Opublikowane: 2021-02-011

Territorial administration of the Grand Duchy of Lithuania and the management of the natural resources of the grand-ducal domain in the 15th and 16th centuries (formation and function)

Anna Pytasz-Kołodziejczyk
Echa Przeszłości
Dział: ARTYKUŁY I ROZPRAWY
https://doi.org/10.31648/ep.6345

Abstrakt

Struktura administracyjna i zarząd terytorialny Wielkiego Księstwa Litewskiego (WKL) uległy znaczącym zmianom na przełomie XIV i XV w. Ukształtowanie grupy urzędników administracji
i sądownictwa, zależnych od władcy WKL, stało się priorytetowym celem w okresie panowania wielkiego księcia Witolda Kiejstutowicza. Procesy te dały początek nowym typom urzędników, których kompetencje zostały włączone do istniejącego systemu administracyjnego WKL. W XVI w. nastąpiła nowa faza przemian, intensywna w okresie panowania ostatnich Jagiellonów. Opracowano wówczas nowy model eksploatacji, kontroli i ochrony zasobów naturalnych WKL. Odejście od tradycyjnych form zarządzania wymagało czasu, a także chęci dostosowania się rządzących do faktycznej efektywności i rzetelności litewskiej administracji terytorialnej. Eksploatację lasów i zasobów wodnych na rzecz wielkiego księcia oraz akcję kolonizacji puszcz litewskich nadzorowali urzędnicy administracji terytorialnej. Szerokie kompetencje w tym względzie posiadał starosta, który nadzorował kluczników i hajewników (pod ich nadzorem pozostawali bartnicy i dystrybucja miodu oraz wosku), bobrowniczych (zajmujących się połowem bobrów) oraz mistrzów rybackich (niewodniczy), którzy prowadzili połowy na wodach wielkoksiążęcych. Urzędnikami niezależnymi od starostów stali się leśniczowie. Odpowiadali za organizację wykonywania powinności łowieckich i leśnych przez osoczników oraz strzelców. Nadzorowali także gospodarkę leśną. W XVI w. powołano rewizorów wielkoksiążęcych do bezpośredniej kontroli nad lokalną administracją terytorialną i zarządem dobrami wielkoksiążęcymi. 

Słowa kluczowe:

administracja terytorialna, Wielkie Księstwo Litewskie, zasoby naturalne, domena wielkoksiążęca

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Pytasz-Kołodziejczyk, A. (2021). Territorial administration of the Grand Duchy of Lithuania and the management of the natural resources of the grand-ducal domain in the 15th and 16th centuries (formation and function). Echa Przeszłości, (XXI/2), 59–75. https://doi.org/10.31648/ep.6345

Cited by / Share


Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.