“Russian Muzhiks – Who Else if not Russians…”: Why Gogol is so Difficult to Translate
«Русские мужики? Какие же, как не русские…», или Почему трудно переводить Гоголя
Jekaterina Blizniuk-Biskup
Uniwersytet WarszawskiAbstrakt
The author addresses the issue of how peculiarities of Gogol’s narrative style can be retained in the translations of “Petersburg Stories” and “Dead Souls”, with special focus on the attitude of the narrator towards what is reported. The main attention is paid to constructions with the qualificator russkij ‘Russian’ referring to phenomena deeply rooted in Russian culture and, on the face of it, serving to highlight the national “local color”. Still, on a closer inspection one finds that, contrary to expectations, relevant constructions reflect alienation of the narrator with respect to reported events, being a kind of exoticisms and thus additionally complicating translation. It is well-advised for Gogol’s translators to be mindful of this special variety of exoticization characteristic of his prose.
Słowa kluczowe:
Nikolai Gogol translation idiostyle Gogol’s narration role of narrator point of view domestication foreignization national local color in translationBibliografia
Белый 1996: Belyy, A. (1996), Masterstvo Gogolya: Issledovaniye. Moskva. [Белый, А. (1996), Мастерство Гоголя: Исследование. Москва.]
Вайскопф 2002: Vayskopf, M. (2002), Syuzhet Gogolya. Morfologiya, ideologiya, kontekst. Moskva. [Вайскопф, М. (2002), Сюжет Гоголя. Морфология, идеология, контекст. Москва.]
Венгеров 1913: Vengerov, S. A. (1913), Sobraniye sochineniy. T. 2. Sankt-Peterburg. [Венгеров, С. А. (1913), Собрание сочинений. Т. 2. Санкт-Петербург.]
Гоголь 1984: Gogol’, N. V. (1984), Sobraniye sochineniy v 8 tomakh. T. 3, 5. Moskva. [Гоголь, Н. В. (1984), Собрание сочинений в 8 томах. Т. 3, 5. Москва.]
Достоевский 2006: Dostoyevskiy, F.M. (2006), Zapiski o russkoy literature Moskva. [Достоевский, Ф. М. (2006), Записки о русской литературе. Москва.]
Золотусский 1979: Zolotusskiy, I. (1979), Gogol’. Moskva. [Золотусский, И. (1979), Гоголь. Москва.] Манн 1996: Mann, Yu. V. (1996), Poetika Gogolya. Variatsii k teme. Moskva. [Манн, Ю. В. (1996), Поэтика Гоголя. Вариации к теме. Москва.]
Н. В. Гоголь и славянские литературы 2012: N. V. Gogol’ i slavyanskiye literatury (2012).
Budagova, L. N. (otv. red.). Moskva. [Н. В. Гоголь и славянские литературы (2012). Будагова, Л. Н. (oтв. ред.). Москва.]
Набоков 1996: Nabokov, V. (1996), Lektsii po russkoy literature. Chekhov, Dostoyevskiy, Gogol’, Gor’kiy, Tolstoy, Turgenev. Moskva. [Набоков, В. (1996), Лекции по русской литературе.
Чехов, Достоевский, Гоголь, Горький, Толстой, Тургенев. Москва.]
Шкловский 1929: Shklovskiy, V. B. (1929), O teorii prozy. Moskva. [Шкловский, В. Б. (1929), О теории прозы. Москва.]
Dłuski 2014: Dłuski, W. (2014), O wszystkim z kulturą. Wywiad W: Radio Dwójka: http://www.polskieradio.pl/8/3664/Artykul/1183927,Gogol-–-genialny-pisarz-ktory-nie-umie-po-rosyjsku [dostęp 22.07.2014]
Dłuski 2017: Dłuski, W. (2017), Nie ma musu. W: Znak. Luty, 741: http://www.miesiecznik.znak.com.pl/nie-ma-musu/ [dostęp 2.06.2018].
Gogol 1927: Gogol, N. (1927), Płaszcz, tłum. S. Baczyński. W: Portret. Warszawa, 83-126.
Gogol 1956: Gogol, M. (1956), Opowiadania, tłum. J. Brzęczkowski, J. Tuwim, J. Wyszomirski. Warszawa.
Gogol 1983: Gogol, M. (1983), Szynel. Opowiadania, tłum. J. Tuwim, J. Wyszomirski. Warszawa.
Gogol 1988: Gogol, M. (1988), Płaszcz, tłum. G. Karski. Rzeszów.
Gogol 2000: Gogol, M. (2000), Szynel i inne opowiadania, tłum. J. Partyka. Kraków.
Gogol 2009: Gogol, M. (2009), Martwe dusze, tłum. W. Broniewski. Wrocław.
Gogol 2014: Gogol, M. (2014), Martwe dusze, tłum. W. Dłuski. Kraków.
Gogol 2016: Gogol, M. (2016), Martwe dusze, tłum. K. Tur. Hajnówka.
