Sędziowski aktywizm ETPC a deficyty strukturalne systemu Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
Marcin Górski
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet ŁódzkiAbstrakt
Artykuł próbuje udowodnić, że aktywizm sędziowski – występujący zresztą w ETPC w o wiele mniejszym nasileniu, niż to się powszechnie uważa – jest immanentną cechą określającą ETPC, zgodnie z pierwotną wolą stron EKPC. Aktywizm sędziowski jest rozumiany w tym artykule jako dokonanie zmiany dotychczasowego standardu wykładni umowy, mieszczącej się w granicach konsensusu interpretacyjnego. Artykuł wskazuje niektóre deficyty strukturalne systemu Konwencji (np. deficyt skuteczności) i analizuje wpływ aktywizmu sędziowskiego na ich występowanie. W konkluzji artykuł sygnalizuje ryzyko związane z dość często postulowanym obecnie powściągnięciem aktywizmu sędziowskiego ETPC, odnosząc się również do Protokołu nr 15 do EKPC.
Słowa kluczowe:
Europejski Trybunał Praw Człowieka, Europejska Konwencja Praw Człowieka, Aktywizm sędziowski, Protokół nr 15 zmieniający Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościBibliografia
A. Wyrozumska, Prawotwórcza działalność sądów międzynarodowych i jej granice (w:) A. Wyrozumska (red.), Granice swobody orzekania sądów międzynarodowych, Łódź 2014
K. Roosevelt, R. W. Garnett, Judicial Activism and Its Critics, University of Pennsylvania Law Review 2006, vol. 155
F. Zarbiyev, Judicial Activism in International Law – A Conceptual Framework for Analysis, Journal of International Dispute Settlement 2012, vol. 3, nr 2
M. Górski, Polityczna rola sądów międzynarodowych i jurydyzacja polityki (w:) A. Wyrozumska (red.), Granice swobody orzekania sądów międzynarodowych, Łódź 2014
T. Stawecki, Precedens w polskim porządku prawnym. Pojęcie i wnioski de lege ferenda [w:] A. Śledzińska-Simon, M. Wyrzykowski [red.], Precedens w polskim systemie prawa, Warszawa 2010
D. Popovic, Prevailing of judicial activism over self-restraint in the jurisprudence of the European Court of Human Rights, Creighton Law Review 2009, nr 42
P. Thielbörger, Judicial passivism at the European Court of Human Rights, Maastricht Journal of European and Comparative Law 2012, vol. 19, nr 3
E. Voeten, The Politics of International Judicial Appointments: Evidence from the European Court of Human Rights, International Organization, nr 61 z 2007 r.
G. Puppinck, The case of Lautsi v. Italy: a synthesis, BYU Law Review nr 3 z 2012 r.
M. A. Nowicki, Wprowadzenie do interpretacji EKPCz, Europejski Przegląd Sądowy , styczeń 2010
L. G. Loucaides, The European Convention on Human Rights. Collected Essays, Leiden – Boston 2007
G. Lestas, A Theory of Interpreation of the European Convention on Human Rights, Oksford 2007
E. Dubout, Interprétation téléologique et politique jurisprudentielle de la Cour européenne des droits de l'homme, Revue Trimestrielle des Droits de l’Homme 2008, nr 74
G. Fitzmaurice, The Law and Procedure of the International Court of Justice, Cambridge 1986
G. Letsas, The ECHR as a Living Instrument: its Meaning and Legitimacy (w:) G. Ulfstein, A. Follesdal, B. Peters (red.), Constituting Europe: The European Court of Human Rights in a National, European and Global Context, Cambridge 2013
A. Mowbray, Subsidiarity and the European Convention on Human Rights, Human Rights Law Review 2015, vol. 15
M. E. Villiger, The Principle of Subsidiarity in the European Convention of Human Rights (w:) M. G. Cohen (red.), La Promotion de la Justice, Des Droits de L'homme Et Du Règlement Des Conflicts par le Droits International, Leiden 2007
A. Wiśniewski, Koncepcja marginesu oceny w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Gdańsk 2008
M. Górski, Dialogue between national courts of selected Central and Eastern European States and the ECtHR concerning the ECHR (w:) A. Wyrozumska (red.), Eastern Europe and Judicial Dialogue on International Law, Łódź 2016
W. A. Schabas, The European Convention on Human Rights. A Commentary, Oksford 2015
L. Garlicki, Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom II, Komentarz, Warszawa 2011
O. Ichim, Just Satisfaction under the European Convention on Human Rights, Cambridge 2015
N. Grossman, The Normative Legitimacy of International Courts, Temple Law Review 2013, vol. 86
R. A. Cichowski, Civil Society and the European Court of Human Rights (w:) J. Christoffersen, M. Rask Madsen (red.), The European Court of Human Rights between Law and Politics, Oksford 2013
E. Voeten, Public Opinion and the Legitimacy of International Courts, Theoretical Inquiries in Law 2013, vol. 14
N. L. Maveety, The Pioneers of Judicial Behaviour, Michigan 2003
R. Higgins, Policy Considerations and the International Judicial Process, International and Comparative Law Quarterly 1968, vol. 17, nr 1
H. L. A. Hart, The Concept of Law. Third Edition, Oksford 2012
K. Lenaerts, EU Values and Constitutional Pluralism: The EU System of Fundamental Rights Protection, Polish Yearbook of international Law 2014, vol. XXXIV
