Regulacje dotyczące psychoterapii w Europie
Agnieszka Popiel
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. Regulacji; Uniwersytet SWPShttps://orcid.org/0000-0001-9990-4971
Helen Macdonald
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. Regulacji; Uniwersytet w Sheffield; Brytyjskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i PoznawczychBranka Bagaric
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. Regulacjihttps://orcid.org/0000-0002-1786-0993
Adela Sălceanu
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. RegulacjiTanja Anastasova
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. RegulacjiAbstrakt
Cel: Niniejszy artykuł przedstawia zmieniający się krajobraz regulacyjny psychoterapii w krajach europejskich, z którego wyłaniają się różnorodne strukturalne, prawne i etyczne wzorce kształtujące psychoterapię jako aktywność profesjonalną. Głównym celem jest ocena, czy psychoterapia powinna być definiowana i regulowana jako niezależny zawód, czy jako specjalizacja w ramach uznanych dyscyplin zdrowotnych, takich jak psychologia czy psychiatria. Przeprowadzono analizę porównawczą opartą na studiach przypadków oraz danych zbadań ACSTEC/SWPS (2023) i EABCT (2025), które dokumentują znaczną różnorodność wymagań kwalifikacyjnych i szkoleniowych.
Tezy: Główne tezy to: (1) systemy regulacyjne oparte na „najniższym wspólnym mianowniku” oraz zbyt inkluzywne ścieżki edukacyjne stanowią ryzyko dla pacjentów ponieważ: (a) niosą ryzyko konsensusu, które podważa standardy leczenia opartego na danych naukowych, (b) legitymizują praktyki o nieudokumentowanej skuteczności i efektywności kosztowej; (2) ramy prawne psychoterapii w Europie są silnie zróżnicowane pod względem dostępu do uzyskiwania kwalifikacji, roli kształcenia uniwersyteckiego i nadzoru.
Konkluzje: Europa wymaga zrównoważonego modelu, który chroni bezpieczeństwo pacjentów, podtrzymuje praktykę opartą na dowodach i pozwala na asymilację wiedzy płynącej z rozwoju naukowego psychoterapii. Artykuł proponuje hybrydowy, oparty na kompetencjach model regulacyjny kładący nacisk na przejrzyste standardy praktyki opartej na danych naukowych (dowodach), jasne ścieżki edukacyjne oraz gwarancje dostępu do skutecznej opieki.
Słowa kluczowe:
regulacja psychoterapii, praktyka oparta na dowodach, Europa, standardy zawodowe, ramy prawne, szkolenia oparte na kompetencjach, etyka, model hybrydowyBibliografia
évi CLIV. törvény az egészségügyről (1997) (Węgry). https://net.jogtar.hu/jogszabaly?docid=99700154.TV Google Scholar
British Association for Behavioural and Cognitive Psychotherapies. (2024). Professional standards. Pobrane 30 kwietnia 2025 z: https://babcp.com/about/who-are-babcp/our-policies/standards-of-conduct-performance-ethics/ Google Scholar
Clark, D. M. (2018). Realizing the mass public benefit of evidence-based psychological therapies: The IAPT program. Annual Review of Clinical Psychology, 14, 159–183. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-050817-084833
Crossref
Google Scholar
Dyrektywa 2013/55/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z 20 listopada 2013 roku zmieniająca dyrektywę 2005/36/WE o uznawaniu kwalifikacji zawodowych oraz rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 (2013) (Unia Europejska). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32013L0055 Google Scholar
Gecoördineerde wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, skoordynowana ustawa nr 2015A24141 (2015) (Belgia). https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/article.pl?language=nl&lg_txt=n&type=&sort=&numac_search=&cn_search=2015051006&caller=SUM&&view_numac=2015051006f Google Scholar
Gesetz über den Beruf der Psychotherapeutin und des Psychotherapeuten, ustawa federalna nr nieokreślony (2020) (Niemcy). https://www.gesetze-im-internet.de/psychthg_2020/ Google Scholar
Holmes, E. A., Ghaderi, A., Harmer, C. J., Ramchandani, P. G., Cuijpers, P., Morrison, A. P., Roiser, J. P., Bockting, C. L. H., O’Connor, R. C., Shafran, R., Moulds, M. L., Craske, M. G. (2018). The Lancet Psychiatry Commission on psychological treatments research in tomorrow’s science. The Lancet. Psychiatry, 5(3), 237–286. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(17)30513-8
Crossref
Google Scholar
Hotărârea nr. 970/2022 privind aprobarea metodologiei de decontare a serviciilor de intervenție psihologică și psihoterapeutică și modalitățile de înscriere în Programul național „Din grijă pentru copii” (2022) (Rumunia). https://gov.ro/ro/stiri/copiii-din-romania-pot-beneficia-in-premiera-de-consiliere-psihologica-i-psihoterapie-in-mod-gratuit-70-000-de-ore-de-terapii-pentru-copii-programul-national-din-grija-pentru-copii Google Scholar
Layard, R., Clark, D. M. (2014). Thrive: The power of psychological therapy. Penguin.
