Wzrokowy układ poznawczy jako spektrometr (część II)

Mirosław Zbigniew Harciarek

doi:10.31648/hip.409

Opublikowane: 2018-08-181

Nr 21 (2015)

Wzrokowy układ poznawczy jako spektrometr (część II)

Mirosław Zbigniew Harciarek

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.409

Abstrakt

W pracy zaproponowano rozumienie wzrokowego układu poznawczego w oparciu o model spektrometru, który pozwala zrozumieć: obiektywizowanie percepcji, wybór informacji ze środowiska oraz rolę zjawiska powidoku w spostrzeganiu. Przedstawiony model ma charakter dwuaspektowy i wyróżnia spostrzeżenia oraz wewnętrzne wrażenia doświadczane jako efekty następcze. Pierwowzorem opisu układu wzrokowego jako spektrometru jest teoria wypływu Helmholtza, która wyjaśnia problem stabilizacji obrazu świata mimo poruszania oczami oraz opisuje związek percepcji z motoryką, współcześnie określany jako tzw. poznanie ucieleśnione. Cały układ wzrokowy to system sprzężenia zwrotnego, w którym zgodnie z koncepcją Helmholtza powidok jest sygnałem sterującym percepcją i przejawem intencjonalności poznawczej. W artykule przedstawiono szereg argumentów, które przemawiają za rozumieniem układu wzrokowego jako spektrometru, a najważniejszym jest percypowanie figury jako jaśniejszej niż tło, na co zwrócili uwagę już psychologowie postaci. W opisie układu wzrokowego jako spektrometru uwzględniono dwa układy wzrokowe opisane przez Milnera i Goodale’a. W zakończeniu pracy przedstawiono propozycje wykorzystania modelu spektrometru do badania procesów poznawczych, podkreślając znaczenie zjawiska powidoku jako przejawu przetwarzania informacji wzrokowych.

Słowa kluczowe:

spektrometr, powidok, teoria wypływu Helmholtza, jasność (luminancja), dwa układy wzrokowe, obiektywizacja percepcji

Inne teksty tego samego autora

Mirosław Zbigniew Harciarek, Wzrokowy układ poznawczy jako spektrometr: (część I) , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 20 (2014)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Harciarek, M. Z. (2018). Wzrokowy układ poznawczy jako spektrometr (część II). Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (21), 79–96. https://doi.org/10.31648/hip.409

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anstis S., F.A.J. Verstraten, G. Mathera, The motion aftereffect, “Trends in Cognitive Sciences” 1998, vol. 2, nr 3

Bohm D., Wholeness and the implicite order, Routledge and Kegan Paul, London - Boston 1980.

Bżaława J.T., Nastawienie - podstawa regulacji, tłum. K. Obuchowski, PWN, Warszawa 1970

Fraisse P., J. Piaget, Traité de psychologie expérimentale, Presses Universitaires de France 1966.

Freud Z., Objaśnienie marzeń sennych, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996.

Harciarek M., Agresja ja ko mechanizm obronny, (w:) M. Binczycka-Anholcer (red.), Przemoc i agresja jako zjawiska społeczne, Warszawa 2003,
Harciarek M., Dwuaspektowość poznania czyli relacja wrażeń do spostrzeżeń jako jednostka poznawcza, Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2012.

Harciarek M., Podstawy psychologii realistycznej według Karola Wojtyły, Katowice 2008.

Gibson J., Adaptation, after-effect, and contrast in the perception o f tilted lines: II. Simultaneous contrast and the areal restriction o f the after-effect, “Journal o f Experimental Psychology” 1937, nr 20 (6 ), s. 553-569.

Humphrey G.K., M.A. Goodale, R. Gurnsey, Orientation discrimination in visual form agnosic: evidence from the McCollough effect, “Psychological Science” 1991, nr 2.

James W., Psychology: Briefer Course, New York 1892.

Köhler I., The Formation and Transformation o f the Perceptual World, Psychological Issues, International Universities Press, New York 1964.

Lindsay P.H., D.A. Norman, Human information processing. An introduction to Psychology, Academic Press, New York 1972

Lindsay P.H., D.A. Norman, Procesy przetwarzania informacji u człowieka, tłum. A. Kowaliszyn, PWN, Warszawa 1984

Llinas R., I of the Vortex: From Neurons to Self, MIT Press, Cambridge 2001.

Maruszewski T., Czy coś się dzieje po pierwszych 200 milisekundach?, (w:) Z. Piskorz, T. Zaleśkiewicz, Psychologia umysłu, Gdańsk 2003
Miller G.A., E. Galanter i K.H. Pribram, Plany i struktura zachowania, PWN, Warszawa1980

Milner A.D., M.A. Goodale, The Visual Brain in Action, Oxford University Press 2006

Milner A.D., Mózg wzrokowy w działaniu, tłum. G. Króliczak, PWN, Warszawa 2008

Nęcka E., J. Orzechowski, B. Szymura, Psychologia poznawcza, PWN, Warszawa 2006

Ramachandran V.S., Neuronauka o podstawach człowieczeństwa, tłum. A. i M. Binderowie, E. Józefowicz, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012

Searle. J. R., Mind: A Brief Introduction, Oxford University Press 2004

Searle. J. R., Umysł. Krótkie wprowadzenie, tłum. J. Karłowski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2010

Stratton G.M., Vision without inversion of the retinal image, “Psychological Review” 1897, nr 4.

Von Holst E., Relations between the central nervous system and the peripheral organs, “British Journal o f Animal Behavior” 1954, nr 2.

Wojtyła K., Osoba i czyn, Kraków 1985.

Zimbardo P., Psychologia i życie, PWN, Warszawa 1999. Google Scholar