Ukraina i stosunki polsko-ukraińskie w twórczości Aleksandra Grozy (1807–1875) na przykładzie Starosty Kaniowskiego
Aleksandra Ewelina Mikinka
Uniwersytet ŁódzkiАннотация
Aleksander Karol Groza (1807–1875) był jednym z pomniejszych twórców tzw. „szkoły ukraińskiej” w poezji polskiej. Inspirując się rodzimym folklorem i eksplorując najbliższe miejscu zamieszkania tereny – zgodnie z zaleceniem swojego przyjaciela i mistrza, Michała Grabowskiego – Groza stworzył zarówno sugestywne i krwawe powieści poetyckie z silnie zarysowaną postacią Kozaka (Starosta kaniowski, Hryć), jak i przepełnione malowniczym krajobrazem stepów dumy, będące często autorską „wariacją na temat” bajek ukraińskich. Mówiono, że „przyswoił sobie świat tak zwanej wiary w duchy żywiołowe (...), na wierze, czyli jak dziś mówimy, na zabobonie gminu oparte”. Najbardziej znanym tekstem poety pozostaje do dziś powieść poetycka Starosta kaniowski. W artykule analizuje się utwór pod kątem obrazu Ukrainy wyłaniającego się z tekstu, by odpowiedzieć na pytanie, jakie były Kresy Aleksandra Grozy oraz czy jego twórczość może być dowodem na to, że Ukraina polskich poetów to sztuczny, fałszywy, zmyślony konstrukt.
Ключевые слова:
Ukrainian school, romanticism, poetry, Ukraine, CossackБиблиографические ссылки
Bracka Marija. 2012. Kozak i Lach w twórczości Aleksandra Karola Grozy. W: Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie. Red. Makowski S. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: 443–468. Google Scholar
Grabowski Michał. 1840. Pisma Michała Grabowskiego. T. 1: Literatura i krytyka. Wilno: Wydawnictwo Teofila Glücksberga. Google Scholar
Grabowski Michał. 1843. Korespondencja literacka. T. 2. Wilno: Wydawnictwo Teofila Glücksberga. Google Scholar
Groza Aleksander Karol. 1836. Poezje Aleksandra Grozy. Wilno: Drukiem Józefa Zawadzkiego. Google Scholar
Klepaczko Agata. 2012. Dwugłos w sprawie ukrainomanii. W: Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie. Red. Makowski S. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: 539–548. Google Scholar
Kraszewski Józef Ignacy. 1839. Choroby moralne XIX wieku. Ukrainomania. „Tygodnik Petersburski” nr 17: 97. Google Scholar
Lasecka-Zielak Janina. 1986. Dla współczesnych i potomnych: historia w polskiej powieści poetyckie. „Prace Polonistyczne” nr 42: 69–107. Google Scholar
Lasecka-Zielakowa Janina. 1990. Powieść poetycka w Polsce w okresie romantyzmu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Google Scholar
Mickiewicz Adam. 1927. Poezje. T. 2: Wiersze z lat 1825–1855. Pieśni – sonety – poezje patriotyczne, religijne i filozoficzne – wiersze okolicznościowe – bajki. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza. Google Scholar
Siemieński Lucjan. 1859. Kilka rysów z literatury i społeczeństwa od roku 1848–1858. T. 2. Warszawa: Gebethner i Spółka. Google Scholar
Sosnowska Danuta. 1991. Przesianie Wernyhory. O romantycznej fascynacji Ukrainą. „Przegląd Wschodni” z. 4: 737–754. Google Scholar
Szyjewski Andrzej. 2004. Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM. Google Scholar
Wierciński Adam. 2014. Zdziwienia i sprzeciwy. W Ameryce o Kresach. „Pamiętnik Literacki” (Londyn), z. II: 75–77. Google Scholar
Zdziarski Stanisław. 1901. Pierwiastek ludowy w poezji polskiej XIX wieku. Studia porównawczo-literackie. Warszawa: Księgarnia E. Wende i Spółka. Google Scholar
Zych Paweł, Vargas Witold. 2012. Bestiariusz słowiański. Olszanica: Wydawnictwo Bosz. Google Scholar
Uniwersytet Łódzki
