Territorial administration of the Grand Duchy of Lithuania and the management of the natural resources of the grand-ducal domain in the 15th and 16th centuries (formation and function)
Anna Pytasz-Kołodziejczyk
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0002-4286-3926
Abstrakt
Struktura administracyjna i zarząd terytorialny Wielkiego Księstwa Litewskiego (WKL) uległy znaczącym zmianom na przełomie XIV i XV w. Ukształtowanie grupy urzędników administracji
i sądownictwa, zależnych od władcy WKL, stało się priorytetowym celem w okresie panowania wielkiego księcia Witolda Kiejstutowicza. Procesy te dały początek nowym typom urzędników, których kompetencje zostały włączone do istniejącego systemu administracyjnego WKL. W XVI w. nastąpiła nowa faza przemian, intensywna w okresie panowania ostatnich Jagiellonów. Opracowano wówczas nowy model eksploatacji, kontroli i ochrony zasobów naturalnych WKL. Odejście od tradycyjnych form zarządzania wymagało czasu, a także chęci dostosowania się rządzących do faktycznej efektywności i rzetelności litewskiej administracji terytorialnej. Eksploatację lasów i zasobów wodnych na rzecz wielkiego księcia oraz akcję kolonizacji puszcz litewskich nadzorowali urzędnicy administracji terytorialnej. Szerokie kompetencje w tym względzie posiadał starosta, który nadzorował kluczników i hajewników (pod ich nadzorem pozostawali bartnicy i dystrybucja miodu oraz wosku), bobrowniczych (zajmujących się połowem bobrów) oraz mistrzów rybackich (niewodniczy), którzy prowadzili połowy na wodach wielkoksiążęcych. Urzędnikami niezależnymi od starostów stali się leśniczowie. Odpowiadali za organizację wykonywania powinności łowieckich i leśnych przez osoczników oraz strzelców. Nadzorowali także gospodarkę leśną. W XVI w. powołano rewizorów wielkoksiążęcych do bezpośredniej kontroli nad lokalną administracją terytorialną i zarządem dobrami wielkoksiążęcymi.
Słowa kluczowe:
administracja terytorialna, Wielkie Księstwo Litewskie, zasoby naturalne, domena wielkoksiążęcaBibliografia
Архэографичэский борник Докумэнтов относъяшчихсъя к истории Севэрозападной Руси издаваэмый при управлении Виленскаго Учэбнаго Округа, т. 1, Вильна 1867.
Archiwum Główne Akt Dawnych, Metryka Koronna, 410.
Bardach J., Czołobicia i pokłony: kartka z dziejów administracji Wielkiego Księstwa Litewskiego w XV–XVI wieku, in: Wieki średnie: prace ofiarowane Tadeuszowi Manteufflowi w 60. Rocznicę urodzin, Warszawa 1962.
Bardach J., Studia z ustroju i prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVII w., Warszawa 1970.
Bardach J., Ustrój miast na prawie magdeburskim w Wielkim Księstwie Litewskim do połowy XVII wieku, in: idem, O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988.
Białuński G., Zarys osadnictwa na Mazurach, „Echa Przeszłości”, 2019, XX/1, s. 335–346.
Błaszczyk G., Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności 1492–1569, Poznań 2002.
Butkiewicz M., Dobra szlacheckie w powiecie tykocińskim, Lublin 1998.
Dederko B., Polityka leśna Litwy za Zygmunta Augusta, „Las Polski” 1926, nr 12.
Довнар-Запольский М. Ф., Государственное хозяйство Великого Княжэства Литовского при Ягеллёнах, т. 1, Киев 1901.
Довнар-Запольский М. Ф., Западно-руская сельская обшчина в XV веке, Пэтэрсбург 1897.
Dubonis A., Lejci vâlikaga knâzâ litoŭskaga. Z gistoryi rannih dzâržaŭhyh struktur litoŭskaga gramadstva, Smalensk 2015.
Gudavičius E., Lietuvos europėjimo keliais. Istorinės studijos, sud. A. Bumblauskas, R. Petrauskas, Vilnius 2002.
Hedemann O., Dawna administracja leśna, „Echa Leśne” 1932, nr 8, s. 10–11.
Heymanowski K., Siła robocza w gospodarce leśnej na Mazowszu w okresie przedrozbiorowym (od połowy XV w.), „Sylwan” 1978, nr 8, s. 21–25.
