Działalność Związku Patriotów Polskich w ZSRS w audycjach rozgłośni imienia Tadeusza Kościuszki
Adrian Karolak
MBP Łódź-WidzewAbstrakt
Appraising the activity of the Union of Polish Patriots on the basis of radio broadcasts in Polish, one can come to two conclusions. First, the Union of Polish Patriots was an organization dealing with Poles and Jews staying on the territory of the Soviet Union. After the severance of diplomatic relations with the Soviet Union the aforementioned organization undermined the legitimacy of the Polish government in London. It was also responsible for passing an ideological declaration, which consisted of theses relating to the post-war borders of Poland. It should be noted however, that all postulates the declaration included (inter alia the subject matter of the post-war Polish-Soviet demarcation) were in fact solutions proposed by the USSR’s authorities. The board of the Union of Polish Patriots organized in war conditions both cultural and educational life for hundreds of thousands of Polish citizens. They were provided with material being to the greatest extent possible and thanks to it countless compatriots lived through that traumatic period. Broadcasts of the Tadeusz Kosciuszko Polishlanguage radio station never misrepresented actions of the Union of Polish Patriots. It arose from the fact that the radio station was functioning and acting as propaganda of its authorities, that is the USSR.
Słowa kluczowe:
Communist International the Union of Polish Patriots the T. Kosciusko’s broadcasting radio station radio propaganda Polish communists in the USSR Tadeusz Kosciusko’s Infantry Division cultural-educational activityBibliografia
Adibekow, G. M./Szachnazarowa, E. N./Szyrina, K. K. (1997), Organizacyonnaja struktura Komintierna 1919–1943. Moskwa.
Berling, Z. (1991), Wspomnienia. Przeciw 17 Republice. Warszawa.
Duraczyński, E. (1993), Rząd polski na uchodźstwie 1939–1945. Warszawa.
Encyklopedia II wojny światowej (1994), Kraków.
Fertacz, S. (1991), Komitet Wszechsłowiański w Moskwie 1941–1947. Katowice.
Głowacki, A. (1983), Struktura i działalność centralnych władz Związku Patriotów Polskich w ZSRR (1943–1946). W: Z Dziejów Rozwoju Państw Socjalistycznych. T. 1. 2, 149.
Głowacki, A. (1992), Polskojęzyczne wydawnictwa książkowe w ZSRR. W: Kubiak, H./Paleczny T. i in. (red.), Mniejszości polskie i Polonia w ZSRR, Wrocław / Warszawa / Kraków, 231.
Głowacki, A. (1994), Ocalić i repatriować. Opieka nad ludnością polską w głębi terytorium ZSRR (1943–1946). Łódź.
Głowacki, A. (2002), Dokonania Komitetu ds. Dzieci Polskich w ZSRR w dziedzinie wydawnictw edukacyjnych. W: Mierzwa E. A. (red.), Dzieje kształtowania się polskich instytucji oświatowych, Piotrków Trybunalski, 294.
Grzelak, Cz./Stańczyk, H./Zwoliński, S. (1994), Wojsko Polskie na froncie wschodnim 1943–1945. Warszawa, 18.
Grzelak, Cz./Stańczyk, H./Zwoliński, S. (2002), Armia Berlinga i Żymierski. Wojsko Polskie na froncie wschodnim 1943–1945. Warszawa.
Hułas, M. (1996), Goście czy intruzi. Rząd polski na uchodźstwie, wrzesień 1939 – lipiec 1943. Warszawa.
Jaczyński, S./ Berling Z. (1993), Między sławą a potępieniem. Warszawa.
Jałoszyński, I. (1962), Niektóre problemy dotyczące powstania i struktury organizacyjnej Związku Patriotów Polskich w ZSRR. W: Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i Studia z Okresu II Wojny Światowej. T. VI, 153–156.
Juszkiewicz, A. (1967), Sprawozdanie sekretarza generalnego ZG ZPP. W: Publicystyka Związku Patriotów Polskich 1943–1944. Wybór. Warszawa, 412–413.
Karolak, A. (2013), Sprawy ruchu oporu w okupowanej Polsce w audycjach rozgłośni im. T. Kościuszki. W: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica. 91, s. 19–21.
Kowalski, J. (1961), Rozgłośnia im. Tadeusza Kościuszki: fragment wspomnienia „Z pola walki”.
Kumoś, Z. B. (2001), Geneza satelickiego systemu władzy w Polsce 1941–1948. Warszawa, 103–108.
Lachowicz, J. (1990), Los dzieci polskich w ZSRR w czasie II wojny światowej. W: Marszałek, A. (red.), Położenie ludności polskiej na terytorium ZSRR w wschodnich ziemiach II Rzeczypospolitej w czasie II wojny światowej. Toruń, 114.
Lebiediewa, N. S./Narinskij, M. M. (2002), Komintiern i wtoraja mirowaja wojna (posle 22 ijunja 1941 goda). W: Czubarjan, A. O. (red.), Istorija kommunisticzeskogo Intiernacyonała 1919–1943. Dokumientalnyje oczerki. Moskwa, 206–207.