J. Czepek, Wyrok ETPC w sprawie Rodzin Katyńskich – wątpliwości na tle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału (w:) B. Sitek, T. Jasudowicz, M. Seroka (red.), Fides et bellum : księga poświęcona pamięci księdza biskupa, profesora, generała śp. Tadeusza Płoskiego, Olsztyn 2012
L. Garlicki, Sądy a konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Przegląd Sądowy, sierpień 2016
M. Kopa, The Algorithm of the Margin of Appreciation Doctrine in Light of the Protocol No. 15 Amending the European Convention on Human Rights, ICLR 2014, Vol. 14, nr 1
K. Roosevelt, R. W. Garnett, Judicial Activism and Its Critics, University of Pennsylvania Law Review 2006, vol. 155
F. Zarbiyev, Judicial Activism in International Law – A Conceptual Framework for Analysis, Journal of International Dispute Settlement 2012, vol. 3, nr 2
M. Górski, Polityczna rola sądów międzynarodowych i jurydyzacja polityki (w:) A. Wyrozumska (red.), Granice swobody orzekania sądów międzynarodowych, Łódź 2014
T. Stawecki, Precedens w polskim porządku prawnym. Pojęcie i wnioski de lege ferenda [w:] A. Śledzińska-Simon, M. Wyrzykowski [red.], Precedens w polskim systemie prawa, Warszawa 2010
D. Popovic, Prevailing of judicial activism over self-restraint in the jurisprudence of the European Court of Human Rights, Creighton Law Review 2009, nr 42
P. Thielbörger, Judicial passivism at the European Court of Human Rights, Maastricht Journal of European and Comparative Law 2012, vol. 19, nr 3
E. Voeten, The Politics of International Judicial Appointments: Evidence from the European Court of Human Rights, International Organization, nr 61 z 2007 r.
G. Puppinck, The case of Lautsi v. Italy: a synthesis, BYU Law Review nr 3 z 2012 r.
M. A. Nowicki, Wprowadzenie do interpretacji EKPCz, Europejski Przegląd Sądowy , styczeń 2010
L. G. Loucaides, The European Convention on Human Rights. Collected Essays, Leiden – Boston 2007
G. Lestas, A Theory of Interpreation of the European Convention on Human Rights, Oksford 2007
E. Dubout, Interprétation téléologique et politique jurisprudentielle de la Cour européenne des droits de l'homme, Revue Trimestrielle des Droits de l’Homme 2008, nr 74
G. Fitzmaurice, The Law and Procedure of the International Court of Justice, Cambridge 1986
G. Letsas, The ECHR as a Living Instrument: its Meaning and Legitimacy (w:) G. Ulfstein, A. Follesdal, B. Peters (red.), Constituting Europe: The European Court of Human Rights in a National, European and Global Context, Cambridge 2013
A. Mowbray, Subsidiarity and the European Convention on Human Rights, Human Rights Law Review 2015, vol. 15
M. E. Villiger, The Principle of Subsidiarity in the European Convention of Human Rights (w:) M. G. Cohen (red.), La Promotion de la Justice, Des Droits de L'homme Et Du Règlement Des Conflicts par le Droits International, Leiden 2007
A. Wiśniewski, Koncepcja marginesu oceny w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Gdańsk 2008
M. Górski, Dialogue between national courts of selected Central and Eastern European States and the ECtHR concerning the ECHR (w:) A. Wyrozumska (red.), Eastern Europe and Judicial Dialogue on International Law, Łódź 2016
W. A. Schabas, The European Convention on Human Rights. A Commentary, Oksford 2015
L. Garlicki, Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom II, Komentarz, Warszawa 2011
O. Ichim, Just Satisfaction under the European Convention on Human Rights, Cambridge 2015
N. Grossman, The Normative Legitimacy of International Courts, Temple Law Review 2013, vol. 86
R. A. Cichowski, Civil Society and the European Court of Human Rights (w:) J. Christoffersen, M. Rask Madsen (red.), The European Court of Human Rights between Law and Politics, Oksford 2013
E. Voeten, Public Opinion and the Legitimacy of International Courts, Theoretical Inquiries in Law 2013, vol. 14
N. L. Maveety, The Pioneers of Judicial Behaviour, Michigan 2003
R. Higgins, Policy Considerations and the International Judicial Process, International and Comparative Law Quarterly 1968, vol. 17, nr 1
H. L. A. Hart, The Concept of Law. Third Edition, Oksford 2012
K. Lenaerts, EU Values and Constitutional Pluralism: The EU System of Fundamental Rights Protection, Polish Yearbook of international Law 2014, vol. XXXIV
J. Czepek, Wyrok ETPC w sprawie Rodzin Katyńskich – wątpliwości na tle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału (w:) B. Sitek, T. Jasudowicz, M. Seroka (red.), Fides et bellum : księga poświęcona pamięci księdza biskupa, profesora, generała śp. Tadeusza Płoskiego, Olsztyn 2012
L. Garlicki, Sądy a konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Przegląd Sądowy, sierpień 2016
M. Kopa, The Algorithm of the Margin of Appreciation Doctrine in Light of the Protocol No. 15 Amending the European Convention on Human Rights, ICLR 2014, Vol. 14, nr 1
Górski, M. (2018). Sędziowski aktywizm ETPC a deficyty strukturalne systemu Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Polski Rocznik Praw Człowieka I Prawa Humanitarnego, (8), 5–21. https://doi.org/10.31648/prpc.1091
Marcin Górski
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Łódzki
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Łódzki
