Ukraina i stosunki polsko-ukraińskie w twórczości Aleksandra Grozy (1807–1875) na przykładzie Starosty Kaniowskiego

Aleksandra Ewelina Mikinka

Uniwersytet Łódzki


Abstrakt

Aleksander Karol Groza (1807–1875) był jednym z pomniejszych twórców tzw. „szkoły ukraińskiej” w poezji polskiej. Inspirując się rodzimym folklorem i eksplorując najbliższe miejscu zamieszkania tereny – zgodnie z zaleceniem swojego przyjaciela i mistrza, Michała Grabowskiego – Groza stworzył zarówno sugestywne i krwawe powieści poetyckie z silnie zarysowaną postacią Kozaka (Starosta kaniowski, Hryć), jak i przepełnione malowniczym krajobrazem stepów dumy, będące często autorską „wariacją na temat” bajek ukraińskich. Mówiono, że „przyswoił sobie świat tak zwanej wiary w duchy żywiołowe (...), na wierze, czyli jak dziś mówimy, na zabobonie gminu oparte”. Najbardziej znanym tekstem poety pozostaje do dziś powieść poetycka Starosta kaniowski. W artykule analizuje się utwór pod kątem obrazu Ukrainy wyłaniającego się z tekstu, by odpowiedzieć na pytanie, jakie były Kresy Aleksandra Grozy oraz czy jego twórczość może być dowodem na to, że Ukraina polskich poetów to sztuczny, fałszywy, zmyślony konstrukt.


Słowa kluczowe:

Ukrainian school, romanticism, poetry, Ukraine, Cossack


Bracka Marija. 2012. Kozak i Lach w twórczości Aleksandra Karola Grozy. W: Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie. Red. Makowski S. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: 443–468.   Google Scholar

Grabowski Michał. 1840. Pisma Michała Grabowskiego. T. 1: Literatura i krytyka. Wilno: Wydawnictwo Teofila Glücksberga.   Google Scholar

Grabowski Michał. 1843. Korespondencja literacka. T. 2. Wilno: Wydawnictwo Teofila Glücksberga.   Google Scholar

Groza Aleksander Karol. 1836. Poezje Aleksandra Grozy. Wilno: Drukiem Józefa Zawadzkiego.   Google Scholar

Klepaczko Agata. 2012. Dwugłos w sprawie ukrainomanii. W: Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie. Red. Makowski S. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: 539–548.   Google Scholar

Kraszewski Józef Ignacy. 1839. Choroby moralne XIX wieku. Ukrainomania. „Tygodnik Petersburski” nr 17: 97.   Google Scholar

Lasecka-Zielak Janina. 1986. Dla współczesnych i potomnych: historia w polskiej powieści poetyckie. „Prace Polonistyczne” nr 42: 69–107.   Google Scholar

Lasecka-Zielakowa Janina. 1990. Powieść poetycka w Polsce w okresie romantyzmu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.   Google Scholar

Mickiewicz Adam. 1927. Poezje. T. 2: Wiersze z lat 1825–1855. Pieśni – sonety – poezje patriotyczne, religijne i filozoficzne – wiersze okolicznościowe – bajki. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.   Google Scholar

Siemieński Lucjan. 1859. Kilka rysów z literatury i społeczeństwa od roku 1848–1858. T. 2. Warszawa: Gebethner i Spółka.   Google Scholar

Sosnowska Danuta. 1991. Przesianie Wernyhory. O romantycznej fascynacji Ukrainą. „Przegląd Wschodni” z. 4: 737–754.   Google Scholar

Szyjewski Andrzej. 2004. Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM.   Google Scholar

Wierciński Adam. 2014. Zdziwienia i sprzeciwy. W Ameryce o Kresach. „Pamiętnik Literacki” (Londyn), z. II: 75–77.   Google Scholar

Zdziarski Stanisław. 1901. Pierwiastek ludowy w poezji polskiej XIX wieku. Studia porównawczo-literackie. Warszawa: Księgarnia E. Wende i Spółka.   Google Scholar

Zych Paweł, Vargas Witold. 2012. Bestiariusz słowiański. Olszanica: Wydawnictwo Bosz.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-06-30

Cited By /
Share

Mikinka, A. E. (2021). Ukraina i stosunki polsko-ukraińskie w twórczości Aleksandra Grozy (1807–1875) na przykładzie Starosty Kaniowskiego. Acta Polono-Ruthenica, 2(XXVI), 39–52. https://doi.org/10.31648/apr.6958

Aleksandra Ewelina Mikinka 
Uniwersytet Łódzki