Jarmolik W., Powstanie województwa podlaskiego, „Białostocczyzna” 1989, nr 4, s. 9.
Kołodziejczyk A., Podziały administracyjne i urzędy na Podlasiu i Grodzieńszczyźnie w XV–XVI wieku, in: Puszcze wielkoksiążęce na północnym Podlasiu i zachodniej Grodzieńszczyźnie w XV–XVI wieku (podziały, administracja, służby leśne i wodne), ed. Józef Śliwiński, Olsztyn 2007.
Kołodziejczyk A., Propertiesʹ Auditor of regality of The Grand Duchy of Lithuania in the XVI century. Methodological remarks, in: History–Archive Studies–Information Science: methodological issues, ed. K. Narojczyk, M. Świgoń, M. Wolny, Olsztyn 2010.
Kołodziejczyk A., Regulacje prawne dotyczące wykorzystania zasobów wodnych w dobrach wielkoksiążęcych Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, „Echa Przeszłości” 2010, t. 11, s. 43–51.
Kołodziejczyk A., Ryby i rybołówstwo w świetle XVI-w. gospodarczego piśmiennictwa polskiego, „Echa Przeszłości” 2013, t. 14, s. 49–59.
Kołodziejczyk A., W sprawie sporu o kompetencje i powinności grodzieńskiego urzędu leśniczego (w świetle dokumentu z 1512 roku), in: „Olsztyńskie Miscellanea Historyczne. Prace Źródłowe”, z. 1, ed. Józef Śliwiński, Olsztyn 1998.
Korczak L., Litewska rada wielkoksiążęca w XV wieku, Kraków 1998.
Korczak L., Marszałkowie ziemscy w Wielkim Księstwie Litewskim w XV wieku, in: Cracovia, Polonia, Europa: studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, ed. Krzysztof Baczkowski et al., Kraków 1995.
Korczak L., Monarcha i poddani. System władzy w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie wczesnojagiellońskim, Kraków 2008.
Lietuvos Istorija. Nauji horizontai: dinastija, visuomenė, valstybė. Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė 1386– 1529 m., t. IV, ed. J. Kiaupienė, R. Petrauskas, Vilnius 2009.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 7 (1506–1539). Užrašymų knyga 7, ed. I. Ilarienė, L. Karalius, D. Antanavičius, Vilnius 2011.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 225/6 (1528–1547). 6-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), ed. A. Bumblauskas, E. Gudavičius, M. Jučas, S. Lazutka, I. Valikonytė, Vilnius 1995.
Любавский М., Областноэ дэлене и мэстное управлене литовско-русскаго государства ко врэмени изданя перваго Литовскаго Статута, Москва 1892.
Łowmiański H., Wchody miast litewskich, in: Dwa doktoraty z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Poznań 2005.
Michno A., Wielkoksiążęcy zarządcy litewskiego Merecza od schyłku XV do początku XVII wieku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2011, nr 2, s. 300.
Obuchowska-Pysiowa H., O handlu drewnem w Polsce w XVI wieku, „Sylwan” 1964, nr 4, s. 60.
Ochmański J., Historia Litwy, Wrocław 1969.
Ochmański J., Ruskie wzory organizacyjne w państwie litewskim XIV–XV wieku, in: idem, Dawna Litwa, Olsztyn 1986.
Pałucki W., Drogi i bezdroża skarbowości polskiej XVI i pierwszej połowy XVII wieku, Wrocław 1974.
Petrauskas R., Litoŭskâ znac u kancy XIV–XV st. Sklad-struktura-ulada, Smalensk 2014.
Пичэта В. И., Аграрная рэформа Сигизмунда Аугуста в Литовско-Русском государстве, выд. 2, Москва 1958.
Пичэта В. И., История литовского государства до люблинской унии, Вильно 1921.
Pietkiewicz K., Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka. Studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na przełomie XV i XVI wieku, Poznań 1995.
Pirmasis Lietuvos Statutas. Tekstai senaja baltarusiu, lotynu ir senaja lenku kalbomis, ed. S. Lazutka, I. Valikonytė, E. Gudavičius, cz. 1, Vilnius 1991.
Писцовая книга гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленскою Комиссиею для разбора дръевних актов, ч. 2, Вильно 1882.
Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, t. 3, Poznań 1958.
Pytasz-Kołodziejczyk A., The evolution of the laws regulating access to forests and aquatic resources of the Grand Duchy of Lithuania until the mid-16th century, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2020, t. XI/1, s. 13–22.
