej [nieopublikowana rozprawa doktorska]. Katolicki Uniwersytet Lubelski. Google Scholar
Juros, K. (2012). Struktura niepokoju egzystencjalnego studentów. Badania replikacyjne: 1988–2011. W: E. Drop i M. Maćkiewicz (red.), Młoda psychologia. T. 1 (s. 199–216). Liberi Libri. Google Scholar
Kierkegaard, S. (2002). Pojęcie lęku: proste rozważania o charakterze psychologicznym, odniesione do dogmatycznego problemu grzechu pierworodnego autorstwa Vigiliusa Haufniensisa. Altaya Polska. Google Scholar
Koole, S. L., Greenberg, J., Pyszczynski, T. (2006). Introducing Science to the Psychology of the Soul. Current Directions in Psychological Science, 15(5), 212–216. https://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2006.00438.x
Crossref
Google Scholar
Krueger, R. F., Derringer, J., Markon, K. E., Watson, D., Skodol, A. E. (2012). Initial construction of a maladaptive personality trait model and inventory for DSM-5. Psychological Medicine, 42(9), 1879–1890. https://doi.org/10.1017/S0033291711002674
Crossref
Google Scholar
Krueger, R. F., Markon, K. E. (2014). The Role of the DSM-5 Personality Trait Model in Moving Toward a Quantitative and Empirically Based Approach to Classifying Personality and Psychopathology. Annual Review of Clinical Psychology, 10(1), 477–501. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-032813-153732
Crossref
Google Scholar
Larose, S., Bernier, A. (2001). Social support processes: mediators of attachment state of mind and adjustment in late adolescence. Attachment & Human Development, 3(1), 96–120. https://doi.org/10.1080/14616730010024762
Crossref
Google Scholar
Leontiev, D. (2018). Lęk egzystencjalny i jak z nim nie walczyć. Studia z Historii Filozofii, 9(2), 171–185. https://doi.org/10.12775/szhf.2018.023
Crossref
Google Scholar
Lucas, M. (2004). Existential Regret: A Crossroads of Existential Anxiety and Existential Guilt. Journal of Humanistic Psychology, 44(1), 58–70. https://doi.org/10.1177/0022167803259752
Crossref
Google Scholar
McCrae, R. R., Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81–90. https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.1.81
Crossref
Google Scholar
Mikulincer, M., Shaver, P. R. (2010). Does gratitude promote prosocial behavior? The moderating role of attachment security. W: M. Mikulincer i P. R. Shaver (red.), Prosocial motives, emotions, and behavior: The better angels of our nature (s. 267–283). American Psychological Association.
Crossref
Google Scholar
Mikulincer, M., Shaver, P. R. (2012). An attachment perspective on psychopathology. World Psychiatry, 11(1), 11–15. https://doi.org/10.1016/j.wpsyc.2012.01.003
Crossref
Google Scholar
Önol, S., Engin, E. (2022). Existential anxiety and sense of guilt for mental health. Journal of Psychiatric Nursing, 13(3), 263–267. https://doi.org/10.14744/phd.2022.38268
Crossref
Google Scholar
Pashak, T., Oswald, S., Justice, M., Seely, L., Burns, B., Shepherd, S. (2017). You are alive right now: An experimental exploration of the interplay between existential salience, mental health, and death anxiety. College Student Journal, 51(4), 451–462. Google Scholar
Plopa, M. (2008). Kwestionariusz stylów przywiązaniowych [KSP]: podręcznik. Vizja Press & IT. Google Scholar
Pradhan, M., Chettri, A., Maheshwari, S. (2022). Fear of death in the shadow of COVID-19: The mediating role of perceived stress in the relationship between neuroticism and death anxiety. Death Studies, 46(5), 1106–1110. https://doi.org/10.1080/07481187.2020.1833384
Crossref
Google Scholar
Pyszczynski, T., Taylor, J. (2016). When the buffer breaks: Disrupted terror management in posttraumatic stress disorder. Current Directions in Psychological Science, 25(4), 286–290. https://doi.org/10.1177/0963721416645537
Crossref
Google Scholar
Routledge, C., Juhl, J. (2010). When death thoughts lead to death fears: Mortality salience increases death anxiety for individuals who lack meaning in life. Cognition & Emotion, 24(5), 848–854. https://doi.org/10.1080/02699930902847144
Crossref
Google Scholar
Rowiński, T., Kowalska-Dąbrowska, M., Strus, W., Cieciuch, J., Czuma, I., Żechowski, C., Markon, K. E., Krueger, R. F. (2019). Pomiar patologicznych cech osobowości według DSM-5: Polska adaptacja Inwentarza Osobowości PID-5. Część II – wyniki empiryczne. Psychiatria Polska, 53(1), 23–48. https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/86478
Crossref
Google Scholar
Russac, R. J., Gatliff, C., Reece, M., Spottswood, D. (2007). Death Anxiety across the Adult Years: An Examination of Age and Gender Effects. Death Studies, 31(6), 549–561. https://doi.org/10.1080/07481180701356936
Crossref
Google Scholar
Scott, B. G., Weems, C. F. (2013). Natural Disasters and Existential Concerns. Journal of Humanistic Psychology, 53(1), 114–128. https://doi.org/10.1177/0022167812449190
Crossref
Google Scholar
Szymczak, W. (2018). Podstawy statystyki dla psychologów. Podręcznik akademicki (wyd. 3 popr.). Difin. Google Scholar
Tillich, P. (2016). Męstwo bycia. Wydawnictwo Vis-à-vis Etiuda. Google Scholar
Yalom, I. D. (2020). Existential Psychotherapy. Hachette UK. Google Scholar
Zuur, A. F., Ieno, E. N., Elphick, C. S. (2010). A protocol for data exploration to avoid common statistical problems. Methods in Ecology and Evolution, 1(1), 3–14. https://doi.org/10.1111/j.2041-210X.2009.00001.x
Crossref
Google Scholar
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Psychologii
https://orcid.org/0000-0001-7563-3329
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
