Sowieci wobec Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej w latach 1939-1945
Grzegorz Jasiński
Abstrakt
On the basis of the analysis of the subject literature supplemented with archival materials, the author proves that during World War II, including the period between June 22, 1941 and April 25, 1943, the Soviet Union consistently pursued a policy one of whose main goals was to keep Poland in its sphere of influence. For this reason, it fought by various means against the Union for Armed Struggle and the Home Army, which were the armed forces of the Polish authorities. The existence of the Polish armed underground connected with the legal authorities in exile threatened the Soviet plans for a quick and complete subjugation of the territories along the Vistula River and the establishment of communist rule there after the war.
Słowa kluczowe:
Home Army, Union of Armed Struggle, Soviet Union, Eastern Borderlands, World War IIBibliografia
Depesze i meldunki KG AK. Centralne Archiwum Wojskowe (CAW), sygn. IX.3.21.38, 165-202. Lista grup organizacyjno-dywersyjnych, skierowanych za linię frontu w drugiej połowie 1942 roku. Narodowe Archiwum Republiki Białoruskiej (ANRB), 4/33a/230, 283. Google Scholar
Notatka Ponomarenki do Stalina z 22 listopada 1943 roku. Narodowe Archiwum Republiki Biało- ruskiej (ANRB), sygn. 3500/4/247, 31. Google Scholar
Sprawy polsko-sowieckie w Komisji Spraw Zagranicznych Rady Narodowej RP w Londynie. Archiwum Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku (AIP NJ), sygn. 9/5, 7. Google Scholar
Sprawozdanie mjr. Bortnowskiego z rozmowy z majorem służby bezpieczeństwa państwowego z 6 marca 1942 roku. Archiwum Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku (AIP NJ), sygn. 64/3. Sprawozdanie Nr 1/45. Zachowanie się na ziemiach polskich armii i władz sowieckich (w czasie od 1 III 1944 do 28 II 1945), Londyn 1945. Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie (AIPiMS), sygn. A.45.847.2, 1-56. Google Scholar
List gen. „Płatona” do „Dubowa” z 1-2 grudnia 1943 roku. Narodowe Archiwum Republiki Biało- ruskiej (ANRB), sygn. 3601/1/1, 122. Google Scholar
Adamski, Ł. | Hryciuk, G. | Motyka G. (red.) (2017), Sowieci a polskie podziemie 1943-1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji. Warszawa. Google Scholar
Artizov, A. N. (red.) (2016), Sovetskiy Soyuz i pol’skoye voyenno-politicheskoye podpol’ye. Aprel’ 1943 g. – dekabr’ 1945 g. T. 2. Ch. 1: Varshavskoye vosstaniye. Iyul’ – noyabr’ 1944 g. Moskva. [Артизов, A. N. (ред.) (2016), Советский Союз и польское военно-политическое подполье. Апрель 1943 г. – декабрь 1945 г. T. 2. Ч. 1: Варшавское восстание. Июль – ноябрь 1944 г. Москва.] Google Scholar
Artizov, A. N. (red.) (2018), Sovetskiy Soyuz i pol’skoye voyenno-politicheskoye podpol’ye. Aprel’ 1943 g. ‒ dekabr’ 1945 g. T. 1. Ch. 1: Aprel’ 1943 g. ‒ mart 1944 g. Moskva. [Артизов, A. N. (ред.) (2018), Советский Союз и польское военно-политическое подполье. Апрель 1943 г. ‒ декабрь 1945 г. Т. 1. Ч. 1: Апрель 1943г. ‒ март 1944 г. Москва.] Google Scholar
Artizov, A. N. (red.) (2019), Sovetskiy Soyuz i pol’skoye voyenno-politicheskoye podpol’ye. Aprel’ 1943 ‒ dekabr’ 1945: v 3 tomah. T. 1: Aprel’ 1943 ‒ avgust 1944. Ch. 2: Aprel’ ‒ avgust 1944, Moskva. [Артизов, A. N. (ред.) (2019), Советский Союз и польское военно-политическое подполье. Апрель 1943 - декабрь 1945: в 3 томах. t. 1: Апрель 1943 ‒ август 1944. Ч. 2: Апрель ‒ август 1944. Москва.] Google Scholar
Chlebowski, C. (1983), Wachlarz. Warszawa. Google Scholar
Chmielarz, A. (red.) (1977), Armia Krajowa na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1942-1944) w świetle dokumentów sowieckich. Warszawa. Google Scholar