Рэвизъя пушч и перэходов зверинных в бывшэм Вэликом Княжэстве Литовском […] составлена старостою мстибоговским Григорием Богдановичэм Волловичэм в 1559 году, Вильна1867.
Ustawa leśna z 1568 r., „Athenaeum” 1844, t. 6.
Ustawa na woloki gospodara korolia ego milosti u-wo wsem Welikom Kniazstwe Litowskom. Leta Bożego
Narożenia 1557, meseca aprelia 1 dnia 1914, in: Литовская Мэтрика. Книги публичных дэл, т. 1, in: Русскaa Историчэскaa Библoтэка, т. 30, Юръев.
Urzędnicy podlascy XIV-XVIII wieku. Spisy, ed. E. Dubas-Urwanowicz, W. Jarmolik, M. Kulecki, J. Urwanowicz, Kórnik 1994.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. t. I, Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, ed. A. Rachuba, Warszawa 2004.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. II, Województwo trockie XIV–XVIII wiek, ed. A. Rachuba, H. Lulewicz, P. P. Romaniuk, A. Haratym in cooperation A. Macuk, J. Aniszczanka, Warszawa 2009.
Wojtkowiak Z., Lithuania Transwilniensis saec. XIV–XVI. Podziały Litwy Północnej w późnym średniowieczu, Poznań 2005.
Wojtkowiak Z., Urzędnicy zarządu lokalnego na Litwie. Tytulatura zarządców powiatowych przed reformą administracyjną z lat 1565–1566, „Studia Źródłoznawcze” 1979, t. 24, s. 139–146.
Wroczyńska E., Eksploatacja lasów na Podlasiu w XVI w., in: Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia w XVI-XVIII w., ed. A. Wyrobisz, Warszawa 1981.
Volumina Legum, ed. J. Ohryzko, t. II, Petersburg 1859.
Zakrzewski A. B., Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIII w.). Prawo-ustrój-społeczeństwo, Warszawa 2013.
Żabko-Potopowicz A., Lasy wielkoksiążęce za panowania Zygmunta Augusta i ich gospodarze, in: Twórcy i organizatorzy leśnictwa polskiego na tle jego rozwoju, Warszawa 1974.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
https://orcid.org/0000-0002-4286-3926
Licencja
Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez Utworów Zależnych 4.0 Międzynarodowa (CC BY-NC-ND)
Przystąpienie do wykonywania Uprawnień Licencyjnych oznacza akceptację i zgodę Licencjodawcy na związanie się warunkami niniejszej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (“Licencja Publiczna”). W zakresie, w jakim niniejsza Licencja Publiczna może być interpretowana jako umowa, Uprawnienia Licencyjne przyznawane są Licencjobiorcy w zamian za zgodę Licencjobiorcy na niniejsze warunki, a Licencjodawca udziela Licencjobiorcy owe uprawnienia w zamian za korzyści płynące dla Licencjodawcy z udostępnienia Utworu Licencjonowanego na niniejszych warunkach.
Paragraf 1 – Definicje.
- Utwór Zależny oznacza materiał objęty Prawami Autorskimi i Prawami Podobnymi do Praw Autorskich, pochodzący od, lub opracowany na podstawie Utworu Licencjonowanego, w którym następuje tłumaczenie Utworu Licencjonowanego, jego zmiana, aranżacja, przetworzenie lub inna modyfikacja w taki sposób, że wymagane jest zezwolenie na podstawie Prawa Autorskiego i Praw Podobnych do Praw Autorskich należących do Licencjodawcy. Dla celów niniejszej Licencji Publicznej, jeśli Utwór Licencjonowany jest utworem muzycznym, wykonaniem lub nagraniem dźwiękowym, Utwór Zależny powstaje zawsze, gdy Utwór Licencjonowany zostaje zsynchronizowany w relacji czasowej z ruchomym obrazem.
- Prawa Autorskie i Prawa Podobne do Praw Autorskich oznaczają prawo autorskie i/lub prawa ściśle związane z prawem autorskim, włącznie z, bez ograniczeń, wykonywaniem, nadawaniem, nagrywaniem dźwięku, oraz Prawami Sui Generis do Baz Danych, bez względu na to, w jaki sposób prawa te są nazywane i kategoryzowane. Dla celów niniejszej Licencji Publicznej, prawa wymienione w Paragrafie 2(b)(1)-(2) nie są Prawami Autorskimi i Prawami Podobnymi do Praw Autorskich.
