Korespondencja starosty knyszyńskiego Tomasza Czapskiego (1711–1784) jako źródło poznania jego rodzinnych relacji i sporów sądowych

Mikołaj Tomaszewski

doi:10.31648/ep.9296

Published: 2023-08-291

No. XXIV/1 (2023)

Correspondence of Knyszyn Starosta Tomasz Czapski (1711–1784) as a source for studying his family relations and litigation proceedings

Mikołaj Tomaszewski

Echa Przeszłości

Section: ARTICLES

https://doi.org/10.31648/ep.9296

Abstract

For more than a dozen years, egodocuments or “testimonies to the self” in the literal translation of the German term selbstzeugnisse, have been the subject of intensive source study in both European and Polish historiography. They also constitute a fundamental source for the anthropology of history or microhistory. This article discusses one type of egodocuments, namely correspondence, in this case the letters of Tomasz Czapski (1711-1784) whose activities resulted in numerous conflicts, including family and neighbor disputes. The problems of noblemen who competed with one another for estates, and with townsfolk for power and influence, are accurately depicted in the analyzed sources. Due to his activities, Czapski was repeatedly forced to fight fierce disputes in courts or tribunals, for instance in Lublin in 1749. In the present article, he is described as an adventurer and a troublemaker responsible for conflicts with family members, noblemen, magnates and burghers of Gdansk.

Keywords:

correspondence, egodocuments, Czapski family, litigation, nobility

Most read articles by the same author(s)

Mikołaj Tomaszewski, Paweł Tadeusz Czapski – a Nobleman, Collector and Science Enthusiast. A Biographical Sketch , Echa Przeszłości: No. XVIII (2017)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Tomaszewski, M. (2023). Correspondence of Knyszyn Starosta Tomasz Czapski (1711–1784) as a source for studying his family relations and litigation proceedings. Echa Przeszłości, (XXIV/1), 61–75. https://doi.org/10.31648/ep.9296

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Źródła rękopiśmienne:
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD):
Google Scholar

Archiwum Roskie: sygn.: IV/69
Google Scholar

Zbiór Anny z Potockich Ksawerowej Branickiej (Ze zbiorów różnej proweniencji): 305
Google Scholar

Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK):
Google Scholar

Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów, sygn. 269
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Białymstoku (APBk)
Google Scholar

Teki Glinki, sygn.: 315
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu(APP):
Google Scholar

Majątek Pawłowice-Mielżyńscy: sygn. 380
Google Scholar

Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (BPTPN):
Google Scholar

Sygn.: 1547, 1548
Google Scholar

Lietuvos mosklų akademijos Vrublevskių biblioteka (LMAVB):
Google Scholar

Fond: 273: nr 680
Google Scholar

Sächsisches Hauptstaatsarchiv Dresden (SHStA)
Google Scholar

Loc.: 3605/8
Google Scholar

Starodruki:
Google Scholar

Opisanie zuchwałych postępków i wiolencji, które różnemi czasy magistrat Gdański nad osobami stanu szlacheckimi wykonywał, i jako y ostatniego procederu ich z WW. Imcią Panem Czapskim starostą knyszyńskim.
Google Scholar

Źródła drukowane:
Google Scholar

Gdybym Cię, moje Serce za męża nie miała żyć bym nie mogła. Listy Magdaleny z Czapskich do Hieronima Floriana Radziwiłła, wstęp i oprac. I. Maciejewska i K. Zawilska, Olsztyn 2016.
Google Scholar

Jaśnie Oświeconej Pani najniższym sługą. Listy generalnego plenipotenta Stanisława Karwowskiego do kasztelanowej krakowskiej Izabeli Branickiej z lat 1771- 1788, wyd i oprac. K. Syta, Toruń 2020.
Google Scholar

Karpiński F., Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem, oprac. R.Sobol, Warszawa 1987.
Google Scholar

Pamiętniki króla Stanisława Augusta. Antologia, wybór Dominique Triaire, przekł. W. Brzozowski, wstęp. A. Grześkowiak- Krwawicz, red. M Dębowski, Warszawa 2016.
Google Scholar

Literatura:
Google Scholar

Assorodobraj N., Początki klasy robotniczej. Problem rąk roboczych w przemyśle polskim epoki stanisławowskiej, Warszawa 1966.
Google Scholar

Ciesielski T., Walka o utrzymanie Trybunałów wielkich i Trybunałów Skarbowych z 1749 r., [w:] Praktyka publicznego w Rzeczpospolitej Obojga Narodów w XVII- XVIII w., red. U. Augustyniak i A.B. Zakrzewski, Warszawa 2010, s. 143- 175.
Google Scholar

Dumanowski J., Świat rzeczy szlachty wielkopolskiej w XVIII wieku, Toruń 2006.
Google Scholar

Gad P., Hieronim Florian ks. Radziwiłł (1715- 1760) ofiara czarnej legendy?, Warszawa 2022.
Google Scholar

Mańkowski A., Czapski Tomasz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938, s. 195.
Google Scholar

Naworski Z., Starosty knyszyńskiego Tomasza Czapskiego wojenka z Gdańskiem, [w:] Miasto i państwo na przestrzeni dziejów. Studium historyczno- prawne, red. M. Gałędek i inni, Warszawa 2020, s. 135- 151.
Google Scholar

Naworski Z., Szlachecki wymiar sprawiedliwości w Prusach Królewskich (1454-1772). Organizacja i funkcjonowanie, Toruń 2004.
Google Scholar

Niemira K., Honor bez egzageracji. Magnackie zakupy i świat rzeczy paryskich w XVIII wieku, Warszawa 2022.
Google Scholar

Perłakowski A., Kariera i upadek królewskiego faworyta. Aleksander Józef Sułkowski w latach 1695- 1738, Kraków 2013.
Google Scholar

Rymaszewski Z., Sprawy gdańskie przed sądami zadwornymi oraz ingerencja królów w gdański wymiar sprawiedliwości XVI-XVIII wieku, Wrocław 1985.
Google Scholar

Szulakiewicz W., Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych, nr 16, 2013, z.1,s. 65- 84.
Crossref
Google Scholar

Tazbir J., Okrucieństwo w nowożytnej Europie, Warszawa 1999.
Google Scholar

Tomaszewski M., Tomasz Czapski herbu Leliwa (1711-1784). Życie i działalność [maszynopis pracy doktorskiej]
Google Scholar

Wałęga S. K., Jak prorektor toruński Schultz obraził dumę szlachecką i co z tego wynikło?, „Słowo Pomorskie”, t. 15, 1935, nr 58 (10.03),s. 4-5.
Google Scholar

Wałęga S. K., Perypetie toruńskie i gdańskie na sejmiku generalnym w marcu 1764 roku, „Rocznik Toruński”, t. 26, 1999, s. 131- 147.
Google Scholar

Zielińska T., Przyczynek do sprawy własności szlacheckiej w Gdańsku XVIII stulecia, [w:] Ludzie- kontakty- kultura XVI-XVIII wieku. Prace ofiarowane Profesor Marii Boguckiej, red. J. Kowecki i J. Tazbir, Warszawa 1997, s. 105-116.
Google Scholar