PRZESTRZEŃ ŁODZI W ZWIERCIADLE DYSKURSU  TOKSYCZNOŚCI. NA MARGINESIE ZIEMI OBIECANEJ  WŁADYSŁAWA STANISŁAWA REYMONTA

Dariusz Piechota

doi:10.31648/hip.6757

Opublikowane: 2021-05-181

Nr 26 (2020)

PRZESTRZEŃ ŁODZI W ZWIERCIADLE DYSKURSU TOKSYCZNOŚCI. NA MARGINESIE ZIEMI OBIECANEJ WŁADYSŁAWA STANISŁAWA REYMONTA

Dariusz Piechota

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.6757

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony analizie przestrzeni Łodzi przedstawionej w powieści Reymonta. Autor koncentruje się na popularnej opozycji natura versus cywilizacja, która jest wyeksponowana w Ziemi obiecanej. Autor odwołuje się także do toksycznego dyskursu Laurence’a Buella. Reymont zdaje sobie sprawę, że przyspieszona urbanizacja (która ma miejsce od 1890 roku) zaburzyła równowagę ekologiczną w środowisku. Nowe fabryki, które pojawiły się na terenie Łodzi, zmniejszyły obszary dzikiej przyrody. Toksyczne opary z kominów stały się wyraźnym znakiem zbliżającej się katastrofy ekologicznej. Drzewa porównane do szkieletów i zapach zgnilizny są dowodem postępującej agonii w krajobrazie miejskim. Problem zanieczyszczenia środowiska wydaje się ignorowany przez protagonistów Ziemi obiecanej. Wynika to z faktu, iż przyroda postrzegana jest jedynie jako pole ciągłego wyzysku człowieka. Jedyną wrażliwą osobą jest narrator, który podobnie jak kronikarz dokumentuje destrukcyjne zmiany w ekosystemie. Niewątpliwie głos Reymonta jest przejawem dojrzałej, nowoczesnej świadomości ekologicznej.

Słowa kluczowe:

ekokrytyka, miasto, wieś, zanieczyszczenie

Inne teksty tego samego autora

Dariusz Piechota, W KRĘGU FIKCJI KLIMATYCZNEJ (CLIMATE FICTION). NA MARGINESIE LEKTURY LOTU MOTYLA BARBARY KINGSOLVER ORAZ JASNOŚCI MAI WOLNY , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 28 (2022)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Piechota, D. (2021). PRZESTRZEŃ ŁODZI W ZWIERCIADLE DYSKURSU TOKSYCZNOŚCI. NA MARGINESIE ZIEMI OBIECANEJ WŁADYSŁAWA STANISŁAWA REYMONTA. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (26), 113–130. https://doi.org/10.31648/hip.6757

Cited by / Share

Bibliografia

Buell L. (1998), Toxic Discourse, „Critical Enquiry” 24(3): 639–665.
Google Scholar

Fiedorczuk J. (2015), Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Katedra, Gdańsk.
Google Scholar

Fiedorowicz A. (2020), Królestwo za ciszę, „Przekrój” 1: 91–93.
Google Scholar

Gutowski W. (1993), Symbolika urbanistyczna w literaturze Młodej Polski, [w:] Miasto-Kultura-Literatura. Wiek XIX, J. Data (red.), Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk: 189–211.
Google Scholar

Kolbuszewski J. (1993), Ochrona przyrody a kultura, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Książyk Ł. (2017), „Ziemia obiecana” jako schopehauerowska powieść o nudzie, [w:] „Wskrzesić choćby chwilę”. Władysława Reymonta zmagania z myślą i formą, M. Bourkane, R. Okulicz-Kozadryn, A. Sell, M. Wedemann (red.), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań: 137–150.
Google Scholar

Litwinowicz-Droździel M. (2019), Zmiana, której nie było. Trzy próby czytania Reymonta, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Google Scholar

Osterhammel J. (2013), Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, red. W. Molik, tłum. I. Drozdowska-Broering, J. Kałążny, A. Peszke, K. Śliwińska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Paczoska E. (2010), Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Peterson del Mar D. (2010), Ekologia, przeł. J. Karłowski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Warszawa.
Google Scholar

Popiel M. (2015), Wstęp, [w:] W.S. Reymont, Ziemia obiecana, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar

Pułka L. (1996), Hołota, masa, tłum. Bohater zbiorowy w prozie polskiej 1890–1918, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Google Scholar

Reymont W.S. (2015), Ziemia obiecana, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar

Rossa A. (2003), Impresjonistyczny świat wyobraźni. Poetycka i malarska kreacja pejzażu. Studium wybranych motywów, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Google Scholar

Rybicka E. (2018), Biopolis – przyroda i miasto, „Teksty Drugie” 2: 57–74.
Google Scholar

Scruton R. (2017), Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie, przeł. J. Grzegorczyk, R.P. Wierzchosławski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Warszawa.
Google Scholar

Stuart T. (2011), Bezkrwawa rewolucja. Historia wegetarianizmu od 1600 roku do współczesności, przeł. J. Mikos, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Google Scholar

Thoreau H.D. (2005), Walden, czyli życie w lesie, przeł. H. Cieplińska, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa.
Google Scholar

Trześniewska A. (2017), „Dziady cz. IV” w zwierciadle ekosystemu romantycznego, „Polonistyka. Innowacje” 5: 54–62.
Google Scholar

Tymieniecka-Suchanek J. (2020), Literatura rosyjska wobec upodmiotowienia zwierząt. W kręgu zagadnień ekofilozoficznych, Uniwersytet Śląski, Katowice.
Google Scholar

Ubertowska A. (2018), „Mówić w imieniu biotycznej wspólnoty”. Anatomie i teorie tekstu środowiskowego/ekologicznego, „Teksty Drugie” 2: 17–40.
Google Scholar

Wilson A.N. (2009), The Victorians, W.W. Norton & Company, London.
Google Scholar

Wojnar I. (1977), Wstęp, [w:] J. Ruskin, Sztuka. Społeczeństwo. Wychowanie. Wybór pism, przeł. Z. Doroszowa, M. Treter-Horowitzowa, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar

Zakrzewski P. (2016), Kuchnia jarska i rajska. O heroicznych początkach polskiego wegetarianizmu, URL=https://culture.pl/pl/artykul/kuchnia-jarska-i-rajska-o-heroicznych-poczatkach-polskiego-wegetarianizmu [dostęp z dnia 01.03.2020].
Google Scholar

Zgoła C. (2018), O roślinnej historii miasta z perspektywy jego mieszkańca, „Teksty Drugie” 2: 255–271
Google Scholar