Crossref
Google Scholar
Legea nr. 213 din 27 mai 2004 privind exercitarea profesiei de psiholog cu drept de liberă practică, înființarea, organizarea și funcționarea Colegiului Psihologilor din România (2004) (Rumunia). http://86.105.216.122:83/MOfsWeb/2004/0492.pdf Google Scholar
Nowak-Far, A. (2025). Opinia w sprawie poselskiego projektu ustawy o zawodzie psychoterapeuty oraz samorządzie zawodowym zgłoszonego marszałkowi sejmu RP 11 lutego 2025 r. https://www.pttpb.pl/get_media_preview/4f6db6be-96bd-473e-ab3b-9d72959a0e94 Google Scholar
Popiel, A. (13 kwietnia 2023). Psychoterapia w Europie – aktualne regulacje i standardy kształcenia [referat]. Standardy szkolenia i certyfikowania psychoterapeutów – dobre praktyki i regulacje, Warszawa, Polska. Google Scholar
Popiel, A., Pragłowska, E. (2022). Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Teoria i praktyka (wyd. 2 rozsz.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Crossref
Google Scholar
Popiel, A., Zawadzki, B. (2023). Psychoterapia – quo vadis? Nauka, 3, 61–85. https://doi.org/10.24425/nauka.2023.147311
Crossref
Google Scholar
Professional Standards Authority for Health and Social Care. (b.d.). Pobrane z Professional Standards Authority for Health and Social Care, https://www.professionalstandards.org.uk/ Google Scholar
Regulation of the profession of the psychologist. Presidential acts, decrees and ordinances – ACT No. 56 18/2/1989 (1989) (Włochy). https://www.psy.it/regulation-of-the-profession-of-the-psychologist-2 Google Scholar
Salkovskis, P. M., Sighvatsson, M. B., Sigurdsson, J. F. (2023). How effective psychological treatments work: Mechanisms of change in cognitive behavioural therapy and beyond. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 51(6), 595–615. https://doi.org/10.1017/S1352465823000590
Crossref
Google Scholar
Wet van 11 november 1993, houdende regelen inzake beroepen op het gebied van de individuele gezondheidszorg (Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg) (2023) (Holandia). https://wetten.overheid.nl/BWBR0006251 Google Scholar
Wykowski, M. (2024a). Pierwszy wywiad z krajowym konsultantem psychoterapii: Co dalej w zakresie regulacji zawodu i jakości usług? Rynek Zdrowia. Pobrano 30 kwietnia 2025 z: https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Pierwszy-wywiad-z-konsultantem-w-dziedzinie-psychoterapii-Co-dalej-z-regulacja-zawodu-i-jakoscia-uslug,259633,14.html Google Scholar
Wykowski, M. (2024b). Prof. Popiel o podwójnych standardach dla psychoterapeutów: „To jak usuwanie ulotek z lekami”. Rynek Zdrowia. Pobrano 30 kwietnia 2025 z: https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Prof-Popiel-o-podwojnych-standardach-psychoterapeutow-To-tak-jakby-usunac-ulotki-do-lekow,259902,14.html Google Scholar
Zakon o djelatnosti psihoterapije NN 18/22 na snazi od 17.02.2022 (2022) (Chorwacja). https://www.zakon.hr/z/1045/zakon-o-djelatnosti-psihoterapije Google Scholar
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. Regulacji; Uniwersytet SWPS
https://orcid.org/0000-0001-9990-4971
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. Regulacji; Uniwersytet w Sheffield; Brytyjskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. Regulacji
https://orcid.org/0000-0002-1786-0993
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. Regulacji
Europejskie Towarzystwo Terapii Behawioralnych i Poznawczych (EABCT) Grupa Robocza ds. Regulacji
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