Sielicki 1985: Sielicki, F. (1985), Klasycy dziewiętnastowiecznej literatury rosyjskiej w Polsce międzywojennej. Warszawa.
Tazbir 2002: Tazbir, J. (2002), Posłowie. W: N. Gogol. Taras Bulba. Warszawa, s. 145-169.
Venuti 1995: Venuti, L. (1995), The Translator’s Invisibility: A History of Translation. New York.
Вайскопф 2002: Vayskopf, M. (2002), Syuzhet Gogolya. Morfologiya, ideologiya, kontekst. Moskva. [Вайскопф, М. (2002), Сюжет Гоголя. Морфология, идеология, контекст. Москва.]
Венгеров 1913: Vengerov, S. A. (1913), Sobraniye sochineniy. T. 2. Sankt-Peterburg. [Венгеров, С. А. (1913), Собрание сочинений. Т. 2. Санкт-Петербург.]
Гоголь 1984: Gogol’, N. V. (1984), Sobraniye sochineniy v 8 tomakh. T. 3, 5. Moskva. [Гоголь, Н. В. (1984), Собрание сочинений в 8 томах. Т. 3, 5. Москва.]
Достоевский 2006: Dostoyevskiy, F.M. (2006), Zapiski o russkoy literature Moskva. [Достоевский, Ф. М. (2006), Записки о русской литературе. Москва.]
Золотусский 1979: Zolotusskiy, I. (1979), Gogol’. Moskva. [Золотусский, И. (1979), Гоголь. Москва.] Манн 1996: Mann, Yu. V. (1996), Poetika Gogolya. Variatsii k teme. Moskva. [Манн, Ю. В. (1996), Поэтика Гоголя. Вариации к теме. Москва.]
Н. В. Гоголь и славянские литературы 2012: N. V. Gogol’ i slavyanskiye literatury (2012).
Budagova, L. N. (otv. red.). Moskva. [Н. В. Гоголь и славянские литературы (2012). Будагова, Л. Н. (oтв. ред.). Москва.]
Набоков 1996: Nabokov, V. (1996), Lektsii po russkoy literature. Chekhov, Dostoyevskiy, Gogol’, Gor’kiy, Tolstoy, Turgenev. Moskva. [Набоков, В. (1996), Лекции по русской литературе.
Чехов, Достоевский, Гоголь, Горький, Толстой, Тургенев. Москва.]
Шкловский 1929: Shklovskiy, V. B. (1929), O teorii prozy. Moskva. [Шкловский, В. Б. (1929), О теории прозы. Москва.]
Dłuski 2014: Dłuski, W. (2014), O wszystkim z kulturą. Wywiad W: Radio Dwójka: http://www.polskieradio.pl/8/3664/Artykul/1183927,Gogol-–-genialny-pisarz-ktory-nie-umie-po-rosyjsku [dostęp 22.07.2014]
Dłuski 2017: Dłuski, W. (2017), Nie ma musu. W: Znak. Luty, 741: http://www.miesiecznik.znak.com.pl/nie-ma-musu/ [dostęp 2.06.2018].
Gogol 1927: Gogol, N. (1927), Płaszcz, tłum. S. Baczyński. W: Portret. Warszawa, 83-126.
Gogol 1956: Gogol, M. (1956), Opowiadania, tłum. J. Brzęczkowski, J. Tuwim, J. Wyszomirski. Warszawa.
Gogol 1983: Gogol, M. (1983), Szynel. Opowiadania, tłum. J. Tuwim, J. Wyszomirski. Warszawa.
Gogol 1988: Gogol, M. (1988), Płaszcz, tłum. G. Karski. Rzeszów.
Gogol 2000: Gogol, M. (2000), Szynel i inne opowiadania, tłum. J. Partyka. Kraków.
Gogol 2009: Gogol, M. (2009), Martwe dusze, tłum. W. Broniewski. Wrocław.
Gogol 2014: Gogol, M. (2014), Martwe dusze, tłum. W. Dłuski. Kraków.
Gogol 2016: Gogol, M. (2016), Martwe dusze, tłum. K. Tur. Hajnówka.
Sielicki 1985: Sielicki, F. (1985), Klasycy dziewiętnastowiecznej literatury rosyjskiej w Polsce międzywojennej. Warszawa.
Tazbir 2002: Tazbir, J. (2002), Posłowie. W: N. Gogol. Taras Bulba. Warszawa, s. 145-169.
Venuti 1995: Venuti, L. (1995), The Translator’s Invisibility: A History of Translation. New York.
Blizniuk-Biskup, J. (2019). “Russian Muzhiks – Who Else if not Russians…”: Why Gogol is so Difficult to Translate: «Русские мужики? Какие же, как не русские…», или Почему трудно переводить Гоголя. Przegląd Wschodnioeuropejski, 10(2), 315–324. https://doi.org/10.31648/pw.5483
Jekaterina Blizniuk-Biskup
Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet Warszawski