Michowicz, W. (red.) (1999), Historia polskiej dyplomacji. T. V, 138.
Nazarewicz, R. (2008), Komintern a lewica polska. Wybrane problemy. Warszawa.
Pirimkułow, Sz. D. (1977), Polskie domy dziecka w Uzbekistanie w latach drugiej wojny światowej. W: Biuletyn Informacyjny Instytutu Krajów Socjalistycznych PAN. 2, 20.
Prus, E. (1974), Problem ziem zachodnich w działalności Związku Patriotów Polskich w ZSRR. W: Zaranie Śląskie. 3, 470–471.
Putrament, J. (1962), Pół wieku. Wojna. Warszawa.
Sobczak, K. (1973), Z genezy Armii Polskiej w ZSRR. W: Wojskowy Przegląd Historyczny. 3, 123, 129–131, 134.
Sobczak, K. (red.) (1975), Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa.
Sobór-Świderska, A./Berman, J. (2009), Biografia komunisty. Warszawa.
Sokorski, W. (1979), Tamte lata. Warszawa.
Sokorski, W. (1983), Polacy pod Lenino. Warszawa.
Syzdek, E. (1973), Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. T. 7, styczeń 1939 – grudzień 1943. Warszawa, 420–421, 468–470.
Syzdek, E. (1981), Działalność Wandy Wasilewskiej w latach drugiej wojny światowej. Warszawa.
Syzdek, E. (wyb., wstęp i opr.) (1982), Wanda Wasilewska we wspomnieniach, wybór. Warszawa.
Syzdek, E. (opr.) (1983), Deklaracja ideowa Związku Patriotów Polskich. Lublin.
Trela, E. (1981), Polskie placówki oświatowe i wychowawcze w Związku Radzieckim w latach 1943–1946. Liczebność i rozmieszczenie. Wrocław.
Trela, E. (1983), Edukacja dzieci polskich w Związku Radzieckim w latach 1941–1946. Warszawa, 115.
Zbiniewicz, F. (1961a), Rola komunistów w organizowaniu i działalności Związku Patriotów Polskich oraz Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (maj 1942 – lipiec 1944 r.). W: Z Pola Walki. 4, 90–91. 122
Zbiniewicz, F. (1961b), W sprawie listu Tadeusza W. opublikowanego 20 I 1943 r. w „Nowych Widnokręgach”. W: Wojskowy Przegląd Historyczny. 3, 302–303.
Zbiniewicz, F. (1963a), Armia Polska w ZSRR. Warszawa.
Zbiniewicz, F. (1963b), Geneza Związku Patriotów Polskich w ZSRR i 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Maj 1942 – czerwiec 1943 r. W: Wojskowy Przegląd Historyczny. 1, 8–12.
Zbiniewicz, F. (1967), Polska lewica demokratyczna w Związku Radzieckim i jej rola w organizacji ludowych regularnych sił zbrojnych w ZSRR. W: 20 lat Ludowego Wojska Polskiego, 216–218.
Zwoliński, S. (red.) (2003), Wojsko Polskie w ZSRR w 1943 roku wobec powstającego systemu władzy. Udział 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w bitwie pod Lenino. Warszawa.
Berling, Z. (1991), Wspomnienia. Przeciw 17 Republice. Warszawa.
Duraczyński, E. (1993), Rząd polski na uchodźstwie 1939–1945. Warszawa.
Encyklopedia II wojny światowej (1994), Kraków.
Fertacz, S. (1991), Komitet Wszechsłowiański w Moskwie 1941–1947. Katowice.
Głowacki, A. (1983), Struktura i działalność centralnych władz Związku Patriotów Polskich w ZSRR (1943–1946). W: Z Dziejów Rozwoju Państw Socjalistycznych. T. 1. 2, 149.
Głowacki, A. (1992), Polskojęzyczne wydawnictwa książkowe w ZSRR. W: Kubiak, H./Paleczny T. i in. (red.), Mniejszości polskie i Polonia w ZSRR, Wrocław / Warszawa / Kraków, 231.
Głowacki, A. (1994), Ocalić i repatriować. Opieka nad ludnością polską w głębi terytorium ZSRR (1943–1946). Łódź.
Głowacki, A. (2002), Dokonania Komitetu ds. Dzieci Polskich w ZSRR w dziedzinie wydawnictw edukacyjnych. W: Mierzwa E. A. (red.), Dzieje kształtowania się polskich instytucji oświatowych, Piotrków Trybunalski, 294.
Grzelak, Cz./Stańczyk, H./Zwoliński, S. (1994), Wojsko Polskie na froncie wschodnim 1943–1945. Warszawa, 18.
Grzelak, Cz./Stańczyk, H./Zwoliński, S. (2002), Armia Berlinga i Żymierski. Wojsko Polskie na froncie wschodnim 1943–1945. Warszawa.
Hułas, M. (1996), Goście czy intruzi. Rząd polski na uchodźstwie, wrzesień 1939 – lipiec 1943. Warszawa.
Jaczyński, S./ Berling Z. (1993), Między sławą a potępieniem. Warszawa.