- Skuteczne Zabezpieczenia Techniczne oznaczają środki, które, w braku odpowiedniego zezwolenia, nie mogą być obchodzone na podstawie praw wykonujących zobowiązanie przyjęte na podstawie art. 11 Traktatu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o Prawie Autorskim z dn. 20 grudnia 1996, lub podobnych umów międzynarodowych.
- Wyjątki i Ograniczenia oznaczają dozwolony użytek lub inne wyjątki lub ograniczenia Praw Autorskich i Praw Podobnych do Praw Autorskich, mające zastosowanie do korzystania z Utworu Licencjonowanego przez Licencjobiorcę.
- Utwór Licencjonowany oznacza dzieło artystyczne lub literackie, bazę danych, lub inny materiał, do którego Licencjodawca zastosował niniejszą Licencję Publiczną.
- Uprawnienia Licencyjne oznaczają uprawnienia przyznane Licencjobiorcy na warunkach niniejszej Licencji Publicznej, ograniczające się do wszystkich Praw Autorskich i Praw Podobnych do Praw Autorskich regulujących korzystanie z Utworu Licencjonowanego przez Licencjobiorcę, i które Licencjodawca jest upoważniony licencjonować.
- Licencjodawca oznacza osobę(y) fizyczną(e) lub podmiot(y) udzielający(e) praw na warunkach niniejszej Licencji Publicznej.
- Użycie Niekomercyjne oznacza użycie nieukierunkowane na komercyjny zysk lub wynagrodzenie pieniężne. Dla celów niniejszej Licencji Publicznej, wymiana Utworu Licencjonowanego na inny materiał poddany Prawom Autorskim lub Prawom Podobnym do Prawa Autorskiego za pośrednictwem cyfrowej wymiany plików lub podobnego środka jest Użyciem Niekomercyjnym, jeśli nie jest związana z zapłatą wynagrodzenia pieniężnego.
- Dzielenie się oznacza udostępniane publiczne utworu jakimikolwiek środkami, wymagające zgody na podstawie Uprawnień Licencyjnych, takie jak reprodukcja, publiczne wystawianie, publiczne wykonanie, rozprowadzanie, rozpowszechnianie, komunikowanie, importowanie oraz publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
- Prawa Sui Generis do Baz Danych oznaczają prawa inne niż prawo autorskie, wynikające z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 96/9/WE z 11 marca 1996 r. o prawnej ochronie baz danych, z późniejszymi zmianami/lub zastępowanej nową, jak również inne prawa odpowiadające im istotnie, obowiązujące gdziekolwiek na świecie.
- Licencjobiorca oznacza podmiot wykonujący Uprawnienia Licencyjne na warunkach niniejszej Licencji Publicznej.
Paragraf 2 – Zakres.
- Udzielenie licencji .
- Zgodnie z postanowieniami niniejszej Licencji Publicznej, Licencjodawca udziela niniejszym Licencjobiorcy, nieodpłatnej, nieobejmującej prawa do udzielania sublicencji, niewyłącznej, nieodwołalnej licencji na korzystanie z Utworu na terytorium całego świata w odniesieniu Utworu Licencjonowanego Uprawnień Licencyjnych do:
- zwielokrotniania i Dzielenia się Utworem Licencjonowanym, w całości lub w części, wyłącznie dla celów Użycia Niekomercyjnego; i
- tworzenia i zwielokrotniania, lecz nie Dzielenia się Utworami Zależnymi, dla celów wyłącznie Użycia Niekomercyjnego.
- Wyjątki i Ograniczenia . W razie wątpliwości, w przypadku, gdy korzystanie przez Licencjobiorcę odbywa się w ramach Wyjątków i Ograniczeń, niniejsza Licencja Publiczna nie ma zastosowania, a Licencjobiorca nie jest zobowiązany do przestrzegania jej warunków.
- Czas trwania . Czas trwania niniejszej Licencji Publicznej określony jest w Paragrafie 6(a) .
