Opublikowane: 2023-12-111

Między szlachecką demokracją, rosyjskim samodzierżawiem a unicką duchowością – szkoła bazylianów w Humaniu

Igor Krywoszeja , Norbert Morawiec
Echa Przeszłości
Dział: ARTYKUŁY I ROZPRAWY
https://doi.org/10.31648/ep.9667

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest próba ukazania dziejów szkoły bazyliańskiej w Humaniuw kontekście zaszłych na terenach południowo-wschodniej Rzeczypospolitej końca XVIII i początkuXIX w. przemian społeczno-politycznych. Autorzy dowodzą, iż system edukacyjny bazylianów był przezkilka stuleci nierozerwalnie związany z interakcją polskich i rusko-ukraińskich oraz katolickich i prawosławnychelementów kulturowych. Doprowadziła ona do ukształtowania w mentalności unitów przekonaniao istnieniu w ramach Rzeczypospolitej jedności narodowej (łączącej Polaków i Rusinów orazLitwinów) i konfesyjnej (katolicy obydwu obrządków). Jedności tej zagrażali prawosławni stanowiącywroga zewnętrznego (Moskwa) i wewnętrznego (Kozacy, duchowni prawosławni Rzeczypospolitej). Ideajedności metaforyzowała wszelkie myślenie/działanie bazyliańskich zakonników, zarówno ich teologię,historiografię, jak i pedagogikę. To właśnie humańska szkoła, jako jedna z najsłynniejszych na prawobrzeżnejUkrainie, wpisała się we wszelkie przemiany targające organizmem upadłej Rzeczypospolitej.Po pierwszym etapie działalności szkoły i przerwie wynikającej z krwawych wydarzeń humańskich1768 r. nastąpił znaczny jej rozkwit, trwający praktycznie do jej zamknięcia przez władze rosyjskiejw 1834 r.

Słowa kluczowe:

bazylianie, Humań, szkolnictwo, unici, jedność

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Krywoszeja, I., & Morawiec, N. (2023). Między szlachecką demokracją, rosyjskim samodzierżawiem a unicką duchowością – szkoła bazylianów w Humaniu. Echa Przeszłości, (XXIV/2), 55–88. https://doi.org/10.31648/ep.9667

Cited by / Share

Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.