Jałoszyński, I. (1962), Niektóre problemy dotyczące powstania i struktury organizacyjnej Związku Patriotów Polskich w ZSRR. W: Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i Studia z Okresu II Wojny Światowej. T. VI, 153–156.
Juszkiewicz, A. (1967), Sprawozdanie sekretarza generalnego ZG ZPP. W: Publicystyka Związku Patriotów Polskich 1943–1944. Wybór. Warszawa, 412–413.
Karolak, A. (2013), Sprawy ruchu oporu w okupowanej Polsce w audycjach rozgłośni im. T. Kościuszki. W: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica. 91, s. 19–21.
Kowalski, J. (1961), Rozgłośnia im. Tadeusza Kościuszki: fragment wspomnienia „Z pola walki”.
Kumoś, Z. B. (2001), Geneza satelickiego systemu władzy w Polsce 1941–1948. Warszawa, 103–108.
Lachowicz, J. (1990), Los dzieci polskich w ZSRR w czasie II wojny światowej. W: Marszałek, A. (red.), Położenie ludności polskiej na terytorium ZSRR w wschodnich ziemiach II Rzeczypospolitej w czasie II wojny światowej. Toruń, 114.
Lebiediewa, N. S./Narinskij, M. M. (2002), Komintiern i wtoraja mirowaja wojna (posle 22 ijunja 1941 goda). W: Czubarjan, A. O. (red.), Istorija kommunisticzeskogo Intiernacyonała 1919–1943. Dokumientalnyje oczerki. Moskwa, 206–207.
Michowicz, W. (red.) (1999), Historia polskiej dyplomacji. T. V, 138.
Nazarewicz, R. (2008), Komintern a lewica polska. Wybrane problemy. Warszawa.
Pirimkułow, Sz. D. (1977), Polskie domy dziecka w Uzbekistanie w latach drugiej wojny światowej. W: Biuletyn Informacyjny Instytutu Krajów Socjalistycznych PAN. 2, 20.
Prus, E. (1974), Problem ziem zachodnich w działalności Związku Patriotów Polskich w ZSRR. W: Zaranie Śląskie. 3, 470–471.
Putrament, J. (1962), Pół wieku. Wojna. Warszawa.
Sobczak, K. (1973), Z genezy Armii Polskiej w ZSRR. W: Wojskowy Przegląd Historyczny. 3, 123, 129–131, 134.
Sobczak, K. (red.) (1975), Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa.
Sobór-Świderska, A./Berman, J. (2009), Biografia komunisty. Warszawa.
Sokorski, W. (1979), Tamte lata. Warszawa.
Sokorski, W. (1983), Polacy pod Lenino. Warszawa.
Syzdek, E. (1973), Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. T. 7, styczeń 1939 – grudzień 1943. Warszawa, 420–421, 468–470.
Syzdek, E. (1981), Działalność Wandy Wasilewskiej w latach drugiej wojny światowej. Warszawa.
Syzdek, E. (wyb., wstęp i opr.) (1982), Wanda Wasilewska we wspomnieniach, wybór. Warszawa.
Syzdek, E. (opr.) (1983), Deklaracja ideowa Związku Patriotów Polskich. Lublin.
Trela, E. (1981), Polskie placówki oświatowe i wychowawcze w Związku Radzieckim w latach 1943–1946. Liczebność i rozmieszczenie. Wrocław.
Trela, E. (1983), Edukacja dzieci polskich w Związku Radzieckim w latach 1941–1946. Warszawa, 115.
Zbiniewicz, F. (1961a), Rola komunistów w organizowaniu i działalności Związku Patriotów Polskich oraz Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (maj 1942 – lipiec 1944 r.). W: Z Pola Walki. 4, 90–91. 122
Zbiniewicz, F. (1961b), W sprawie listu Tadeusza W. opublikowanego 20 I 1943 r. w „Nowych Widnokręgach”. W: Wojskowy Przegląd Historyczny. 3, 302–303.
Zbiniewicz, F. (1963a), Armia Polska w ZSRR. Warszawa.
Zbiniewicz, F. (1963b), Geneza Związku Patriotów Polskich w ZSRR i 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Maj 1942 – czerwiec 1943 r. W: Wojskowy Przegląd Historyczny. 1, 8–12.
Zbiniewicz, F. (1967), Polska lewica demokratyczna w Związku Radzieckim i jej rola w organizacji ludowych regularnych sił zbrojnych w ZSRR. W: 20 lat Ludowego Wojska Polskiego, 216–218.
Zwoliński, S. (red.) (2003), Wojsko Polskie w ZSRR w 1943 roku wobec powstającego systemu władzy. Udział 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w bitwie pod Lenino. Warszawa.
Karolak, A. (2017). Działalność Związku Patriotów Polskich w ZSRS w audycjach rozgłośni imienia Tadeusza Kościuszki. Przegląd Wschodnioeuropejski, 8(1), 101–122. https://doi.org/10.31648/pw.3607
Adrian Karolak
MBP Łódź-Widzew
MBP Łódź-Widzew