- Środki przekazu i formaty; zezwolenie na modyfikacje techniczne . Licencjodawca upoważnia Licencjobiorcę do wykonywania Uprawnień Licencyjnych za pośrednictwem wszystkich znanych lub mających powstać w przyszłości środków przekazu oraz we wszystkich znanych lub mających powstać w przyszłości formatach, a także do dokonywania w tym celu koniecznych modyfikacji technicznych. Licencjodawca zrzeka się i/lub zobowiązuje do niewykonywania prawa do zabronienia Licencjobiorcy dokonywania modyfikacji technicznych koniecznych dla wykonywania Uprawnień Licencyjnych, włącznie z modyfikacjami technicznymi koniecznymi do obejścia Skutecznych Zabezpieczeń Technicznych. Dla celów niniejszej Licencji Publicznej, proste dokonanie modyfikacji objętych niniejszym Paragrafem 2(a)(4) nie prowadzi do powstania Utworu Zależnego.
- Dalsi odbiorcy .
- Oferta Licencjodawcy – Utwór Licencjonowany . Każdy odbiorca Utworu Licencjonowanego automatycznie otrzymuje ofertę Licencjodawcy przystąpienia do wykonywania Uprawnień Licencyjnych zgodnie z warunkami niniejszej Licencji Publicznej.
- Żadnych ograniczeń dla dalszych odbiorców . Licencjobiorca nie może oferować ani nakładać dodatkowych lub zmienionych warunków wykorzystania Utworu Licencjonowanego, ani stosować jakichkolwiek Skutecznych Zabezpieczeń Technicznych, jeśli działania te ograniczają wykonywanie Uprawnień Licencyjnych przez jakiegokolwiek odbiorcę Utworu Licencjonowanego.
- Brak upoważnienia . Żaden element niniejszej Licencji Publicznej nie stanowi zezwolenia, ani nie może być interpretowany jako zezwolenie na sugerowanie lub stwierdzanie, że Licencjobiorca lub wykorzystanie przez Licencjobiorcę Utworu Licencjonowanego są powiązane, sponsorowane, upoważnione lub oficjalnie uznane przez Licencjodawcę lub inne podmioty wskazane w celu uznania autorstwa, zgodnie z postanowieniem Paragrafu 3(a)(1)(A)(i) .
- Zgodnie z postanowieniami niniejszej Licencji Publicznej, Licencjodawca udziela niniejszym Licencjobiorcy, nieodpłatnej, nieobejmującej prawa do udzielania sublicencji, niewyłącznej, nieodwołalnej licencji na korzystanie z Utworu na terytorium całego świata w odniesieniu Utworu Licencjonowanego Uprawnień Licencyjnych do:
- Inne prawa .
- Autorskie prawa osobiste, takie jak prawo do nienaruszalności formy i treści utworu, ani prawo do kontroli komercyjnego wykorzystania wizerunku, prawo do prywatności, lub inne podobne prawa osobiste nie są objęte niniejszą Licencją Publiczną. Jednakże, w najszerszym możliwym zakresie, lub w zakresie ograniczonym, pozwalającym na wykonywanie przez Licencjobiorcę Uprawnień Licencyjnych (jednak nie w żaden inny sposób), Licencjodawca zrzeka się lub zobowiązuje do niewykonywania powyższych przysługujących Mu praw.
- Prawa patentowe i prawa do znaków towarowych nie są objęte niniejszą Licencją Publiczną.
- W najszerszym możliwym zakresie, Licencjodawca zrzeka się wszelkich praw do wynagrodzenia od Licencjobiorcy za wykonywanie Uprawnień Licencyjnych, pobieranego bezpośrednio bądź za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, na podstawie jakiegokolwiek, dobrowolnego lub zbywalnego, ustawowego lub obowiązkowego, systemu licencyjnego. W pozostałych przypadkach, Licencjodawca wyraźnie zastrzega prawo do pobierania wynagrodzenia, zwłaszcza w razie korzystania z Utworu Licencjonowanego w celach innych niż Użycie Niekomercyjne.
Paragraf 3 – Warunki Licencji.
Wykonywanie Uprawnień Licencyjnych przez Licencjodawcę jest wyraźnie uzależnione od przestrzegania następujących warunków.
- Uznanie autorstwa .