Chmielarz, A. (2016), Rola służb sowieckich w zwalczaniu polskiego podziemia niepodległo-ściowego. W: Ruzikowski T (red.), Pion walki z podziemiem niepodległościowym RBP/MBP 1944-1954. Warszawa. Google Scholar
Chmielarz, A. | Jasiński, G. | Kunert, A. K. (oprac.) (2013), Armia Krajowa 1939-1945. Wybór źródeł. Warszawa. Google Scholar
Filar, W. (2004), Okręg Wołyń. W: Komorowski, K. (red.), Operacja „Burza” i Powstanie War- szawskie 1944. Warszawa, 96-134. Google Scholar
Gajowniczek, Z. (red.) (1998), Polskie podziemie 1939-1941. Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwum służb specjalnych. Lwów-Kołomyja-Stryj-Złoczów. T. 1. Warszawa | Kijów. Google Scholar
Gajowniczek, Z. (red.) (2001), Polskie podziemie na terenach Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi w latach 1939-1941. T. 2. Warszawa | Moskwa. Google Scholar
Głowacki, A. (1997), Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939-1941. Łódź. Google Scholar
Golon, M. (1996), Represje Armii Czerwonej i NKWD wobec polskiej konspiracji niepodległościowej w latach 1944-1946. W: Czasy Nowożytne. 1, 95. Google Scholar
Grzelak, C. | Jaczyński, S. | Kozłowski, E. (oprac.) (1994), Agresja sowiecka na Polskę w świetle dokumentów. 17 września 1939 roku. T. 1: Geneza i skutki agresji. Warszawa. Google Scholar
Jaczyński, S. (2015), Sowieckie próby rozpracowania wywiadowczego i pozyskania do współpracy oficerów polskich więzionych w obozie NKWD Kozielsk 2 (lipiec 1940 – czerwiec 1941). W: Przegląd Historyczno-Wojskowy. 4, 98-101. Google Scholar
Jasiewicz, K. (1997), Zagłada polskich Kresów. Ziemiaństwo polskie na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939-1941. Warszawa. Google Scholar
Kanecka, K. (red.) (1998), Teczka specjalna J. W. Stalina. Raporty NKWD z Polski 1944-1946. Warszawa. Google Scholar
Kołakowski, P. (2002), NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa. Google Scholar
Krajewski, K. (2004), Okręg Nowogródek. W: Komorowski, K. (red.), Operacja „Burza” i Powstanie Warszawskie 1944. Warszawa. Google Scholar
Łabuszewski, T. (red.) (2013), Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944-1956. Warszawa. Google Scholar
Niwiński, P. (1997), Okręg Wileński Armii Krajowej w okresie od lipca 1944 do lipca 1948. Krótka charakterystyka. W: Niepodległość i Pamięć. 1, 197. Google Scholar
Noskowa, A. F. (2005), Stalin i Armia Krajowa. Droga do wypracowania stanowiska sowieckiego kierownictwa. W: Rogut, D. | Adamczyk, A. (red.), Represje sowieckie wobec narodów Europy 1944-1956. Zelów, 29-47. Google Scholar
Popiński, K. | Kokurin, S. | Gurjanow, A. (1995), Drogi śmierci. Ewakuacja więzień sowieckich z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej w czerwcu i lipcu 1941. Warszawa. Google Scholar
Rotfeld, A. D. (2010), Poszukiwanie prawdy o przeszłości – z myślą o przyszłości. W: Rotfeld, Google Scholar
A. D.| Torkunow, A. W. (red.), Białe plamy – czarne plamy. Sprawy trudne w polsko-rosyjskich stosunkach 1918-2018. Warszawa, 13-27. Google Scholar
Stryjek, T. (2017), Co jest godne unieśmiertelnienia? Obrazy relacji między polskim podziemiem a ZSRR w latach 1943-1945 we współczesnej Rosji. W: Adamski, Ł. | Hryciuk, G. | Motyka, G. (red.), Sowieci a polskie podziemie 1943-1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji. Warszawa, 449-487. Google Scholar
Tochman, K. A. | Fijałka, M. (2004), W obronie Wołynia. Zwierzyniec | Rzeszów. Google Scholar
Wnuk, R. (2007), „Za pierwszego Sowieta”. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesień 1939 – czerwiec 1941). Warszawa. Google Scholar
Wolsza, T. (2005), Obozy i inne miejsce odosobnienia w systemie więziennictwa polskiego w latach 1944-1958, W: Rogut, D. | Adamczyk, A. (red.), Represje sowieckie wobec narodów Europy 1944-1956. Zelów, 135-137. Google Scholar
Żenczykowski, T. (1987), Polska lubelska 1944. Paryż. Google Scholar