- W przypadku, gdy Licencjobiorca Dzieli się Utworem Licencjonowanym (również w zmodyfikowanej formie), jest obowiązany:
- zachować następujące elementy, jeśli są one wskazane przez Licencjodawcę w Utworze Licencjonowanym:
- identyfikację twórcy Utworu Licencjonowanego oraz jakichkolwiek innych osób, wskazanych do uzyskania atrybucji, w rozsądny sposób, oznaczony przez Licencjodawcę (włącznie z podaniem wskazanego pseudonimu);
- informacji o prawach autorskich;
- zachować następujące elementy, jeśli są one wskazane przez Licencjodawcę w Utworze Licencjonowanym:
- W przypadku, gdy Licencjobiorca Dzieli się Utworem Licencjonowanym (również w zmodyfikowanej formie), jest obowiązany:
- oznaczenie niniejszej Licencji Publicznej;
- oznaczenie wyłączenia gwarancji;
- URI lub hiperłącze do Utworu Licencjonowanego, w rozsądnym zakresie wyznaczonym przez możliwości techniczne;
- oznaczyć czy Licencjobiorca wprowadził modyfikacje w Utworze Licencjonowanym, oraz zachować oznaczenia poprzednich modyfikacji; oraz
- oznaczyć Utwór Licencjonowany jako dostępny na niniejszej Licencji Publicznej, a także załączyć tekst, adres URI lub hiperłącze do niniejszej Licencji Publicznej.
W razie wątpliwości, Licencjobiorca na podstawie niniejszej Licencji Publicznej nie posiada zezwolenia na Dzielenie się Utworami Zależnymi.
- Warunków określonych w Paragrafie 3(a)(1) Licencjobiorca może dochować w każdy rozsądny sposób, stosownie do nośnika, środka przekazu i kontekstu, w jakim Licencjobiorca Dzieli się Utworem Licencjonowanym. Na przykład, rozsądnym dochowaniem wyżej określonych warunków może być załączenie adresu URI lub hiperłącza do źródła zawierającego wymagane informacje.
- Jeśli zażąda tego Licencjodawca, Licencjobiorca obowiązany jest usunąć wszelkie informacje określone w Paragrafie 3(a)(1)(A) w uzasadnionym zakresie wyznaczonym przez możliwości techniczne.
Paragraf 4 – Prawa Sui Generis do Baz Danych.
W przypadku, gdy Uprawnienia Licencyjne obejmują Prawa Sui Generis do Baz Danych, mające zastosowanie do określonego korzystania z Utworu Licencjonowanego przez Licencjobiorcę:
- w razie wątpliwości, Paragraf 2(a)(1) przyznaje Licencjobiorcy prawo do wyodrębniania, ponownego wykorzystania, zwielokrotniania i Dzielenia się całością lub istotną częścią bazy danych, jedynie dla celów Użycia Niekomercyjnego oraz pod warunkiem, że Licencjobiorca nie Dzieli się Utworami Zależnymi;
- w przypadku, gdy Licencjobiorca zawiera całość lub istotną część bazy danych w bazie danych, do której Prawa Sui Generis do Baz Danych przysługują Licencjobiorcy, baza danych, do której Prawa Sui Generis do Baz Danych przysługują Licencjobiorcy, stanowi Utwór Zależny (jednakże nie dotyczy to jej samodzielnych części), oraz
- w przypadku, gdy Licencjobiorca Dzieli się całością lub istotną częścią bazy danych, obowiązany jest przestrzegać warunków Paragrafu 3(a) .
W razie wątpliwości, niniejszy Paragraf 4 uzupełnia, lecz nie zastępuje obowiązków Licencjodawcy wynikających z niniejszej Licencji Publicznej, w przypadku, gdy Uprawnienia Licencyjne obejmują inne Prawa Autorskie i Prawa Podobne do Praw Autorskich.
Paragraf 5 – Wyłączenie Gwarancji i Ograniczenie Odpowiedzialności.
- Jeżeli Licencjodawca oddzielnie nie postanowił inaczej, Licencjodawca, w możliwie najszerszym zakresie, oferuje Utwór Licencjonowany w takiej formie, w jakiej zapoznał się z nim Licencjobiorca i nie udziela żadnych zapewnień, ani jakiegokolwiek rodzaju gwarancji, dotyczących Utworu Licencjonowanego, ani wynikających z wyraźnego postanowienia, dorozumianych, ustawowych, ani jakichkolwiek innych. Obejmuje to, bez ograniczeń, rękojmię, zbywalność, przydatność do konkretnego celu, brak naruszeń praw innych osób, brak ukrytych lub innych wad, dokładność, występowanie lub niewystępowanie wad widocznych jak i ukrytych. W przypadku, gdy wyłączenie gwarancji nie jest dozwolone w całości lub w części, niniejsze wyłączenie może nie mieć zastosowania do Licencjobiorcy.
- W najdalej idącym stopniu, w żadnym wypadku Licencjodawca nie odpowiada wobec Licencjobiorcy na żadnej podstawie prawnej (włączając w to, bez ograniczeń, niedochowanie należytej staranności) za bezpośrednie, specjalne , pośrednie, przypadkowe, następcze, karne, ani żadne inne straty, koszty, utracone korzyści, wydatki, ani szkody wynikające z zastosowania niniejszej Licencji Publicznej lub korzystania z Utworu Licencjonowanego, nawet w przypadku, gdy Licencjodawca był powiadomiony o możliwości poniesienia takich strat, kosztów, wydatków, lub szkód. W przypadku, gdy ograniczenie odpowiedzialności nie jest dozwolone w całości lub w części, takie ograniczenie nie ma zastosowania do Licencjobiorcy.
- Powyższe wyłączenie gwarancji i ograniczenie odpowiedzialności będzie interpretowane w sposób zapewniający wyłączenie i zrzeczenie się odpowiedzialności w zakresie możliwie najszerszym.
Paragraf 6 – Termin i Wygaśnięcie.
- Niniejsza Licencja Publiczna jest udzielona na czas trwania licencjonowanych Praw Autorskich i Praw Podobnych do Praw Autorskich. Jednakże, jeśli Licencjobiorca naruszy postanowienia niniejszej Licencji Publicznej, prawa Licencjobiorcy wynikające z niniejszej Licencji Publicznej wygasają automatycznie.
- Jeżeli prawo Licencjobiorcy do korzystania z Utworu Licencjonowanego wygasło na podstawie Paragrafu 6(a), zostaje ono przywrócone:
- automatycznie z datą usunięcia naruszenia, jeśli nastąpiło ono w ciągu 30 dni od odkrycia naruszenia przez Licencjobiorcę; lub
- w razie wyraźnego przywrócenia przez Licencjodawcę.
W razie wątpliwości, niniejszy Paragraf 6(b) nie ogranicza żadnych uprawnień Licencjodawcy przysługujących mu w razie naruszenia przez Licencjobiorcę niniejszej Licencji Publicznej.
- W razie wątpliwości, Licencjodawca może także oferować Utwór Licencjonowany na odrębnych warunkach, bądź przestać dystrybuować Utwór Licencjonowany w każdej chwili; nie prowadzi to jednak do wygaśnięcia niniejszej Licencji Publicznej.
- Paragrafy 1 , 5 , 6 , 7 i 8 trwają również po wygaśnięciu niniejszej Licencji Publicznej.
Paragraf 7 – Inne Warunki.
- Licencjodawca nie jest związany żadnymi dodatkowymi lub zmienionymi warunkami zakomunikowanymi przez Licencjobiorcę, chyba że dosłownie wyrazi na to swoją zgodę.
- Jakiekolwiek ustalenia, porozumienia, umowy odnoszące się do Utworu Licencjonowanego, nie wyrażone w niniejszej Licencji Publicznej, nie stanowią jej postanowień i są od niej niezależne.
Paragraf 8 – Wykładnia.
- W razie wątpliwości, niniejsza Licencja Publiczna nie zawęża, nie ogranicza, ani nie warunkuje jakiegokolwiek dozwolonego wykorzystania Utworu Licencjonowanego, mogącego odbywać się zgodnie z prawem bez zezwolenia wynikającego z niniejszej Licencji Publicznej, ani nie może być w ten sposób interpretowana.
- Jeżeli jakiekolwiek postanowienie niniejszej Licencji Publicznej uważa się za nieskuteczne, będzie ono automatycznie, na ile to tylko możliwe, w jak najmniejszym, koniecznym stopniu przekształcone tak, aby stało się skuteczne. Jeżeli postanowienie takie nie może zostać przekształcone, zostanie ono unieważnione bez wpływu na skuteczność pozostałych postanowień niniejszej Licencji Publicznej.
- Żadne postanowienie niniejszej Licencji Publicznej nie będzie uchylone, ani żadne naruszenie jej postanowień dozwolone, bez wyrażonej dosłownie zgody Licencjodawcy.
- Niniejsza Licencja Publiczna nie stanowi, ani nie może być interpretowana jako ograniczenie lub zrzeczenie się jakichkolwiek przywilejów Licencjodawcy lub Licencjobiorcy, w tym immunitetów procesowych względem jakiejkolwiek władzy jurysdykcyjnej.